Het Lam Gods, het meesterwerk van de gebroeders Van Eyck, wordt momenteel gerestaureerd in het Gentse Museum voor Schone Kunsten. Een delicate onderneming die aanzienlijk wordt vergemakkelijkt door de baanbrekende technologieën van iMinds onderzoeker professor dokter Ann Dooms en haar Multimedia Forensics onderzoeksteam.
Hun onderzoek leidt tot ongeziene ontdekkingen in ‘verborgen’ lagen en dimensies van het wereldberoemde veelluik. Door de vooruitgang in digitale fotografie zijn musea op grote schaal hun collecties gaan digitaliseren, vooral voor conservatiedoeleinden. Zulke opnames zijn van onschatbare waarde. Als een schilderij zoals Het Lam Gods, beschadigd raakt of overschilderd wordt, zijn zij soms de enige overblijvende bron van informatie. Erg belangrijk is het niet-invasieve karakter van de digitale opnametechnieken en de verscheidenheid in modaliteiten zoals multi/hyperspectrale scans, röntgenradiografie, UV-fluorescentie, IR-reflectografie, …
Ann Dooms bestudeert de levensloop van een multimediabestand – of de bron ervan – louter via digitale beeldverwerking. Een digitaal beeld wordt op je computer voorgesteld door een groot raster gevuld met getallen die de kleur van de pixels op je scherm beschrijven. Wanneer een beeld vertaald is in getallen, kan men via wiskundige berekeningen antwoorden geven op heel uiteenlopende forensische vragen zoals de conservatiestaat en historiek van een schilderij, maar ook de authenticiteit van een foto, de perceptuele beeldkwaliteit van digitale tv of medische beeldvormingsapparatuur, of de dader van een illegaal verspreid bestand… Hierbij wordt telkens gezocht naar bepaalde structuren, herhalende patronen of onregelmatigheden in de getallenreeksen. De digitale schilderij-analyse spreekt wellicht het meest tot de verbeelding.
Digitale beeldverwerking heeft, in tegenstelling tot de digitale beeldvorming, pas de laatste jaren haar intrede gemaakt in de kunstwereld, vooral dankzij professor Ingrid Daubechies, de wereldvermaarde Belgische wiskundige van de VUB die nu werkzaam is aan Duke University (VS). Zij toonde aan dat haar Daubechies wavelets ook de penseelstreek van een schilder wiskundig kunnen modelleren, wat dan kan gebruikt worden voor authenticatie en datering van schilderijen.
Dit zette Ann Dooms ertoe aan om het digitale beeldmateriaal van schilderijen ook te onderwerpen aan ander forensisch onderzoek zoals de zoektocht naar gaatjes in het canvasdoek of tekeningen onder het schilderij, het virtueel verwijderen van de canvasstructuur tot het automatisch in kaart brengen van de craquelures in de verf. Delen van dit onderzoek worden tentoongesteld in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Brussel van 22 juli tot 21 september 2014.In 2009 kreeg Ann Dooms de kans om te werken op het beroemde meesterwerk Het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck uit de Sint-Baafskathedraal in Gent. Hiertoe werd haar team versterkt met de collega’s van de onderzoeksgroep iMinds – IPI – UGent. Samen bieden ze antwoorden op kunsthistorische vragen over de panelen. Hun ultieme doel is om de kopij van het nog steeds vermiste paneel De Rechtvaardige Rechters virtueel te ‘Van Eyckifiëren’, aangezien de reproductie toch duidelijke verschillen in schilderstijl vertoont ten opzichte van het originele werk. In 2012 werd gestart met de grondige opknapbeurt van het meesterwerk, een proces dat live te volgen is in het Museum voor Schone Kunsten in Gent. Onder meer de automatische detectie van craquelures wordt daarbij ingezet om zones van eerdere overschilderingen te helpen vaststellen.
De nieuwe technologie is van onschatbare waarde in de kunstwereld waarin veel geld omgaat, maar het is uiteraard ook uitkijken naar mogelijke toepassingen ervan voor de industrie.
