“De echte oorlog vindt natuurlijk in Oekraïne plaats. Maar hier, op onze industrieterreinen, vindt een economische oorlog plaats. We hebben de indruk dat de politieke wereld dat nog niet echt beseft.” Sander Laridon, de woordvoerder van vloerbedekkings- en bouwmaterialenproducent Unilin Group, vertolkt de gevoelens die breed leven in de bedrijfswereld. Zowel bij de grootste industriële ondernemingen als bij de zelfstandigen met een handvol personeelsleden neemt de onrust over de gestegen energieprijzen en de voorthollende inflatie razendsnel toe.
Tamara Broeders (wellness Sweet Relaxation): “Voorschot van gasfactuur ging maal vijf”
“Ik draai dit jaar nog net break-even, maar voor volgend jaar ziet het er niet rooskleurig uit”, zegt Tamara Broeders van wellnesscentrum Sweet Relaxation in Wilrijk. Haar zwembad, jacuzzi, sauna en hamam worden verwarmd op gas. “Het voorschot van de gasfactuur is maal vijf gegaan”, zegt ze. Voor elektriciteit heeft Broeders nog een vast contract, maar dat loopt binnenkort af. “Ik houd mijn hart vast. Het probleem is dat we onze toegangsprijzen niet te veel kunnen verhogen, want dan haken de klanten af. Ook voor hen wordt alles duurder.”
Ward Laeremans (bakkerijen Sint-Lambertus en Armand): “Als ik doorreken zou een brood 3,5 euro kosten”
Eenzelfde verhaal bij Ward Laeremans, die de bakkerijen Sint-Lambertus in Heverlee en Armand in Bierbeek uitbaat. “Ik wil graag een kwalitatief product aanbieden tegen een aanvaardbare prijs, maar dat wordt langzamerhand bijna onmogelijk”, zegt hij. Voor hem is de gasfactuur eveneens een zware dobber. Zijn voorschot is verviervoudigd tot 6.000 euro per maand, maar hij verwacht dat dat niet zal volstaan om de eindafrekening te dekken. “De productiekosten zijn extreem gestegen. Als ik dat zou doorrekenen aan de klanten, zou een brood 3,50 euro kosten. We hebben de prijs van een groot lang grijs al verhoogd van 2,40 naar 2,70 euro, maar we moeten concurreren met de supermarkten die goedkoop brood verkopen om consumenten te lokken. De huidige situatie weegt op mijn bedrijfsvoering, maar ook op mijn gemoed.”
Delphine Mesman (wasserij Ganshory): “Supplement van 6.000 euro betaald voor de periode februari-juni”
Ook Delphine Mesman, zaakvoerder van wasserij Ganshory in Ganshoren, zit met de handen in het haar. De stoom die ze voor de droogkuis nodig heeft, wordt geproduceerd met machines die op gas draaien. “Over de periode februari-juni moest ik al een supplement van 6.000 euro betalen. Ik heb een kleine kmo, ik kan die kosten niet zomaar doorrekenen. De klanten moeten nog blijven komen. Het probleem is dat ik geen zicht heb op de kosten die ik uiteindelijk zal moeten betalen. We denken er nu aan om de prijzen voorzichtig in stapjes verder op te trekken.”
Veel bedrijven doen er alles aan om hun factuur binnen de perken te houden. Mesman heeft geïnvesteerd in twee nieuwe kleine machines, die één grote vervangen. “Die verbruiken minder, en we kunnen zo beter doseren.” Tamara Broeders van Sweet Relaxation heeft geïnvesteerd in warmtekrachtkoppeling. En Laeremans heeft weet van collega-bakkers die zijn overgeschakeld van gas op mazout. “De omgekeerde wereld, want stookolie is vervuilender dan gas.”
Fanny Heyndrickx (BASF): “Klanten niet langer bereid hogere prijzen te betalen”
In de industrie wordt hier en daar al de productie teruggeschroefd omwille van de hoge energiekosten. De vestigingen van zinkbedrijf Nyrstar in België en Frankrijk werken al sinds oktober vorig jaar op halve kracht wegens de hoge stroomprijzen. BASF in Antwerpen heeft de ammoniakproductie beperkt, omdat gas daarvoor als grondstof wordt gebruikt. De hoge Europese gasprijs weegt zwaar door. “Onze klanten zijn niet langer bereid hogere prijzen te betalen”, zegt woordvoerster Fanny Heyndrickx. “Ze kopen liever ammoniak van buiten Europa aan.”
Sander Laridon (Unilin Group): “Europese industrie wordt langzaam gewurgd”
Bij Unilin wordt er rekening mee behouden dat een van de drie productielijnen voor luxevinyl-tegels vijf weken lang zal worden stilgelegd. De beslissing daarover zal afhangen van de vraagontwikkeling, zegt Laridon. Hij vreest dat in de tweede jaarhelft de vraag zou kunnen zakken, omdat de consument door de hoge inflatie zijn uitgaven zal terugschroeven. “Ik wil geen doemscenario schetsen, maar we zijn wel zeer bezorgd. Onze energiekosten zijn in vergelijking met vorig jaar maal drie gegaan. Daarnaast werken de hoge energiekosten ook onrechtstreeks door in de kosten van onze grondstoffen. De Europese industrie wordt langzaam gewurgd. We vrezen dat de Europese maakindustrie snel marktaandeel zal verliezen ten opzichte van andere delen van de wereld, zoals China, de Verenigde Staten en Turkije. Dat is het verschil met vroeger: dit is geen globale crisis, maar een Europese.”
Danny Van Assche (Unizo): “Gasprijzen moeten naar beneden door plafonnering”
Elke gesprekspartner benadrukt dat de overheid dringend moet ingrijpen. “We vrezen dat de strop rond de nek van vele bedrijven deze winter dermate strak wordt, dat er veel slachtoffers zullen vallen”, zegt Danny Van Assche, de topman van zelfstandigenorganisatie Unizo. “Om bedrijven rendabel te houden moeten de gasprijzen naar beneden door middel van plafonnering, en er moet een steunsysteem komen om bedrijven in moeilijkheden te helpen.”
Eric Laureys (Voka): “België moet dringend gebruikmaken van mogelijkheden Europa”
Werkgeversorganisatie Voka benadrukt dat België dringend gebruik moet maken van de mogelijkheden die de Europese Unie biedt via het zogenaamde Temporary Crisis Framework. “Daarmee trekken we het speelveld met Duitsland en Frankrijk gelijk”, zegt woordvoerder Eric Laureys. Beide buurlanden hebben al ingrijpende lastenverlagingen voor het bedrijfsleven doorgevoerd. Duitsland heeft onder meer de premie voor de energietransitie verlaagd, en Frankrijk kent een plafond op de elektriciteitsprijs. Ook zelfstandigenorganisatie NSZ wil dringend maatregelen. Een van de voorstellen is om het overbruggingsrecht uit de coronacrisis te heractiveren. “We kloppen al een tijdje op dezelfde nagel”, zegt ook Laridon van Unilin. “Tot nu toe viel het bij de politieke wereld op een koude steen. Maar het is echt wel urgent. De vraag hoe we onze maakindustrie kunnen redden vergt urgent overleg.”
