Ivan Sabbe heeft met de Gründlichheit die hem wel eigen is, zijn huiswerk gemaakt. Dat begint met een ontnuchterende vaststelling: in 2023 gaven al onze overheden samen 22 miljard euro méér uit dan in 2019.
“Als we er nu een prioriteit van maken om dat cijfer terug te draaien, dan kunnen we onze iets meer dan 11 miljoen Belgen elk 1.900 euro meer financiële ademruimte geven”, aldus Sabbe die onder meer pleit voor een grondige staatsontvetting als de vlugste weg naar een gezonde begroting. De linkse partijen hebben de mond vol over extra belastingen, waaronder de vermogenstaks, terwijl de besparing bij de overheid zelf voor het grijpen ligt. Ook in de tv-studio’s en politieke programma’s in aanloop naar de verkiezingen horen we niets anders dan partijen die met euro’s schuiven tussen overheid, werkgevers en werknemers of die kibbelen over een cent meer of minder fiscale aftrekbaarheid. De optelsom van al die maatregelen werd begin mei getoetst door het Planbureau, dat meteen aanstipte dat geen enkele partij de budgetnorm van Europa haalt en ook de werkzaamheidsgraad in de buurt van 80 procent niet in orde krijgt. Zelfs niet met de door hen voorgestelde gigantische verschuiving van de lasten.”
Een zevenarmige kandelaar
Vaststellen is één iets. Zelf oplossingen aandragen iets anders. Sabbe doet een gooi. Hij heeft het over een zevenkoppige draak ‘overheid’ die we kost wat kost moeten verslaan, of toch minstens flink afslanken. Om die zevenkoppige draak een kopje kleiner te maken, heeft Sabbe (de lijsttrekker van Voor U in West-Vlaanderen) een ‘zevenarmige kandelaar’ klaar staan waarvan de kaarsjes moeten gedoofd worden. Dat zou grosso modo naar 10 miljard besparing kunnen leiden, denkt de voorman van Voor U.
(1) De provincies afschaffen
“De werking van de provincies kost ons jaarlijks 2,1 miljard euro”, zegt Sabbe. “Daarvan is 600 miljoen euro voorbehouden voor onderwijs. Dat willen we nog behouden, want onderwijs is nu net een van de kerntaken die we performant gemanaged willen zien door de overheid, het is een van de 12 werken van Voor U. De rest van de taken kan echt wel door de ambtenarijen van de andere bestuursniveaus beheerd worden: we hebben er genoeg – 7 parlementen en 6 regeringen. Vlaanderen riep in 2023 ook nog eens 15 regio’s in het leven die ook al centen toegeschoven krijgen. Kortom, daar ligt een potentiële besparing van ± 1,5 miljard euro.”
(2) De senaat afschaffen
“De senaat krijgt al decennialang het predicaat van geldverslindende ‘praatbarak’ mee, maar geen enkele partij grijpt in”, dixit Sabbe. “Schrappen die handel, besparing ± 40 miljoen euro.”
(3) De mutualiteiten herleiden
“De mutualiteiten kosten ons jaarlijks 1,3 miljard euro, terwijl dat in 2015 nog maar 825 miljoen euro was”, stelt Sabbe vast. “Als je de werking ervan zou uitbesteden aan privébedrijven, kan de kostprijs minstens dalen naar 500 miljoen euro. Overigens: in Nederland zijn de mutualiteiten afgeschaft. Potentiële besparing: ± 750 miljoen euro.”
(4) Langdurig zieken heractiveren
“De kostprijs van langdurig zieken heeft onlangs de kost van de werkloosheidsuitkeringen voorbijgestoken heeft en was in 2023 goed voor meer dan 8 miljard euro”, berekende Sabbe. “Voor het eerst tellen we meer dan 500.000 langdurig zieken, terwijl dat in 2017 nog maar om 380.000 personen ging. Een stijging van 24,2 %. Als die trend zich doorzet, bedraagt de kost 13,9 miljard euro in 2029 en ronden we in 2035 de kaap van 600.000 langdurig zieken. Pakweg in Vlaanderen is er maar een stijging van 3,9 % in de werkzaamheidsgraad. Hoe kunnen 3,9 % meer werkenden plots 24,2 % ‘zieker’ zijn? In veel gevallen moeten we langdurig zieken aangepast werken kunnen aanbieden waardoor ze misschien weer helemaal hun draai op de arbeidsmarkt vinden. Als we kunnen terugkeren naar het niveau van 2017 en we houden ruim rekening met die 3,9 % en toppen af naar 5 %, besparen we nog altijd een vijfde van 8 miljard euro, oftewel 1,6 miljard euro.”
(5) Ingrijpen in de werkloosheid
“Ingrijpen in de werkloosheid kan enerzijds door werkloosheidsuitkeringen te beperken in de tijd en anderzijds door de werkzaamheidsgraad te verhogen”, vindt Sabbe. “België is het enige land ter wereld waar je levenslang een werkloosheidsuitkering kunt genieten. In januari 2023 hebben 303.862 uitkeringsgerechtigde volledig werkloze werkzoekenden (UVW-WZ) een uitkering gekregen. Daarvan is 35,1 % minder dan 1 jaar werkloos, 14,7 % tussen 1 en 2 jaar en 50,1 % 2 jaar of langer. Voor U stelt voor om de werkloosheidsuitkeringen te beperken tot 1 jaar, vermeerderd met 1 maand per actief gewerkt jaar, tot maximaal 2 jaar. Daarmee spreken we een groep van 65 % van de werklozen aan. Een exacte berekening van de daarmee gepaarde winst kan alleen in de werkelijkheid, als we weten hoeveel mensen met hoeveel gewerkte jaren binnen dat systeem vallen. Maar na 2 jaar spreken we dus meer dan 50 % van de uitkeringstrekkenden aan. Volgens Statbel bedraagt de gemiddelde werkzaamheidsgraad in ons land 72 %, in Vlaanderen is dat 76,8 %, in het Waalse Gewest gaat het om 65,5 % en in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest om 66,5 %. Laten we het horizon 2030 realistisch houden, maar geen duimbreed afwijken van dit streven:Vlaanderen klimt naar 80 % en Wallonië en Brussel doen dezelfde inspanning en klimmen boven de 70 %. Daarmee benaderen we al minstens het Europese gemiddelde. De winst daarvan kan aftikken tussen 5,5 en 8 miljard euro. Kortom: we werken het gat in de begroting dicht, veeleer dan het weg te belasten.”
(6) Snoeien in wildgroei aan subsidies
In Vlaanderen alleen al worden er 17 miljard aan subsidies uitgereikt. “Daarvan zijn een deel economische subsidies, die Voor U liever vervangen ziet door belastingverlagingen”, aldus Sabbe. “Dat geeft meer bedrijven meer ademruimte om te investeren in wat ze zelf willen. Als we de kaasschaafmethode toepassen op de subsidieberg en 8 % wegschaven, levert dat 1,4 miljard euro op.”
(7) Snoeien in het politieke bestel, kabinetten en ambtenarij
“Als we het aantal leden van al onze parlementen, waarvan we er an sich al te veel hebben, halveren en de kabinetten met 75 % reduceren, sparen we 600 miljoen euro uit”, denkt Sabbe tot slot. “In 1995 waren er nog 728.000 ambtenaren, in 2022 maar liefst 1.062.000, een stijging met bijna de helft. Als we daar ook de zorg en maatschappelijke dienstverlening bijnemen, zitten we aan 1,6 miljoen mensen. De werkgelegenheid bij de overheid neemt al decennialang toe. Voor welke service en wat met de zee aan mogelijkheden tot automatisatie die digitalisering biedt?”
foto: archief Mediahuis
