In de eerste zes maanden van 2024 zijn 5.815 ondernemingen in ons land failliet verklaard. Dat blijkt uit het laatste rapport van statistiekbureau Statbel. In vergelijking met het gemiddelde voor dezelfde periode in de voorbije 15 jaar ligt het aantal faillissementen ruim 15 procent hoger. Opvallend: achter de nationale cijfers schuilen wel enkele opvallende regionale verschillen. De situatie in Vlaanderen blijkt zorgwekkender dan die in de rest van het land. (Lees verder onder de grafiek)
Onze landsregio’s laten zich niet gemakkelijk vergelijken. Vlaanderen is goed voor ongeveer 60 procent van de economische activiteit, Wallonië voor 23 procent en Brussel voor 17 procent. Maar rekening houdend met dat verschil, ligt het aantal faillissementen in Vlaanderen toch nog steeds relatief hoog. Volgens een analyse van het VBO ligt het aantal faillissementen in Vlaanderen in de eerste jaarhelft zelfs op het hoogste niveau in 20 jaar, en 8 procent hoger dan in de eerste jaarhelft van recordjaar 2023. Terwijl in Brussel en Wallonië het aantal faillissementen in de eerste jaarhelft wel is toegenomen, blijft het in beide regio’s eerder rond het langetermijngemiddelde.
Industrie in de problemen
En dat heeft vooral te maken met de specifieke sectoren die in Vlaanderen meer aanwezig zijn, zoals de industrie. “We kunnen niet zeggen dat de hele Vlaamse economie door een regelrechte storm gaat, maar dat is wel het geval voor de industrie”, zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen. “Kijk maar naar Van Hool, Audi of Ontex. Dat zijn nu de grote dossiers die aan de oppervlakte komen. Maar daarin zitten nog niet eens de vele herstructureringen die onder de waterlijn gebeuren.” (Lees verder onder de grafiek)
Waarom heeft de Vlaamse industrie het moeilijker? In de eerste instantie omdat er nu eenmaal meer industrie is in Vlaanderen, zeggen experts. En ook de specifieke subsectoren die het vandaag zwaarder te verduren hebben, zijn meer gevestigd in Vlaanderen dan in andere regio’s, zegt ook werkgeversorganisatie VBO. “Het is immers niet ongewoon dat bepaalde sectoren zich clusteren op bepaalde locaties, zoals in of rond de Antwerpse haven.” (Lees verder onder de foto)
En niet enkel de industrie spartelt, ook de Vlaamse bouwsector zit in zwaar weer. In Vlaanderen werden er de eerste zes maanden al 854 bouwondernemingen failliet verklaard, een recordaantal voor een eerste jaarhelft. De bouwsector heeft vooral te kampen met stijgende kosten voor bouwmaterialen, de gestegen rentevoeten en de loonkosten. GraydonCreditsafe merkt daarenboven op dat vooral bedrijven die zich toespitsen op de afwerking van gebouwen achterblijven met onbetaalde facturen en sneller overkop gaan. Een teken dat de consument voorlopig wacht met het afwerken van een project. (Lees verder onder de grafiek)
Alhoewel de bouw wel degelijk moeilijke tijden kent, zijn de cijfers mogelijk wel wat vertekend. Zo houden verschillende gerechtelijk arrondissementen een klopjacht op frauduleuze ondernemingen waardoor er vandaag meer ondernemingen failliet verklaard worden. Ook in de logistiek, die sterk samenhangt met de industrie, en de horeca, altijd faillissementgevoelig, worden er vandaag meer faillissementen opgetekend in Vlaanderen.
Lichtpuntje
Volgens Peter Vanden Houte, hoofdeconoom voor ING, spelen er ook enkele neveneffecten. “We zitten volgens mij ook in de laatste uitlopers van corona. Zaken die overeind gehouden werden door coronasteun, zijn nu failliet. En ook net tijdens corona is er een record aan ondernemingen opgestart. Mensen zaten thuis, dachten na over hun job en waagden een sprong in het diepe. Als je gaat kijken naar welke ondernemingen failliet gaan, zijn het ook net die ondernemingen die jong zijn.”
En dan is er nog een verschil tussen Vlaanderen en Wallonië. “Sinds 2018 is de vestigingswet in sommige sectoren afgeschaft. Dat betekent dat je in Vlaanderen geen attest meer moet hebben dat je bekwaam bent om een zaak op te richten. Dat heeft voor een toename aan nieuwe zaken gezorgd. Dan kan het niet anders dat er op termijn ook meer zaken failliet gaan.”
“In Vlaanderen heb je sinds 2018 geen attest van bekwaamheid meer nodig om een zaak op te richten. Daardoor gaan er op termijn ook meer zaken failliet”
Peter Vanden Houte
Toch zijn het vooral de structurele problemen die aan de basis liggen, zegt Maertens van Voka. Hij wijst naar de loonhandicap en de energiecrisis. “Ook vandaag liggen de energieprijzen voor bedrijven structureel hoger dan in onze buurlanden, de VS en China.” Vanden Houte ziet wel enkele lichtpuntjes in de verte. “De rentestijgingen zijn gestopt. Er is een positieve bankenenquête, de vraag naar hypotheken stijgt opnieuw en dat zou de bouw weer wat zuurstof kunnen geven. Voor de industrie zie ik ook een stabilisatie, hetzij op een laag peil. De economie zal niet opeens een vlucht nemen, maar ze groeit wel.”
