“Lutosa, schatjes van patatjes.” Iedereen kent de reclame – in 2005 bedacht door de bekende reclamemaker Jens Mortier – waarmee het Vlaamse aardappelbedrijf Lutosa jarenlang zijn diepvriesfrieten aanprees. In 2013 werden die ‘schatjes van patatjes’ onderdeel van de multinational McCain, maar de productie vindt nog altijd plaats in ons land.
Zaterdag raakte bekend dat het Canadese moederbedrijf 225 miljoen euro uittrekt voor de uitbreiding en de verduurzaming van de Waregemse fabriek. Een bekroning voor een succesverhaal dat bijna vijftig jaar geleden begon, bij twee Oost-Vlaamse boerenzonen.
Guy en Luc Van den Broeke, twee telgen van een familie van aardappelkwekers, ondervinden in de jaren ‘70 dat het almaar lucratiever wordt om aardappelen op grote schaal industrieel te verwerken. Eerder dan erin te handelen, wat ze tot dan toe al tientallen jaren deden met het familiebedrijf. Ze leggen de hand op een failliete producent van aardappelvlokken in het Henegouwse Leuze-en-Hainaut, die ze ombouwen tot een fabrikant van diepgevroren frietjes. Naar een passende naam is het niet ver zoeken: Lutosa, Latijn voor Leuze.
Het verhaal slaat aan. Nauwelijks tien jaar na de oprichting verleggen de broers, die amper interviews geven, hun werkgebied naar Sint-Eloois-Vijve. Ze nemen er een groenteverwerkend bedrijf over, waar al snel uitsluitend aardappelproducten van de band rollen. In 1998 verrijst naast de bestaande gebouwen een nieuwe fabriek voor versgekoelde frieten, waarvan de horeca een trouwe afnemer is. Ook in de supermarkten duiken de frietjes van Lutosa op.
Niet de grootste
In 2005 verkoopt Lutosa 280.000 ton aardappelproducten, verspreid over 65 landen. Tot in Azië en Zuid-Amerika reizen de West-Vlaamse ‘schatjes van patatjes’. “We hebben onze ambitie om wereldwijd tot de top tien te behoren waargemaakt”, zegt Van den Broeke in één van zijn schaarse interviews met De Tijd. “Maar het is niet direct ons doel om tot elke prijs verder op te klimmen op die ladder. We willen niet per se de grootste zijn, wel de beste.”
Dat klopt, deels dan toch. Zelf willen de broers niet de grootste zijn, maar ze lonken naar een grote partner om dat voor hen te doen. Twee jaar later raakt bekend dat Pinguin, de voorloper van de beursgenoteerde fruit- en groentegroep Greenyard, Lutosa opkoopt. Centraal figuur en architect van deze deal is Hein Deprez, samen met zijn familie nog altijd hoofdaandeelhouder van Greenyard.
De samensmelting tot PinguinLutosa levert de broers een aardige som van 175 miljoen euro op. Guy Van den Broeke, Luc Van den Broeke en hun kinderen, van wie er enkele actief waren in het bedrijf, verschijnen op de 157ste plaats in de ranglijst van de website De Rijkste Belgen op. De overnamestrijd om PinguinLutosa tussen de Amerikaanse aardappelverwerker Lamb Weston en het Canadese McCain volgt de familie vanop een afstandje. Die laatste haalt de buit binnen.
Lutosa puurde in 2023 een bedrijfswinst van 100 miljoen euro uit een omzet van 650 miljoen euro. Er werken 1.000 mensen bij de diepvriesfrietenmaker, die 95 procent van zijn productie uitvoert. Qua volume – binnenkort 335.000 ton per jaar – moet Lutosa zijn dichte buren van Agristo, in het nabijgelegen Wielsbeke, en zijn West-Vlaamse sectorgenoot Clarebout voorlaten.
Duiven
De geplande investeringen zal Luc Van den Broeke, een fervent duivenliefhebber, niet meer meemaken. Eind oktober 2023 overleed hij op 79-jarige leeftijd in het woonzorgcentrum Aurélys in deelgemeente Beveren-Leie. Zijn oudere broer Guy is nog altijd actief als investeerder. Zo is hij aandeelhouder van Pur Ver, een start-up die innovatieve bodemverbeteraars ontwikkelt.
