De Lijn wil tegen 2035 alleen nog met klimaatvriendelijke bussen rijden, dus alleen bussen op waterstof of elektriciteit. Tot hiertoe bestelde De Lijn elektrische bussen bij de firma’s VDL, met een vestiging in Roeselare, en bij Van Hool. Maar voor het eerst worden de beide Belgische busbouwers geklopt door oprukkende Chinezen. BYD, de afkorting voor Build Your Dreams, heeft de nieuwste openbare aanbesteding van De Lijn binnengehaald.
Lees ook: Derde verlies op rij voor busbouwer Van HoolEn dat is geen kleintje. BYD mag in eerste instantie 92 elektrische bussen leveren aan De Lijn, waarvan de eerste bussen begin volgend jaar zullen aankomen. “Maar de openbare aanbesteding geldt voor maximaal 500 bussen”, zegt Karen Van der Sype, woordvoerder van De Lijn. “Dat wil zeggen dat we de mogelijkheid hebben om ook 408 andere bussen bij BYD te bestellen, zonder de tijdrovende procedure van een nieuwe openbare aanbesteding te moeten doorlopen.” Tussen haakjes: BYD is een Chinees bedrijf, maar zal de elektrische bussen van De Lijn produceren in Hongarije.
(De tekst gaat verder onder de foto)
Van Hool heeft wel een vorige openbare aanbesteding van De Lijn gewonnen, en mag daarom in de komende maanden ook 36 elektrische bussen leveren. En De Lijn kan nog 98 andere elektrische bussen bij Van Hool bestellen, zonder een nieuwe openbare aanbesteding uit te schrijven. Maar het aantal bussen dat Van Hool mag leveren, is wel veel kleiner dan dat van BYD.
Kritiek van ABVV
Hans Vaneerdewegh, secretaris van de socialistische vakbond ABVV, is extra kritisch voor het feit dat De Lijn nu in zee gaat met een Chinees bedrijf. “Een organisatie die met belastinggeld werkt, moet ook rekening houden met jobs in eigen land”, zegt hij. “Als er door het mislopen van overheidsopdrachten jobs bij Van Hool verdwijnen, worden meer mensen werkloos en kost dat de belastingbetaler extra geld.”
Voor een goed begrip: Van Hool produceert een deel van de elektrische bussen in Macedonië, maar een deel van de productie, en zeker het hele proces van onderzoek en ontwikkeling van elektrische bussen, gebeurt in Koningshooikt.
Hoe reageert Van Hool zelf op het nieuws? “Het is echt jammer dat we de nieuwe openbare aanbesteding van De Lijn niet hebben kunnen binnenhalen”, zegt Dirk Snauwaert, woordvoerder van Van Hool. “Je moet weten: als wij meedoen aan een openbare aanbesteding in België, dan doen we altijd extra hard ons best om de beste prijs-kwaliteit te leveren, want België is onze thuismarkt en ons visitekaartje. Wij respecteren de beslissing van De Lijn, maar dat we deze opdracht niet hebben binnengehaald, helpt ons natuurlijk niet vooruit.”
Verlies sinds 2019
Van Hool is nochtans extra hard toe aan goed nieuws. Het bedrijf zit al jaren in een stevige malaise. Sinds 2019 maakt het verlies, en sinds 2020 zijn de verliezen heel groot. Van beterschap lijkt voorlopig weinig sprake.
“Integendeel zelfs, deze week staan maar liefst 1.500 van de 2.300 werknemers (65 procent dus, red.) van Van Hool in Koningshooikt op economische werkloosheid”, zegt Hans Vaneerdewegh, secretaris van de socialistische vakbond ABVV. “Volgende week kunnen opnieuw iets meer mensen aan de slag, maar het aantal mensen dat regelmatig dagen, weken of langer moet stempelen, blijft al jaren hoog. Veel mensen zijn dat beu, en hebben intussen een andere job gezocht.”
Lees ook: Van Hool lanceert nieuw gamma lijnbussen: 100% zero-emissie
Hoe komt het dat Van Hool zo zwaar in de problemen zit? “We zitten nog met de naweeën van corona”, zegt Dirk Snauwaert. “Veel onderdelen voor elektrische bussen komen al een tijdje met een grote vertraging aan, waardoor onze mensen geen materialen hebben om mee te werken. Intussen is de achterstand in de aanlevering van materialen al verkleind, maar ze is er nog wel.”
Daarnaast heeft Van Hool ook te maken met sterke kostenstijgingen, bijvoorbeeld voor lonen en energie.
(De tekst gaat verder onder de foto)
Grote bestelling in Nederland binnengehaald
Hoelang gaat de malaise bij de bekende busbouwer nog duren? “Dat kunnen we niet zeggen, maar je moet wel weten dat het aantal mensen op economische werkloosheid altijd een momentopname is”, zegt Dirk Snauwaert. “Dat verandert voortdurend, afhankelijk van het aantal bestellingen. Net voor de kerstvakantie hebben we met Van Hool bijvoorbeeld nog een openbare aanbesteding binnengehaald voor 115 elektrische bussen voor de Nederlandse vervoersmaatschappij Qbuzz. We hebben daar onze grote sterkte van het maatwerk kunnen manifesteren. De zetels van de bussen die we gaan leveren, zijn heel comfortabel en we voorzien ruimte om te werken op die bussen, bijvoorbeeld met USB-aansluitingen en plaats om een laptop neer te zetten. Wij geloven dus in onze eigen kwaliteiten en gaan op volle kracht de toekomst in.”
Lees ook: Nederlands vervoersbedrijf bestelt opnieuw bussen bij Van HoolOok de christelijke vakbond ACV blijft eerder optimistisch. “We betreuren het nieuws over het mislopen van de nieuwe openbare aanbesteding van De Lijn, maar er komen nog veel meer aanbestedingen”, zegt Kim Samison, secretaris van ACV. “We krijgen dus nog veel kansen. De werknemers van Van Hool hebben veel stielkennis en geloven heel sterk in hun product.”
