CSA-landbouwbedrijven staan internationaal in de kijker

Ze waren al een tijd op zoek naar een vaste locatie voor hun landbouwbedrijf Ons Logisch Voedsel toen Ole Deschout en Maaike Mussche in 2018 neerstreken in de Peersdonkendreef in Booischot. Ze beginnen er nu aan hun vijfde teeltseizoen. “Ons bedrijf steunt op twee belangrijke peilers: het CSA-concept en het telen van groenten voor horeca”, legt Maaike uit. “Intussen hebben we onze draai best goed gevonden in Booischot. Vorig jaar hadden we 86 oogstaandeelhouders, het meeste dat we er ooit hadden. Vanzelf gaat dat niet.”

Rechtstreeks in contact

Het CSA-concept brengt consumenten en voedselproducenten rechtstreeks in contact en streeft tegelijk een duurzaam doel na. “Duurzaamheid is een misbruikt woord, maar in essentie betekent het dat je geen eindige grondstoffen opgebruikt en dat je geen bodems uitput tot het onomkeerbaar wordt”, zegt Maaike. “Bij ons valt dat nogal mee, maar in grote delen van de wereld zit je met onomkeerbare verwoestijning van landbouwgronden. Als je wilt dat grond wél bruikbaar blijft, dan vraagt dat investeringen, maar door de enorme prijsdruk die landbouwers ervaren, wordt daar geen rekening mee gehouden.”

“Die gangbare boeren zijn geen onmensen”, benadrukt Maaike. “Het is het economisch systeem dat hen dwingt. In de moderne tuinbouw gaat het als volgt: een tuinder werkt hard aan mooie producten, gaat naar de veiling en weet dan pas welke prijs hij krijgt en of hij zijn product zelfs wel verkocht krijgt. Als er afspraken zijn met bijvoorbeeld supermarktketens, heeft hij misschien zekerheid over de verkoop, maar de prijs wordt alsnog door de keten bepaald. Voor akkerbouw en veeteelt lopen de procedures gelijk.”

Buren als klant

Maaike vraagt zich af of voeding wel in zo’n systeem thuishoort. “Dat is trouwens nog niet zo lang het geval”, stelt ze. “Voor de Tweede Wereldoorlog was het simpel: mensen kochten hun voeding in de buurt. Op die manier wisten boeren en telers wat ze moesten produceren en konden ze uitgaan van een stabiele prijs. Ze zorgden ook voor kwaliteit, want hun klanten waren hun buren. Voeding behoorde niet tot dat zuiver economisch en globalistisch kader.”

Als we voeding terug duurzaam willen maken, dan is er volgens Maaike opnieuw een wederzijds engagement nodig. “CSA is mijns inziens niet de enige weg, maar het is momenteel wel de enige optie die zo’n engagement in een formeel kader giet”, stelt ze. “Omdat consumenten zo ‘vlinderen’, kun je momenteel niet anders dan die getrouwheid voor een stuk af te dwingen. Anders zouden wij geen goede landbouwpraktijk kunnen voeren.”

Tragere inschrijvingen

Ondertussen zijn er in Vlaanderen 65 CSA-bedrijven met samen meer dan twaalfduizend klanten. Veel bedrijven werken in de groentesector. “Je kunt ook naar akkerbouw en veeteelt kijken binnen het CSA-concept, maar dan moet je wel de voorafbetalingen in vraag durven te stellen”, zegt Maaike. “Je kunt moeilijk verwachten dat mensen al hun eten voor een heel jaar in januari gaan betalen. Die zaken zijn we nu binnen het CSA-netwerk aan het bekijken.”

Intussen komen er volgens Maaike alsmaar sneller nieuwe bedrijven bij. “Je merkt wel dat CSA in landelijke regio’s moeilijker wordt opgepikt dan in stedelijke gebieden”, stelt ze. “Wat we dit jaar algemeen vaststellen, is dat mensen een stuk trager inschrijven. Misschien houden de energieprijzen hen wat tegen om een voorafbetaling te doen voor een heel oogstseizoen. Om de drempel zo veel mogelijk te verlagen, bieden wij ook de mogelijkheid aan om te werken met maandelijkse schijven, maar zeker niet alle CSA-bedrijven doen dat.”