GENT – In 2016 sloten PORTIZ, de Zeeuwse Milieufederatie (ZMf) en North Sea Port, met de steun van de Provincie Zeeland, een duurzaamheidsconvenant (Ambitie 2030) af met afspraken over de economische en ecologische ontwikkelingen in Vlissingen, Borsele en Terneuzen. Op basis van verschillende indicatoren wordt telkens een balans opgemaakt. De resultaten van de eerste monitoring geven een eerder gemengd beeld weer. North Sea Port ontstond per 1 januari 2018, het resultaat van een fusie tussen de haven van Gent en de Zeeuwse havengemeenschap.
De normen van de Wereld Gezondheidsorganisatie voor fijnstof – die strenger zijn dan de Europese regelgeving – worden op basis van achtergrondmetingen in de regio gehaald (< 20 ug/m3). Voor de realisatie van een gezamenlijk meetnetwerk, monitoring en rapportage van prioritaire en cumulerende stoffen lopen de gesprekken.
De omslag naar een meer duurzaam vervoer – bijvoorbeeld via spoor en binnenvaart – laat in de laatste meting van 2016 een positieve trend zien (+25%). North Sea Port stelde in 2018 een nieuw monitoringssysteem op om de verdeling over de verschillende vervoersmogelijkheden (spoor, binnenvaart, vrachtvervoer, pijpleiding) in beeld te brengen en dat voor het hele grensoverschrijdende havengebied. De verbetering en ontwikkeling van treinverbindingen langs het Kanaal Gent-Terneuzen (het project Rail Gent-Terneuzen) en tussen Vlissingen en Antwerpen staan hoog op de agenda’s. De inzet tijdens de voorbije jaren resulteerde – eind 2019 – in de intentie van de Nederlandse Tweede Kamer om op termijn een spoorlijn te ontwikkelen tussen Gent en Terneuzen. Hiermee is weer een stap gezet in de richting van de realisatie van de spoorlijn.
Ruimte om te ondernemen
Wat de reductie van CO2 betreft, is de doelstelling van 40% in vergelijking met 2005 in zicht. Gezien de toenemende urgentie en nationale ontwikkelingen zoals het (Nederlandse) Klimaatakkoord zal er in een nog hogere versnelling moeten worden geschakeld. De maatwerkgeul Wielingen in de monding van de Westerschelde is gerealiseerd. Hierdoor kunnen dieperliggende zeeschepen (tot 17 meter) de havens/dokken in Vlissingen beter bereiken.
Het efficiënte ruimtegebruik van haventerreinen voor goederenoverslag lag in 2018 nog 3.300 ton per hectare achter op de streefwaarde. De overslag per hectare uitgedrukt in euro’s komt met een toename van 25% wel al boven de doelstelling te liggen. De terugkeer van de bever en de otter rondom de kanaalzone wijst in de richting van herstel van natuur in de regio.
Bio gebaseerde grondstoffen en circulaire productie
Biogebaseerde (hernieuwbare) grondstoffen kunnen olie-gebaseerde grondstoffen vervangen, waardoor de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 kan worden voorkomen. Reststromen, CO2 en afval spelen als waardevolle grondstoffen een sleutelrol in de circulaire economie. Met concrete realisaties en proefinstallaties zijn er al stappen in de bio gebaseerde en circulaire productie gezet. Dergelijke projecten hebben echter een lange doorlooptijd om de doelstellingen te halen.
Enkele voorbeelden wijzen alvast in de goede richting. Zo komt er bij het produceren van meststoffen (bij Yara) heel wat warmte en CO2 vrij die worden geleverd aan glastuinbouwbedrijven om hun kassen/serres te verwarmen (bij WarmCo). Ook de bedrijven Dow en ArcelorMittal werken samen voor het hergebruik van CO.
Ook bestaande pijpleidingen tussen bedrijven kunnen worden hergebruikt. Zo werd een 12-kilometer lange in onbruik geraakte aardgasleiding (van Gasunie) geschikt gemaakt voor het veilige en efficiënte vervoer van waterstof (tussen Dow en Yara). De uitrol van de grootschalige grensoverschrijdende buisleiding infrastructuur is ook van belang om de CO2 -uitstoot in het havengebied te verminderen en de transitie naar een circulaire economie mogelijk te maken. Bijkomend voordeel: hoe meer transport er via de leidingen kan lopen, hoe minder er over de weg en het water moet gebeuren.
Toegenomen toegevoegde waarde en werkgelegenheid
De directe toegevoegde waarde van de havenactiviteiten ligt met 3;6 miljard euro 12,5 procent boven de doelstelling van 2030. Ook de directe tewerkstelling laat een positief beeld zien: 16.500 jobs of 1.000 voltijdse betrekkingen meer dan de streefwaarde.
2020 wordt een moment van verdere analyse van de doelstellingen uit het convenant Ambitie 2030. Daarbij wordt ook gekeken naar de samenwerking met Vlaanderen, vanwege de fusie van de havenbedrijven sinds 1 januari 2018 tot North Sea Port. Binnenkort komen de partners bijeen om een en ander te evalueren.
