Er zijn vorig jaar in ons land 10.771 bedrijven op de fles gegaan, dat zijn er 9,65 procent meer dan het jaar voordien. Cijfers die vergelijkbaar zijn met 2018 en 2019, toen er eveneens veel faillissementen genoteerd werden. Maar vooral in Vlaanderen tekent het record zich scherp af. Hier werden 6.324 bedrijven failliet verklaard, 10,68 procent meer ten opzichte van vorig jaar. Meer nog, dat aantal ligt ook nog eens 2,66 procent boven het vorige recordjaar van 2013.
De Nationale Bank merkte in haar economisch jaaroverzicht al op dat vooral de bouwsector in moeilijkheden verkeert. Dat stelde ook GraydonCreditsafe vast. Met 2.255 faillissementen kreunt de bouwsector niet alleen onder een eigen jaarrecord, ze is ook de grootste faillissementenleverancier in het totaalplaatje. Het vorige record dateert van 2013, een crisisjaar waarin 2.126 bouwbedrijven over de kop gingen. Vooral de gestegen rente en de bouwkost doen veel bedrijven wankelen. “De traditionele aannemer die geconfronteerd wordt met hogere bouwkosten die hij niet kon doorrekenen”, zegt Graydon expert Eric Van den Broele. “Maar we zien ook faillissementen bij bedrijven die zich toespitsen op de afwerking van gebouwen. De consument lijkt dus voorzichtiger te zijn geworden.”
Het ziet er ook naar uit dat de horeca, en vooral de restaurants, de combinatie van gestegen energiekosten, gestegen voedingskosten en gestegen loonkosten maar moeilijk kon doorrekenen aan de klant. Met 1.102 faillissementen noteert de sector een stijging van bijna 21,2 procent. Al ligt het aantal uitspraken nog steeds licht onder het pre-covid niveau. Er ging wel een recordaantal jobs verloren in de sector, en dan vooral in Vlaanderen. Ook de transportsector en de garagehouders tekenen eigen jaarrecords op.
Fraude en spookbedrijven
Sommige provincies laten zich meer opmerken dan andere: in Vlaams-Brabant werden zelfs 59 procent meer bedrijven failliet verklaard. Maar dat is niet noodzakelijk een slecht teken. Van den Broele merkt op dat er daar een doorgedreven klopjacht gehouden wordt op frauduleuze ondernemingen waardoor de cijfers enigszins vertekend worden. In de provincie Antwerpen deed zich dan weer het tegenovergestelde voor. De Antwerpse ondernemingsrechtbank zette in 2022 de klopjacht naar frauduleuze praktijken stop waardoor er in 2023 procentueel net minder faillissementen uitgesproken werden.
Die verstrengde focus op fraude zorgt er ook voor dat maar liefst 41 procent van de failliete bedrijven jonger zijn dan vijf jaar. Bij bedrijven die ouder zijn dan 10 jaar, daalt het aantal faillissementen zelfs aanzienlijk. “Ondernemingen die opgericht worden met frauduleuze bedoelingen richten zich erop te frauderen voor ze bijvoorbeeld gebonden zijn aan publicatieplicht. Ze zijn dus zelden ouder dan drie jaar”, klinkt het.
Het komende jaar wordt er niet onmiddellijk beter op, vrezen de onderzoekers. “De kerngroep aan ongezonde ondernemingen is sterk gegroeid. In normale tijden is dat ongeveer 4 tot 5 procent, nu is dat al 7 procent. Veel bedrijven ondervinden nu de schokken die zich in 2023 hebben ontplooid, zowel de energiecrisis als de gestegen loonkost is sinds dit jaar voelbaar bij de bedrijven. Ze maken vaak gebruik van hun laatste reserves. De groeiende onzekerheid op globaal niveau leidt bovendien tot een moeilijk investeringsklimaat.”
