De Russische inval in Oekraïne resulteert in het opleggen van almaar meer sancties aan Rusland. Tot nog toe worden Russische energieleveringen evenwel nog niet getroffen door Europese sancties. De Verenigde Staten en Canada hebben daarentegen wel al een energieboycot afgekondigd.
Ons land speelt binnen Europa een sleutelrol om tijdens de wintermaanden Russische gasleveringen vanuit Siberië voor Azië mogelijk te maken. De gasterminal van Fluxys in de haven van Zeebrugge fungeert als overslaglocatie voor vloeibaar aardgas dat afkomstig is van grote Russische gasvelden in het noorden van Siberië.
Opslagreservoir in Zeebrugge
Gastankers die opgewassen zijn tegen drijfijs, varen heen en weer tussen Noord-Rusland en Zeebrugge. Daarbij wordt een lading vloeibaar aardgas (LNG) in Zeebrugge tijdelijk gestockeerd in de grootste en nieuwste opslagtank van de LNG-terminal van Fluxys. Tot die lading overgepompt kan worden in een klassieke tanker die met het Russische LNG daarna naar het Verre Oosten vaart. Het opslagreservoir is bovendien exclusief voorbehouden voor de doorvoer van het Russische aardgas.
107 Russische LNG-tankers
De overeenkomst tussen Fluxys en de Russische gasproducent Yamal LNG houdt in dat jaarlijks 107 gastankers vanuit Siberië in Zeebrugge terechtkunnen, en dat twintig jaar lang. Dat levert de Belgische gasnetbeheerder jaarlijks 50 miljoen euro op. De voorbije winter zijn naar verluidt al heel wat Russische LNG-tankers in de kusthaven gepasseerd. Ongeveer driekwart van alle slots voor 2022 zou al door Yamal LNG zijn gebruikt.
Deze gasproducent Yamal is overigens geen louter Russische aangelegenheid. De Franse oliemaatschappij TotalEnergies is samen met de Chinese oliemaatschappij CNPC en een Chinese staatsinvesteringsmaatschappij goed voor een belang van 49,9 procent. De rest van de aandelen zit bij de Russische gasproducent Novatek, een bedrijf dat overigens volledig losstaat van het Russische staatsenergieconcern Gazprom.
Bij Fluxys voelt, steeds volgens De Standaard, niemand zich nog geroepen om uitspraken te doen over de toekomst van het Russische gascontract. De Belgische gasnetbeheerder is beursgenoteerd, maar twee Belgische overheidsaandeelhouders hebben samen 80 van de aandelen in handen. Het gaat om de gemeentelijke holding Publigas en FPIM, de investeringsmaatschappij van de federale overheid. De voormalige Gentse burgemeester Daniel Termont is overigens bestuursvoorzitter bij Fluxys.
Alternatieve scenario’s
‘We zijn totaal afhankelijk van de geopolitieke gebeurtenissen en de eventuele beslissingen van de Europese Unie om de sancties tegen Rusland uit te breiden tot energie”, is het enige wat sommige betrokkenen partijen erover kwijt willen. Iedereen is zeer op zijn hoede om signalen de wereld in te sturen waaruit de Russische gasproducent zou kunnen afleiden dat het Belgische gasnetbedrijf zich al aan het voorbereiden is op schrapping van de gasaanvoer vanuit Siberië. Te meer omdat Yamal LNG nog altijd zeer stipt betaalt voor het gebruik van het LNG-reservoir en de overslaginfrastructuur in de haven van Zeebrugge.
Maar tegelijk kunnen we niet uitsluiten dat het Belgische gasnetbedrijf toch al alternatieve scenario’s aan het bekijken is. Zo is er een plan om de hervergassingscapaciteit van het LNG-gas uit te breiden (om het vloeibare gas om te zetten in gasvorm voor het leidingnet). Momenteel is die capaciteit beperkt tot de volumes van de vier oudste reservoirs. Bedoeling is om ook het LNG van het vijfde reservoir te kunnen hervergassen. Daarvoor is 25 miljoen euro vrijgemaakt. De oorspronkelijke timing voor die uitbreiding was eind 2024. Recent is beslist om dat naar 2023 te vervroegen.
Toevoerhaven naar Duitsland
Het resultaat van deze investering is dat Fluxys meer aardgas kan distribueren in ons land, maar ook naar de buurlanden. Dat kan van pas komen om via Zeebrugge en België meer aardgas te leveren aan Duitsland bijvoorbeeld. Onze oosterburen zijn nu zeer afhankelijk van de aanvoer vanuit Rusland. Het ziet ernaar uit dat ze die afhankelijkheid snel willen terugschroeven.
Vorige week bleek na een overleg met de Duitse minister van Economie in de Golfstaat Qatar dat er afspraken in de maak zijn waarbij die Golfstaat de Duitsers aardgas wil leveren. Het is echter niet zo vanzelfsprekend om dat Qatarese gas tot in Duitsland te brengen. Het gaat namelijk om LNG, en Duitsland heeft geen eigen LNG-terminals. Er zijn wel enkele projecten in de maak, maar er zijn nog geen plannen om een eigen Duitse LNG-terminal te bouwen. Als Duitsland op korte termijn LNG vanuit Qatar wil aanvoeren, zal dat alleen kunnen via LNG-terminals aan de Nederlandse, Noord-Franse en Belgische kust. Vorige week kondigde het Nederlandse gasnetbedrijf Gasunie aan dat het voor een periode van vijf jaar een drijvende hervergassingsinstallatie voor LNG van de Belgische rederij Exmar heeft gehuurd.
Het wordt nu uitkijken of Zeebrugge nog een toekomst heeft als doorvoerhaven voor Russisch aardgas of daarentegen een vooraanstaande rol zal of wil spelen om mee de gasvoorbevoorrading van Duitsland te garanderen.
