“We zijn lange tijd een verborgen parel geweest”, zegt Sander Hofman, één van de vier woordvoerders van ASML. “Maar dat zijn we niet meer. ASML staat volop in de spotlights.” De grotere naambekendheid van ASML werd niet in de hand gewerkt door een uitgekiende campagne van het bedrijf zelf. “Die bekendheid heeft ons overvallen. Het was een gevolg van de uitbraak van corona. De pandemie zorgde wereldwijd voor een verstoring van handelsroutes, waardoor er eensklaps een groot gebrek aan computerchips ontstond. Op dat moment werd erg voelbaar hoe vandaag zo’n kleine chip centraal staat in de wereldeconomie.” En als producent van de machines om deze chips te maken, kon ASML garen spinnen uit de crisis. Nog steeds. De machines voert het bedrijf uit naar de ‘chipboeren’ in heel de wereld. De bekendste zijn TSMC in Taiwan, het Japanse Samsung en het Amerikaanse Intel.”
Knappe knoppen
Om ons duidelijk te maken waarmee de 40.000 werknemers van ASML 7 op 7 en 24 op 24 bezig zijn, troont Hofman ons mee naar het recent geopende experience-centrum van het bedrijf, opgericht om klanten en leveranciers, maar ook techno-analfabeten als wij, in hun wonderlijke wereld in te wijden.
Eerst krijgen we de ontstaansgeschiedenis van ASML voorgeschoteld, dat verhaal baadt in een sfeer van industriële pioniers die met vallen en opstaan uiteindelijk aan het eind van de tunnel het licht – letterlijk in dit geval – zagen. “Onze geschiedenis start eind jaren ’70 in de wereldbefaamde natuurkundige laboratoria van Philips”, vertelt Hofman. “Daar liepen een aantal knappe koppen rond die met het idee speelden een machine te maken die met licht scherpe afbeeldingen kon maken op siliciumplaten. Of met andere woorden: chips konden maken.”
“ASML is ontstaan door een joint venture tussen Philips, die de technologie al had, en ASM International, een Nederlands bedrijf dat ook een chipmachine maakte”, legt de woordvoerder uit. “Hun eerste kantoor was een tijdelijk optrekje naast een groot Philipsgebouw. De eerste tien jaar waren dramatisch. De technologie werkte niet, de inkomsten waren nul en de steun vanuit Philips werd steeds moeilijker omdat het bedrijf in de jaren ’80 door de toenemende concurrentie vanuit Azië, zelf in zwaar weer zat. In 1992 kregen ze een laatste keer een zak geld van Philips: 800 miljoen gulden, voldoende om hun eerste machine te verkopen aan IBM. Die machine bracht een enorme productiviteitsverbetering mee en betekende de start van het bedrijf. De eerste machine – de legendarische PAS 5500 – heeft een ereplaats gekregen in onze inkomhal.”
3 miljard voor R&D. Per jaar.
In 1995 werd ASML een beursgenoteerd bedrijf en onafhankelijk van Philips. “Door de beursgang kwam er veel geld vrij en werd er sterk geïnvesteerd in research & development”, zegt Hofman. “Door die voortdurende aandacht voor onderzoek zijn we in dertig jaar tijd tot een wereldleider uitgegroeid. Vandaag is onderzoek naar nieuwe technieken nog steeds superbelangrijk. Vorig jaar bedroeg dat budget meer dan 3 miljard euro. 5% van onze mensen werkt in R&D. Dat is uniek. In de jaren ’80 en ’90 waren er honderden bedrijven in de ‘lithografie’, vandaag zijn er nog drie grote: ASML, Canon en Nikon.”
Cleanrooms
Het hart van ASML wordt gevormd door de cleanrooms, waar de chipmachines – die tot de meest complexe ter wereld worden gerekend – worden geassembleerd. Een geheime locatie. “Slechts heel zelden laten we hier buitenstaanders toe. Het maken van onze machines is een dermate delicate operatie dat het kleinste stofdeeltje grote schade kan toebrengen. Onze mensen mogen er zelfs niet rennen, want dan veroorzaak je versnelde luchtstromen die ervoor zorgen dat er stofdeeltjes in de lucht komen en in de machine belanden.”
ASML heeft de voorbije jaren een enorme groei gekend. Wanneer we de site bezoeken op het industrieterrein van Veldhoven lopen we langs werven waar nieuwe productieruimtes worden opgetrokken. Maar de opgang toont zich vooral in het aantal aanwervingen en vacatures. Die cijfers zijn ronduit hallucinant, zo zal Peter Bailliere ons duidelijk maken, een West-Vlaming die sinds 2018 wereldwijd verantwoordelijk is voor het personeelsbeleid.
“Toen ik in 2018 begon, telde het bedrijf 16.000 werknemers en nu – vijf jaar later – zitten we wereldwijd al boven de 40.000”, zet Peter Bailliere de toon. “Alleen al hier in Veldhoven werken 20.000 mensen. Vorig jaar hebben we 10.000 mensen aangenomen. Onze prognose is dat we over zeven tot acht jaar ook veertigduizend werknemers in Veldhoven tellen en wereldwijd 80.000 mensen tewerkstellen. Vandaag hebben we nog 1.500 vacatures lopen.”
144 nationaliteiten
Als bezoeker kan je er niet naast kijken: ASML is een multiculturele smeltkroes met uiteraard Engels als voertaal. “Hier werken 144 verschillende nationaliteiten”, zegt Peter Bailliere. “Die diversiteit zegt veel over ASML als een wereldwijde magneet voor ingenieurs. Het is het slimste bedrijf van de wereld. Ik ben omringd door genieën. Van de 40.000 werknemers hebben meer dan 12% een PhD of doctoraat, 40% een master en 12% een bachelor.”
Maar op de werkvloer van ASML lopen – om het wat oneerbiedig te stellen – niet alleen nerds en techneuten rond. “Als machinebouwer hebben we ook nood aan technici zoals automonteurs, vliegtuigbouwers of specialisten in robotica”, zegt de personeelsverantwoordelijke. “Dat zijn de genieën met hun handen. Ze hebben wel minimum een jaar nodig om onze technologie in de vingers te krijgen.”
Omdat de werknemers van ASML overal een gegeerd goed zijn, doet het bedrijf er alles aan om het hun perfect naar de zin te maken. Ze worden als gasten in een driesterrenhotel in de watten gelegd. “We moeten van het bedrijf een aantrekkelijke campus maken”, legt Peter Bailliere uit. “We bieden sportmogelijkheden aan (tussen de pijlers van het gebouw is er een looppiste, red.), we serveren in het restaurant (het grootste in Europa) gezonde voeding en geven yogalessen. Er is zelfs een speciale begeleiding voor ‘autisten’. Wellbeing voeren we hoog in het vaandel. We hebben driehonderd mensen in dienst die onze werknemers begeleiden en opleiden. Bij ASML werken is topsport op alle niveaus.”
Omgeving
In de schaduw van ASML gedijen tal van andere bedrijven. ASML bestempelt zich als de architect en assembleur van de chipmachines, maar het vervaardigen van de talloze onderdelen wordt uitbesteed aan andere bedrijven, veelal in de regio. “We doen een beroep op een enorm netwerk van allerlei leveranciers”, legt Bailliere uit. “Zo vervaardigt het metaalbedrijf VDL uit Eindhoven de robotarmen. We hebben berekend dat er voor elke werknemer die wij aanwerven in de regio 2,5 werknemers worden aangeworven.”
Bij de toeleveringsbedrijven van ASML zitten voorlopig nog geen Belgische bedrijven. Maar het bedrijf heeft wel erg nauwe banden met Imec, het wereldvermaarde onderzoekscentrum voor nano-elektronica en digitale technologie uit Leuven. “Imec is het beste onderzoeksinstituut op het vlak van chiptechnologie en speelt een centrale rol in de chipindustrie”, zo stelt Sander Hofman. “Al sinds de jaren ’80 hebben we een samenwerking. Het bedrijf biedt een laboratorium aan waar onze machines getest worden door chipmakers als TSMC en Samsung. Volgend jaar willen we voor Imec in ons bedrijf een eigen laboratorium inrichten.”
“ASML zal ook in de toekomst blijven groeien”, besluit een erg optimistische Peter Bailliere. “De prognose is dat we over tien jaar 80.000 werknemers tellen. De studies om uit te breiden, zijn we vandaag aan het maken. Dit jaar gaan we in Nederland nog zeker tussen de 2.000 en 2.500 mensen aanwerven. Daarvoor kijken we constant over de grenzen. Het is het moment om kansen te grijpen. Ik voel me zelfs als Belg hier zeer welkom. De Brabantse cultuur en de Limburgse cultuur liggen dicht bij elkaar. Take your chance!”
