Volgens cijfers van de Brusselse Algemene Pharmaceutische Bond (Bron: APB) worden elke dag meer dan 1.260.000 dosissen slaap- en kalmeermiddelen afgeleverd in de Belgische apotheken. Dat cijfer bleef de afgelopen tien jaar nagenoeg stabiel. Ongeveer 40% van de vrouwen en 26% van de mannen nam de voorbije twee weken een slaap- of kalmeermiddel. In diezelfde periode nam 13% van de bevolking ouder dan 15 jaar dergelijke medicatie (Bron: Gezondheidsonderzoek WIV), Deze zorgwekkende cijfers tonen aan dat de doorsnee Belg vaak slecht slaapt en geregeld af te rekenen krijgt met angstgevoelens en/of stress. Uit een onderzoek van Sciensano, gevestigd in Tervuren, over geestelijke gezondheid (Bron: Gezondheidsenquête 2018) blijkt dat het gebruik van slaapmedicatie progressief toeneemt met de leeftijd en de Waal meer slikt dan de Vlaming of Brusselaar.
Slechte slaaphygiëne
Uit de iVox-enquête blijkt dat 60% van de respondenten zegt moeilijk door te slapen en de helft van de deelnemers aan de enquête beweert ronduit slecht de slaap te vatten. Onze biologische klok raakt van slag waardoor slaapstoornissen ontstaan, wat een grote impact heeft op ons welbehagen. Voor bijna de helft van de bevraagde Belgen (47%) is een verstoorde biologische klok voldoende om de hele dag te verpesten. De Belg ervaart concentratieproblemen, kampt met een wispelturige spijsvertering, is prikkelbaar en wordt lusteloos. Als voornaamste oorzaken van een verstoorde biologische klok worden uitgaan of “sociale jetlag” (58%), jetlag bij reizen (45%) en ploegenwerk (42%) naar voren geschoven. Maar ook het gebruik van computerschermen en smartphones (“blauw licht”) voor het slapengaan heeft een nefaste invloed op de slaaphygiëne omdat de aanmaak van melatonine hierdoor wordt onderdrukt. Tijdens corona kijken we nog vaker online op nachtelijke uren waardoor bij sommigen slaapproblemen ontstonden die pas nu duidelijk worden. Blauw licht is vergelijkbaar met zonlicht waardoor onze hersenen zich anders gedragen dan in het duister.
Melatonine
Om het juiste ritme aan te houden heeft onze biologische klok licht en donker nodig. Hierbij speelt de lichaamseigen stof melatonine een cruciale rol. Bij een verschuiving van ons normaal bioritme wordt melatonine aangemaakt op momenten dat het geen bedtijd is. Dit beïnvloedt onze slaapkwaliteit. Let wel, melatonine is geen psychotroop slaapmiddel en in tegenstelling tot slaapmedicatie heeft melatonine geen verslavend effect: “De stof heeft bovendien nauwelijks bijwerkingen, niet vaker dan bij een placebo. Melatonine is ook ’s morgens bij het opstaan uitgewerkt”, vertelt professor Johan Verbraecken van het Slaapcentrum UZ Antwerpen.
Oplossing en alternatief
We voelen ons dan wel lusteloos en prikkelbaar, het probleem bij de wortels aanpakken is een ander paar mouwen. De voor de hand liggende oplossing is een goede slaaphygiëne, voldoende beweging en een evenwichtige voeding maar dat is voor velen makkelijker gezegd dan gedaan. Heel wat Belgen grijpen dan ook snel naar psychotrope slaap-en kalmeermiddelen. Dit is niet zonder risico’s voor de gezondheid. Langdurig gebruik van benzodiazepines kan onder andere gewenning teweeg brengen en zelfs verslaving in de hand werken. En toch blijft de Belg zich vastklampen aan psychotrope medicatie, ondanks de beschikbaarheid van een natuurlijk en veilig alternatief: melatonine zelf. “Suppletie met melatonine kan zeer nuttig zijn bij verschuiving in het slaap-waakritme. Het is wel belangrijk dat men het een uur voor men gaat slapen neemt en houdt aan de voorgeschreven dosis. De studie van Suhner uit 1998, waarin gezocht werd naar de ideale dosis van melatonine bij personen met jetlag, toonde aan dat een dosering van 3-5mg per dag ervoor zorgde dat ze sneller insliepen, een beter slaapkwaliteit hadden en overdag beter uitgerust waren”, zegt professor Verbraecken.
Uitdaging
Uit iVox-enquête blijkt dat 40% van de bevraagde respondenten aangeeft de suppletie met melatonine veilig te vinden. Ook was er bij de respondenten de bezorgdheid of de suppletie gedurende een langere periode kan ingenomen worden. “Suppletie met Melatonine aan een dosis tussen 3-5mg werkt niet verslavend en kan zonder problemen gedurende jaren genomen worden”, stelt de professor gerust. Bovendien kan melatonine extra troeven op tafel leggen: de stof is een erg goede antioxidant en remt huidveroudering af.
Melatonine, wonderlijk mechanisme van de natuur
De pijnappelklier, een kleine klier diep in onze hersenen, maakt de juiste hoeveelheid melatonine aan en geeft dit af in het bloed. Het is een van de belangrijkste stoffen in ons arsenaal om de slaap te vatten. Hoe minder licht, hoe meer melatonine wordt aangemaakt. Het lichaam krijgt dan een seintje dat het tijd is om te gaan slapen. Tegen de ochtend, als het licht wordt, neemt de aanmaak van melatonine weer af en worden we vanzelf wakker. “Melatonine is een natuurlijke lichaamseigen stof die bij ieder van ons het dag- nachtritme aanstuurt. De productie ervan in ons lichaam neemt toe wanneer het donker wordt en kan tot 10 maal hoger liggen dan overdag. Maar gedurende iemands leven kunnen leeftijd en levensomstandigheden ervoor zorgen dat dat percentage moeilijker behaald wordt”, zegt professor Johan Verbraecken hierover.
