Op enkele jaren tijd is Black Friday uitgegroeid van een Amerikaanse traditie tot een wereldwijd fenomeen. De vrijdag na Thanksgiving staat helemaal in het teken van shoppen, met ongeziene kortingen op een aantal artikelen.
Toch wordt het soldenfeest door retailers niet met gejuich onthaald. “Het lijkt een gigantisch prijzenfeest waar wereldwijd megakortingen naar het hoofd van de consument worden geslingerd. Maar het is geen feest voor de producenten en handelaars”, oordeelt Unizo-topman Danny Van Assche.
Dat vindt ook ondernemer Tibbe Verschaffel, mede-oprichter van het Gentse cosmeticamerk Wondr. Het jonge bedrijf heeft pop-ups en winkelpunten verspreid over heel Vlaanderen, maar focust vooral op online verkoop. “Black Friday is normaal onze beste dag, maar het enige wat zwart zal zijn dit jaar, is het startscherm van onze webshop”, zegt Verschaffel. “We gaan die dag niet verkopen, wat voor een kleine start-up als die van ons lang niet evident is. We zetten onszelf graag in de kijker als een ‘duurzame Unilever’, en dan moet je consequent zijn. Het gaat voor ons niet enkel om het milieuaspect, ook voor pakjesbezorgers is Black Friday een nodeloos stresserende en hectische dag.”
Ook grotere retailers passen voor Black Friday. Zo sluit Dille & Kamille vrijdag al zijn filialen, waaronder die van Gent en Aalst. Ook de webwinkel zal niet toegankelijk zijn. “Freek Kamerling heeft Dille & Kamille in 1974 opgericht als tegenreactie op de wegwerpmaatschappij”, zegt huidig directeur Hans Geels. “We vonden het dan ook nodig om een statement te maken op Black Friday, een dag waarop die wegwerpmaatschappij hoogtij viert.”
Geels ontkent niet dat het een statement is dat pijn doet. “Het is een van de beste dagen van het jaar, met Sinterklaas en Kerstmis om de hoek. Commercieel gezien voel je dat. ‘Kan je niet gewoon een marketingcampagne doen?’, hoor ik vaak. Maar ik ben blij dat we dit doen. Het laat zien dat we een ander soort retailer zijn.”
“De consument is gevoeliger aan het worden voor duurzaamheid, zeker de generatie die er nu aankomt. Bedrijven moeten volgen.”
Retailexpert Jorg Snoeck
Ook het Belgische kledingmerk Xandres sluit 25 november alle winkels, omdat Black Friday staat voor “snel, goedkoop en veel”, het omgekeerde van waar het bedrijf voor wil staan. In de aanloop naar Black Friday kunnen klanten hun oude Xandres-kleding binnenbrengen, de dag zelf komen winkelmedewerkers samen op het hoofdkantoor in Destelbergen om die kleding te herstellen.
Volgens expert Jorg Snoeck van RetailDetail is het verzet tegen Black Friday geen hype. “Dit is een statement om u tegen te zeggen. Men zegt: wij gaan niet mee in de gekte van de mondialisering, de race naar beneden. Andere retailers zijn in dezelfde richting aan het evolueren. De consument is gevoeliger aan het worden voor duurzaamheid, zeker de generatie die er nu aankomt. Bedrijven moeten volgen en zich afvragen hoe ze aan ‘minder maar beter’ kunnen doen.”
Buitenlandse spelers
Een dag als Black Friday staat haaks op die gedachte. En het zijn vooral buitenlandse webwinkels die ervan profiteren, zegt Snoeck. “Black Friday is uit de Verenigde Staten komen overwaaien, op 11 november is er dan weer ‘Singles Day’ vanuit China: het zijn altijd wel ergens in de wereld solden en de Amerikaanse en Aziatische webwinkels zijn daar de winnaar van. 70% van wat Belgen online uitgeven, is op een buitenlands platform.”
Belgische ketens worden gedwongen om met de koopjesperiodes mee te gaan. “Want een consument kan elke euro maar één keer uitgeven en het is niet verwonderlijk dat mensen in deze tijden in de eerste plaats naar de portemonnee kijken, zelfs als ze overtuiging hebben. Om als retailer te zeggen dat ze hierin niet meegaan en kiezen voor kwalitatieve groei, is een moedige boodschap.”
