Via unieke biografische verhalen krijgt de lezer een inkijk op hun leven en werk, maar ook op de geschiedenis van de stad Kortrijk. Een vijfkoppig lees- en selectiecomité van hoog niveau hielp mee aan de zoektocht naar de 101 figuren.
Aan het boek heeft Karel Cambien anderhalf jaar intens gewerkt. Naast veel schrijfwerk was er ook diepgaand opzoekingswerk. Dit tijdsdocument over Kortrijk bevat bij publicatie meer dan 400 bladzijden, geïllustreerd met sprekende foto’s alsook met pakkende anekdotes. Het boek wordt ingedeeld in 5 hoofdstukken:
- Markante politici
- Pionierende ondernemers
- Sterke dames
- Persoonlijkheden uit sport, cultuur en media
- Merkwaardige figuren
“Ik ben 124 jaar teruggegaan in de tijd, tot het jaar 1900”, aldus de auteur. “Zoals we allen weten, was de maatschappelijke positie van de vrouw in een deel van de 20ste eeuw niet vanzelfsprekend. Daarom was het niet evident om ‘iconische’ vrouwen te vinden in de 20ste eeuw. Ik heb er niettemin acht geselecteerd: de laatste begijn ter wereld Marcella Pattyn, de eerste vrouwelijke schepen van Kortrijk Yolande Delfosse, ereschepen Hilde Demedts, gemeenteraadslid-senator en socialistisch boegbeeld Maria Desmet, ondernemersvrouwen Régine Dumolin en Elisabeth Malysse-Thomas en Hélène De Beir, ontwikkelingswerker die in de uitvoering van haar zending in Afghanistan door de Taliban laf werd vermoord.”
Geschiedenis schrijven
Op de vraag wie nu de meest opmerkelijke was uit de rij, luidt het antwoord: “Ik ben bij elk cv zowat achterover gevallen”, dixit Karel Cambien. “Ongelooflijk wat bepaalde mensen in hun leven gerealiseerd hebben. Veel van hen hebben ook de geschiedenis van de stad Kortrijk mee bepaald. Een voorbeeld. Architect Jan Vanhoenacker (1875-1958). In Kortrijk was hij de bouwheer van de schouwburg. Enkele van zijn andere bekende realisaties zijn de Boerentoren in Antwerpen, de Beurs voor Diamanthandel in Antwerpen, het psychiatrisch ziekenhuis in Duffel of het Century Hotel in Antwerpen. Hij haalde ook internationale roem.”
Onwaarschijnlijk verhaal
Maar de allerstrafste Kortrijkzaan zou misschien wel Edgar Sengier kunnen zijn. “Een onwaarschijnlijk verhaal”, zegt de auteur. “De mijningenieur van opleiding, ondernemer-manager-industrieel van beroep en de topman van Union Minière werd in Kortrijk geboren in 1879 en stierf in 1963. Hij maakte in de eerste helft van de twintigste eeuw van Union Minière du Haut Katanga een wereldleider in onder meer koper, zink, tin, kobalt, radium en uranium. Hij staat bekend -of beter onbekend? – als de uranium leverancier voor de atoombommen op Japan. Edgar Sengier ondernam tijdens de tweede wereldoorlog een ultieme poging om de stocks radium en uraniumzouten uit handen van de nazi’s te houden. Zijn plan mislukte deels, de Duitsers konden het uranium onderscheppen om er vervolgens niks mee aan te vangen. Maar Sengier slaagde wel in een ander plan: hij gaf de Amerikanen in 1942 de exclusiviteit op de uraniumvoorraden van Shinkolobwe, een geheime deal die de weg plaveide voor het Manhattanproject, dat zou uitmonden in de atoomaanvallen op Hiroshima en Nagasaki. Hij werd na de oorlog met de nodige égards en de hoogste Amerikaanse eer door president Truman op het Witte Huis ontvangen. Ik geef toe, een straf maar ook maatschappelijk beladen verhaal van een geboren Kortrijkzaan.”
Straffe koffie
Ondernemerschap zit de Kortrijkzanen al langer in het bloed. Zoals ene George Washington (1871-1941) ook bewees. Karel Cambien: “Niet de eerste Amerikaanse president uiteraard maar wel het kind van een Britse textielhandelaar en een Kortrijkse moeder, geboren in een lingeriewinkel in de schaduw van het belfort. De ondernemer, uitvinder, avonturier groeide op in Kortrijk en raakte gefascineerd door koffie. Eind 19de eeuw emigreerde hij naar Amerika waar hij naast een gloeikousenfabriek voor olielampen ook een koffieplantage overnam in Guatemala. Die baatte hij 2 jaar uit en daar sleutelde hij aan een chemisch proces om koffiebonen om te toveren tot instant- of oploskoffie en slaagde ook in zijn opzet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kende Washington z’n ‘doorbraak’ en werd hij de bedenker en belangrijkste fabrikant van oploskoffie, een product dat elke Amerikaanse soldaat tijdens de Eerste Wereldoorlog meekrijgt in zijn rantsoen. Washington’s coffee, werd een weergaloos succes. Op het einde van de oorlog produceerde hij 37.000 pond oploskoffie per dag. G. Washington koffie werd in 1961 als merk opgeheven, omdat het opging in Tenco, op dat moment een divisie van The Coca-Cola Company.”
Visionair ondernemer
Beter bekend is natuurlijk het verhaal van Seppe De Coene (1875/1950), een visionair ondernemer en stichter zaakvoerder van de Kortrijkse Kunstwerkstede Gebroeders De Coene. Het bedrijf wist in het interbellum een wereldreputatie op te bouwen via zijn uitzonderlijk gestileerde meubels en interieurafwerkingen.
Na de oorlog werd Jozef De Coene beschuldigd van collaboratie, iets wat hij altijd en tot op zijn sterfbed ontkend heeft. Zijn gereputeerde firma werd door de aantijgingen mede onthoofd. Maar iedereen was het over één zaak eens: het Kortrijkse meubel was tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw wereldwijd top. De Coene was bovendien een veelzijdig ondernemer die ook een uitgeverij onder zijn hoede nam. De artistieke leiding ervan gaf hij aan Stijn Streuvels, de geboren Heulenaar die ook uitgebreid aan bod komt in het boek en liefst 13 maal werd genomineerd voor de Nobelprijs literatuur.
Twintig iconische ondernemers
In totaal komen zo’n 20-tal ondernemers aan bod. Van tapijtenfabrikant Louis De Poortere over textielmachineproducent Michel Vandewiele, Prado-man Jan Sabbe en de oprichter van Vlaanderens eerste businessschool André Vlerick tot Heulenaar Jan Valcke (1954-2023), de man die de hele bankwereld voorzag van elektronische bankkaartlezers.
Niet te vergeten is ook Kinepolis-stichter Albert Bert (1927-2002) die samen met zijn echtgenote Marie-Jeanne Vereecke een grote invloed had op het Kortrijkse cultuur- en ontspanningsleven en dat met zijn multiplex cinémas. Vandaag heeft Kinepolis Group wereldwijd 109 bioscopen in haar portefeuille, zowel in Europa als in Canada en de VS, wat goed is voor 1.131 zalen en meer dan 200.000 zitplaatsen. Kinepolis kan rekenen op meer dan 4.000 medewerkers om miljoenen bioscoopbezoekers een onvergetelijke filmbeleving te bezorgen.
Finaal komt ook cultureel ondernemerschap breedvoerig aan bod met grote namen uit de schrijverswereld, uit de schilderkunst, uit de muziekwereld, uit de horeca-sector of uit de culturele scene. Om nog te zwijgen van de grote sportfiguren die Kortrijk heeft voortgebracht en nu zichzelf overleven in een boek. “Het mooiste boek dat ooit over Kortrijk werd gepubliceerd”, aldus de huidige burgemeester van de Groeningestad Vincent Van Quickenborne.
(tekst: Marc Lerouge)
Info: Het boek (40 euro voor 400 bladzijden) is verkrijgbaar bij de auteur zelf (www.karelcambien.com) of in de handel via Byttebier (Vandaeleplein, Kortrijk).
Expo: In de Broeltorens van Kortrijk wordt, in samenwerking met de Stad Kortrijk en het Kortrijkse succes bedrijf JuuNoo, van 4 juni tot 13 juni (weekdagen, namiddag 14/18 uur) een tentoonstelling georganiseerd over de 101 iconische en historische Kortrijkzanen.
