Zo telde 2019 nog 5.995 starters (+ 6%) meer dan de 100.113 het jaar ervoor. 2018 telde op zijn beurt 5.032 of 5,29 % meer starters dan in 2017. Dat we in 2020 slechts met 0,64% stegen ten opzichte van 2019, zal dus toch wel iets met corona te maken hebben.
Spectaculaire groei in maart
Voorlopige cijfers voor het eerste kwartaal van 2021 tonen intussen een toename van het aantal starters op federaal niveau met +4,5% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Een groei die vooral te danken is aan de spectaculaire klim van het aantal starters met +40,7% in maart 2021 ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar, toen de crisis volop uitbrak. Vlaanderen komt hier voor het eerste kwartaal uit op +8,4%, Brussel op -5,4% en Wallonië op -0,6%.
Deze cijfers tonen aan dat het ondernemersbloed kruipt waar het niet gaan kan en dat zelfs grote crisissituaties lang niet altijd leiden tot een substantiële daling van het aantal starters. Tel daarbij drempelverlagende evoluties als de voortschrijdende digitalisering en het verbeterde imago van ondernemerschap en je begrijpt al iets beter waarom ook 2020 zowaar nog een ‘boerenjaar’ werd op vlak van het aantal starters.
Oost-Vlaanderen doet het goed
De provincie Oost-Vlaanderen staat dit jaar op de tweede plaats met 14.784 starters in 2020 of een aandeel van 13,8%. We moeten enkel Antwerpen laten voorgaan met 18.759 starters. Het aantal Oost-Vlaamse starters is zeer vergelijkbaar met vorig jaar. Toen waren het er 14.659. Kijken we naar de startersdichtheid per provincie, dan startten in Oost-Vlaanderen per 1000 inwoners 9,7 mensen een eigen zaak. Algemeen genomen overleeft twee op de drie starters de eerste 5 jaar. Oost-Vlaanderen scoort met een overlevingsgraad van 68,89% zeer vergelijkbaar met de andere Vlaamse provincies.
Groei in (online) detailhandel, verliezers zijn recreatie, transport en horeca
Op het eerste gezicht misschien verrassend is de sterkste toename van het aantal starters in de (toch ook zwaar getroffen) detailhandel (+22,6%). “Die groei vinden we echter vooral terug in een bijna verdubbeling van het aantal starters in e-commerce”, verduidelijkt Eric Van Den Broele, Research & Development Director bij Graydon. “We zien hier dat de crisis tot op zekere hoogte een nieuw en modern ondernemerschap stimuleert. De crisis baart vernieuwing en creativiteit. De weg richting digitalisering lijkt definitief ingeslagen.”
“Ook in de bouwsector nam het aantal starters behoorlijk sterk toe (+10,2%)”, gaat Eric Van Den Broele verder. “Deze sector bleef relatief goed gespaard door de crisis. In bepaalde deelsectoren kende de bouw zelfs een extra impuls, bijvoorbeeld doordat mensen het door de lockdown opgespaarde vakantiebudget gingen investeren in de renovatie van hun woning. Ook investeringen in vastgoed als tweede verblijf of belegging bleven de bouwsector een boost geven.”
Een voor de hand liggende sterke terugloop van het aantal starters zien we in de sectoren kunst, amusement en recreatie (-24,47%), het vervoer te land, te water en in de lucht (-20,9%) en de horeca (-13,82%). “Stuk voor stuk sectoren die ofwel verplicht, ofwel de facto door de omstandigheden voor een groot stuk stil liggen. Denk aan de evenementensector, de autocarbedrijven en taxi’s, de café’s en restaurants… Het gaat veelal ook over sectoren die bij hun opstart vrij tot zeer hoge investeringen vergen”, legt Eric Van den Broele van Graydon uit.
Minder stoppers doet ondernemerspopulatie groeien
Doordat het aandeel stoppers in vergelijking met voorgaande jaren opvallend laag ligt (-12,9% ten opzichte van 2019), groeit de totale ondernemerspopulatie anno 2020 met een opmerkelijke 2,6% tegenover 2019. “Al zien we hier uiteraard ook de impact van het afgelopen moratorium op faillissementen en de steunmaatregelen, waardoor deze score allicht later nog gecorrigeerd zal worden”, relativeert Eric Van den Broele. “Ook zien we hier de impact van ondernemers die langer dan gepland voort moeten doen nadat ze hun zorgvuldig opgebouwde pensioenspaarpot in hun zaak moesten pompen om ze overeind te houden.”
Een positief signaal lijkt wel dat het aantal stoppers onder de starters van 2020 tot nu toe met 5,4% in dezelfde lijn ligt als voorgaande jaren. Er zijn dus niet meer starters dan anders die tijdens hun eerste opstartjaar al de handdoek in de ring gooien. Wat er toch lijkt op te wijzen dat de voorbereiding van een ondernemersavontuur veel meer bepalend is voor hun overlevingsgraad dan de conjunctuur waarin ze starten.
