1. De haven van Antwerpen-Brugge gaat op alle vlakken achteruit
In 2022 verwerkte de haven 287 miljoen ton aan goederen. In 2023 is dat gedaald naar 271 miljoen ton. “We lijden onder de zwakke economische groei van de wereldeconomie”, zegt Jacques Vandermeiren, CEO van het havenbedrijf. “Als wereldhaven staan we in het economische middelpunt van de geopolitieke spanningen die er nu bijvoorbeeld in Oekraïne en het Midden-Oosten zijn. Ook de economische groei in België zelf is niet zo hoog.”
De haven van Antwerpen-Brugge heeft in 2023 in elk segment verlies geleden. Het aantal containers daalde met ruim 6 procent. De behandeling van het conventionele stukgoed daalde zelfs met 19 procent, omdat containers goedkoper zijn geworden. Daardoor worden goederen minder los (dus minder per stuk) en meer in containers vervoerd. Met als gevolg dat de daling in het aantal containers nog relatief beperkt is gebleven. Het segment droge bulk daalde daarentegen met 14 procent, onder meer omdat de energiecrisis voorbij is en er dus minder steenkool wordt ingevoerd.
Jacques Vandermeiren verwacht voor 2024 geen noemenswaardige beterschap. “Ik verwacht ook geen verslechtering, maar als er een verbetering in de cijfers komt, zal die zeker niet spectaculair zijn”, zegt de havenbaas. Hij verwijst naar de geopolitieke situatie die niet snel lijkt te veranderen, en de tegenvallende economische groeicijfers in bijvoorbeeld China.
2. Antwerpen doet het beter dan de meeste concurrenten
De resultaten van de haven van Antwerpen-Brugge zijn slecht, maar toch wint de haven aan marktaandeel. Dat komt kort gezegd omdat de meeste andere havens het nog slechter doen. “Hamburg is bijvoorbeeld veel meer afhankelijk van Azië, waar het economisch moeilijk gaat”, zegt Jacques Vandermeiren. “Antwerpen heeft een veel gediversifieerdere handel. We zijn ook een echte exporthaven. Veel rederijen moeten hier dus containers komen ophalen, waardoor ze ook meer geneigd zijn om met datzelfde schip containers te brengen.”
Alle kleinere havens in de regio verliezen marktaandeel. Dat komt door de vertraging van de wereldeconomie. Toen er heel veel goederen naar de Europese havens kwamen, lagen schepen vaak in de file en werden ze omgeleid naar kleinere havens. Maar nu de economische groei is vertraagd, zijn er in grote havens zoals Antwerpen-Brugge geen files meer, en moeten er dus veel minder schepen worden afgeleid naar bijvoorbeeld Le Havre.
3. Bijna drie miljard euro investeringen in de komende tien jaar
De haven van Antwerpen-Brugge kondigde op de presentatie van de jaarcijfers ook een fors investeringsprogramma aan. In de komende jaren komen er onder meer een nieuwe kaaimuur voor de Europa Terminal en de Royerssluis. Een heel groot deel van het investeringsbedrag zal ook naar de uitbreiding van de Antwerpse haven gaan, met de aanleg van een nieuw dok. Dat gebeurt via het project Extra Containercapaciteit Antwerpen (ECA).
“Wij verwachten van de Vlaamse regering dat het nog voor de verkiezingen van mei concreet vastlegt hoe de financiering van ECA zal worden verdeeld, dus welk deel van het nieuwe dok door Vlaanderen wordt betaald en welk deel van het investeringsbedrag Antwerpen en het Waasland moeten bijdragen”, zegt de Antwerpse havenschepen Annick De Ridder (N-VA).
4. De haven wordt een pak groener met:
– walstroom
“In het nieuwe dok dat in de komende jaren in de Antwerpse haven wordt gebouwd, zullen kasten voor walstroom aanwezig zijn. Schepen zullen zich dus kunnen aansluiten op een stopcontact aan de wal”, zegt Annick De Ridder. Dat is belangrijk voor de vergroening van de haven. Vandaag draaien schepen die in de haven liggen aangemeerd, nog op de eigen energiebron. Dat wil zeggen: op vervuilende diesel. Als die schepen elektriciteit van aan wal kunnen nemen, kunnen ze de dieselmotor in de haven stilleggen en wordt er veel minder CO₂ en stikstof uitgestoten in de haven.
In de bestaande dokken in de Antwerpse haven zijn al aansluitpunten voor walstroom beschikbaar voor binnenvaartschepen en sleepboten. “Maar om ook voor grote containerschepen laadpunten te voorzien, hebben we 150 miljoen euro nodig”, zegt Annick De Ridder. “Wij vragen daarvoor financiering van de Vlaamse overheid en Europa.”
De Antwerp Euroterminal, die zich in de Waaslandhaven bevindt en waar schepen die geladen zijn met auto’s aankomen, heeft een subsidie aan de Vlaamse overheid gevraagd om twee laadpunten voor walstroom te installeren. Als de regering die subsidie goedkeurt, zouden de twee laadpunten er eind 2026 zijn. Twee schepen zouden dan dus tegelijk elektriciteit van aan wal kunnen afnemen. Antwerp Euroterminal doet de investering samen met de bedrijven Techelec en Yuso.
– groene moleculen zoals waterstof
Niet alleen walstroom moet de Antwerpse haven een pak minder vervuilend maken. De haven zet ook steeds meer in op groene moleculen zoals waterstof. Die energiebron zal onder meer cruciaal zijn voor de nieuwe ethaankraker die Ineos vandaag in de haven bouwt. Het energieverbruik van de kraker moet binnen de tien jaar na de opstart, dus zeker tegen 2036, klimaatneutraal zijn. De kraker moet tegen dan dus volledig op waterstof draaien en niet meer op gas.
“Dat gaat lukken”, zegt Jacques Vandermeiren. “Het bedrijf Fluxys zal wellicht aangeduid worden als verantwoordelijke voor de uitbouw van waterstofpijpleidingen in de haven. Er kan dan bijvoorbeeld groene ammoniak worden ingevoerd vanuit Neom, een stad in Saoedi-Arabië, waar die molecule massaal zal worden opgewekt met windmolens en zonnepanelen. Die ammoniak kan met schepen naar Zeebrugge worden vervoerd en in de haven weer worden omgezet in waterstof, die via pijpleidingen uiteindelijk tot bij bijvoorbeeld Ineos kan komen.”
