In een nieuwe Voka Paper wordt het huidige vergunningskader tegen het licht gehouden en vergeleken met het Nederlandse model. Vlotte en voorspelbare vergunningsprocedures zijn cruciaal voor ondernemingen die willen investeren. Zeker in deze tijden van economische heropleving moeten we elke kans grijpen om ons economisch weefsel verder te versterken en te verduurzamen. “Vandaag staan honderden West-Vlaamse jobs on hold door vergunningsproblemen en elke administratieve vereenvoudiging kan ervoor zorgen dat we geen investeringen meer mislopen”, zegt Bert Mons, gedelegeerd bestuurder Voka West-Vlaanderen.
Only once-principe
In 2017 deden de omgevingsvergunning en het omgevingsloket hun intrede in Vlaanderen. Het was de ambitie om de vergunningsprocedures te stroomlijnen en ondernemingen een duidelijk kader te bieden om investeringen vlotter te laten verlopen. Na vier jaar praktijkervaring is het voor ondernemingen duidelijk dat er nog belangrijke verbeteringen aan te brengen zijn om de procedures gebruiksvriendelijker te maken. Een belangrijke winst kan geboekt worden in het toepassen van het ‘only once’-principe, waarbij aan ondernemingen geen informatie wordt gevraagd die al in bezit is van de overheid.
“Ondernemingen verliezen bakken tijd door telkens opnieuw dezelfde gegevens aan te leveren bij de aanvraag van een omgevingsvergunning”, aldus Voka. “Voor een verregaand gedigitaliseerde overheidsadministratie moet het perfect mogelijk zijn om eerder ingevoerde gegevens te hergebruiken en om databanken met elkaar te verbinden. Als het Vlaanderen menens is met de digitale ambities dan moet ook het omgevingsloket een verregaande modernisering ondergaan.”
Vreemde beroepsprocedures
De vele beroepsprocedures maken het gecompliceerd om projecten vergund te krijgen in Vlaanderen. Een beroep tegen een onderdeel van een vergunning zorgt immers automatisch voor het stilleggen van de gehele vergunning tot er een uitspraak in laatste aanleg is. Voka West-Vlaanderen schuift een oplossing naar voren die ervoor moet zorgen dat een beroep ingesteld tegen een deel van de vergunning, de hele vergunning niet meer in gevaar brengt. “Laat ons teruggrijpen naar de oude regeling inzake beroep, zoals die bestond voor het tijdperk van de omgevingsvergunning”, aldus Steven Betz, senior adviseur ruimtelijke ordening bij Voka en auteur van de Voka Paper. “Die regeling hield in dat een beroep de vergunning niet schorste, tenzij in welomschreven gevallen. De huidige regeling is te streng en zorgt voor forse vertragingen die vermeden kunnen worden.”
Bij het analyseren van de beroepsprocedures is het verder opmerkelijk vast te stellen dat overheden vaak in beroep gaan tegen vergunningen toegekend door een andere overheidsinstantie. Dat is het geval in 1 op de 5 beroepsprocedures. Als de ene overheid tegen de andere gaat procederen, wekt dat weinig vertrouwen. Voka West-Vlaanderen pleit ervoor dat lagere overheden beslissingen van een hogere overheid niet meer mogen aanvechten, al zeker niet wanneer werken in het algemeen belang op de agenda staan.
Gefaseerd indienen
Sinds de invoering van de omgevingsvergunning ervaren bedrijven dat het indienen van een volledig dossier een zware horde is geworden. Het dossier dient van bij de start alle documenten te omvatten wat bij grote dossiers een enorme inspanning vergt terwijl het logischer zou zijn dat bepaalde technische gegevens op later tijdstip volgen. “We pleiten ervoor dat vergunningsaanvragen gefaseerd kunnen verlopen, zoals dat ook in Nederland het geval is want op die manier wordt de administratieve last bij het indienen van de aanvraag beperkter gehouden en worden soms nutteloze kosten vermeden”, vertelt Steven Betz.
Nederlands voorbeeld
Tot slot worden onze vergunningenprocedures vergeleken met die van Nederland en daaruit volgen enkele opmerkelijke verschillen. Zo leggen onze noorderburen een ontwerp van beslissing mee in openbaar onderzoek waardoor het juridisch mogelijk wordt om burgers het recht te ontnemen om later te procederen als zij voorheen hebben nagelaten bezwaar in te dienen. Ook Vlaanderen zoekt naar formules om burgers op hun plichten te wijzen.
Voka West-Vlaanderen vindt het alvast een goede zaak dat recent een voorstel van minister Zuhal Demir werd goedgekeurd door het Vlaams parlement tot aanpassing van de beroepsregels. Bij een procedure voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen moeten in de toekomst alle argumenten van bij de start van de beroepsprocedure op tafel worden gelegd. Dat moet vermijden dat er aan het einde van de rit plots nieuwe bezwaren opduiken.
Nut van de Raad van State
Voka West-Vlaanderen hoopt dat de Vlaamse regering nog een stap verder gaat en samen met de federale regering bekijkt of de procedure zodanig kan hervormd worden dat er maar één beroepsinstantie overblijft. Want ook de beroepsprocedure voor de Raad van State inzake ruimtelijke uitvoeringsplannen is volgens Voka West-Vlaanderen aan een herziening toe: “Heel wat strategische infrastructuurprojecten – denk maar aan de zeesluis in Zeebrugge en het GRUP Brugge – zitten momenteel gekneld door aanslepende procedures voor de Raad van State”, besluit Bert Mons. “Daarom doen we een oproep aan de federale regering om in navolging van de Vlaamse regering een hervorming van de beroepsprocedure voor de Raad van State door te voeren. Het nieuwe voorstel van decreet voor de beroepsprocedures bij omgevingsvergunningen kan hierbij inspirerend werken.”
