In Aan de rand van de afgrond kijkt Jo Lernout terug op de cruciale periode in zijn leven als stichter van het spraaktechnologiebedrijf Lernout & Hauspie. In een periode van zowat twintig jaar heeft hij een onuitwisbare indruk gemaakt op vele duizenden Belgen en medewerkers, aandeelhouders, en andere ondernemers wereldwijd. “Niet altijd ten goede, en dat is zelfs een understatement”, zo schrijft Eric Kenis.
Zonder zelfcensuur
Ook de periode voordien krijgt een plaats in zijn autobiografie. Toen was Jo nog op zoek was naar zijn bestemming als uitvinder en ondernemer. Bijzonder belangwekkend is hoe hij op zijn eigen originele manier de periode na de ondergang van het bedrijf en zijn eigen dieptepunt tot en met zijn verblijf in de gevangenis beleefd heeft. Hij vertelt zonder zelfcensuur over hoe hij moest leven met de schaamte, de schuld en het minderwaardigheidsgevoel na het faillissement en de beschuldiging van fraude. In die periode moest hij een nieuwe zin en een nieuw inkomen zien te verwerven voor zichzelf en zijn gezin en ook dat deed hij op zijn eigen eigenzinnige wijze.
Ondernemen als overleven
Jo blijft aanstekelijk enthousiast over de toekomst, en strijdbaar over het verleden. Hij heeft nog nooit een saaie dag in zijn leven beleefd, en hij zorgt op zijn beurt voor een boek zonder ook maar één saaie pagina. Hij getuigt met open vizier over hoogmoed en nederigheid, ambitie en bescheidenheid. En over overleven ondanks alles. Over ondernemen als overlevingsstrategie, over (taal)technologie en artificiële intelligentie. Maar ook over verraad en vriendschap. Over een leven op de roetsjbaan. Een leven dat zich grotendeels afspeelde aan de rand van de afgrond – daar waar het gras malser is en groener, maar waar het gevaar en het ongeluk op de loer ligt.
In zijn autobiografie gaat een gelouterde Jo Lernout niets uit de weg. Door het boek van zijn leven te schrijven is hij naar eigen zeggen de confrontatie met zichzelf aangegaan en wil hij ook met de lezer de boodschappen en lessen uit zijn gevulde leven delen.
Gewezen Manager van het Jaar
Jo Lernout studeerde destijds af als regent wiskunde. In 1987 werkte hij als verkoper bij het computerbedrijf Wang. Voordien had hij ook al bij Barco Graphics gewerkt. Samen met Pol Hauspie, die een eigen softwarebedrijf runde, richtte hij dat jaar het spraaktechnologie bedrijf Lernout Speech Products op. Later werd ook Hauspie aan de naam toegevoegd en werd het bedrijf Lernout & Hauspie Speech Products (LHSP).
Samen met Hauspie bouwde Lernout het bedrijf verder uit en bracht het in 1995 naar de technologiebeurs NASDAQ.
In 1996 werden ze door de lezers van het financieel-economisch weekblad Trends verkozen tot Vlaams Manager van het Jaar. Eind 1999 werden ze door de economische redactie van De Standaard na Paul Janssen en Lieven Gevaert uitgeroepen tot derde Vlaamse ondernemer van de eeuw.
In 2000 kwam Lernout & Hauspie door onderzoeken van The Wall Street Journal over het frauduleus opsmukken van de omzet in de problemen. Jo Lernout -en dat vergeten velen – was toen al niet meer operationeel verantwoordelijk voor de gang van zaken, maar was als hoofdaandeelhouder wel bestuurder. Lernout nam samen met Hauspie ontslag als voorzitter van de raad van bestuur. Hij bleef als technologie specialist wel nog lid van de raad van bestuur tot begin 2001. In april dat jaar werd hij beschuldigd van fraude en door de onderzoeksrechter aangehouden.
Mild openbaar ministerie
In 2007 verscheen Lernout voor de rechtbank op basis van verschillende beschuldigingen. Op dit proces voerde hij als verdediging dat hij verantwoordelijk was voor de technologie en niet voor de financiën. Het openbaar ministerie toonde zich nochtans heel mild en brandmerkte hem niet meteen als een meester fraudeur, integendeel. Toch werd hij in 2010, net als zijn kompaan Pol Hauspie veroordeeld voor fraude en corruptie. Hij zat zijn straf uit in huisarrest. Na het faillissement deed hij verschillende mislukte pogingen om nieuwe bedrijven van de grond te krijgen. Bijvoorbeeld een bedrijf voor speelgoedrobot-cavia’s, een chocoladebedrijf genaamd Annie’s Belgian Chocolate op de Filipijnen, en MiaMia, een mobiele informatie-assistent, werden geen succes.
Hij stopte nooit met ondernemen
Vandaag woont Jo Lernout, na een jarenlang verblijf op de Filipijnen, terug in West-Vlaanderen, meer bepaald in de Westhoek. Hij is van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat bezig met technologie, zijn grote passie, zegt hij zelf. Aan nieuwe ideeën heeft hij alvast geen gebrek (zie ook interview Made in West-Vlaanderen, 16 augustus 2021). Maar de mens in hem geeft ook toe dat hij elke morgen nog opstaat met een diep schuldgevoel. Om te besluiten met de woorden: “Op mijn graf graf mag er staan dat ik nooit stopte met ondernemen.”
