In 2024 zijn 51.581 werknemers uit het buitenland de grens overgestoken om in België te komen werken. Dat is de sterkste daling sinds jaren.
Die daling zien we ook in de provincie West-Vlaanderen. Hier is het aantal grensarbeiders de laatste drie jaar merkelijk gekrompen. In 2024 waren het er 3649, 45% minder dan in 2020 (toen 6636). Wat niet veranderd is, is vanwaar ze naar West-Vlaanderen komen, namelijk vooral uit Frankrijk. Ook al is het totale aantal grensarbeiders dat uit Frankrijk in België komt werken tegenover 2020 nog iets gestegen, er komen er minder in West-Vlaanderen werken. Hier is hun aantal gedaald, van 5802 in 2020 naar 3311 in 2024.
Zoektocht naar de oorzaken
Er zijn verschillende redenen voor de afname van grensarbeid. “Mensen werkten vroeger – voor corona – meestal op kantoor en Franse grensarbeiders gingen dagelijks naar België om te gaan werken”, zegt Christophe Hameeuw namens Acerta Consult. “Nu is dat anders – er wordt vaker van thuis uit gewerkt. Ook grensarbeiders werken vaak deels van thuis uit en deels in België. Als zij volledig of deels thuis werken vanuit Frankrijk, is het waarschijnlijk dat de Belgische sociale zekerheid niet meer van toepassing is. Dit kan de daling in de RIZIV-cijfers verklaren. Merk trouwens op dat de werkgeverskost beïnvloed wordt (kan zowel positief als negatief zijn) als de buitenlandse sociale zekerheid van toepassing is, wat een belangrijke factor is om rekening mee te houden. Verkeersdrukte vormt ook een obstakel voor sommige mensen om in ons land te werken. De afschaffing van het ‘oude’ Belgische expatstatuut en de invoering van een nieuw expatstatuut kunnen daarnaast ook een rol spelen. De toelatingsvoorwaarden tot dit expatstatuut zijn strenger geworden en als een werknemer niet aan de voorwaarden voldoet, zal de Belgische fiscale druk voor deze mensen hoger zijn. Ook dit kan de daling in grensarbeid verklaren.”
Acerta Consult maakt bij de oorzaken géén melding van het fenomeen Duinkerke, waar de industriële heropleving een feit is. Dit wil concreet zeggen dat Fransen, die nu in West-Vlaanderen komen werken, misschien wel gemakkelijker werk vinden dicht bij huis. Voka West-Vlaanderen heeft het terzake over een verontrustende evolutie voor de West-Vlaamse economie.
Tweerichtingsverkeer
Grensarbeid is een beweging in twee richtingen. In 2024 zijn 86.056 werknemers uit België de grens overgestoken om in een van onze buurlanden te werken. Ook hier laten de RIZIV-cijfers een krimp zien als we 2024 vergelijken met 2020. Over de laatste 5 jaar is uitgaande grensarbeid met 4,1% gekrompen, of 3687 minder Belgische grensarbeiders dan in 2020 en toen was er al een lichte daling.
Die evolutie zien we ook in West-Vlaanderen: het aantal West-Vlamingen dat over de grens werkt, is de laatste jaren gedaald en zelfs iets forser dan nationaal: -10,1%. In 2024 staken 1200 West-Vlamingen de grens over, 135 minder dan in 2020. Zij gaan werken in vooral Frankrijk (784 grensarbeiders), maar ook in Nederland (272 in 2024) en het Groot Hertogdom Luxemburg (123 in 2024).
