Sinds eind november 2022 hoeven werknemers in grote bedrijven (meer dan 50 werknemers) geen medisch attest meer voor te leggen voor één dag afwezigheid. Dat mag wel maar maximaal drie dagen per jaar en enkel voor de eerste dag van de afwezigheidsperiode. Uit een nieuwe studie van Securex op basis van de loongegevens van een kleine 200.000 werknemers bij 23.688 bedrijven, blijkt dat die ‘afschaffing’ een flinke impact heeft op het ziekteverzuim.
Aanzienlijke stijging
“Vooral het frequente absenteïsme, het percentage werknemers dat zich drie keer of meer ziek meldt in één jaar tijd, steeg in 2023 met 2,2 procent tot 16 procent, hoewel het totale percentage werknemers met afwezigheidsdagen 3,3 procent zakte en de algemene ziektefrequentie op jaarbasis nagenoeg stabiel bleef op 1,3 keer”, zegt Heidi Verlinden, onderzoekster bij Securex.
Op zoek naar een verklaring vond Securex een opvallend verschil: “In bedrijven met méér dan 50 mensen steeg het percentage werknemers dat zich drie keer of meer ziek meldde in één jaar tijd met 5,74 procent, terwijl er een daling was van 3,88 procent in kleinere bedrijven. Toen we inzoomden op de eendagsafwezigheden, bleken die drie keer sneller gestegen in de grotere bedrijven, die waar geen ziektebriefje meer vereist is voor één dag afwezigheid, dan in de kleinere, waar wel nog een doktersbriefje nodig is, ook voor één dag.”
Of al die afwezigen van één dag er dan de kantjes aflopen of zichzelf trakteren op een baal- of foertdagje, dat wil Heidi Verlinden niet gezegd hebben. “Misschien zitten er zo wel tussen, maar ik denk dat de meeste eendagsafwezigen zich wel degelijk niet lekker voelen en redeneren: ‘Als ik me morgen beter voel, ga ik werken, zo niet ga ik naar de dokter.’ Want als we de afwezigheden voor twee, drie of meer dagen tot één maand vergelijken, dan zien we geen verschil tussen grote en kleine bedrijven.”
Koren op werkgeversmolen?
Nochtans gaven eerdere studies aan dat de afschaffing van het ziektebriefje geen effect had op het absenteïsme. “Wij zagen in de eerste helft van 2023 ook nog geen significant effect op het korte ziektepercentage”, geeft Verlinden toe. “Misschien gebeurde de analyse te snel en was de nieuwe regeling nog onvoldoende bekend. We bekeken toen ook enkel het totale ziektepercentage: het effect van meer eendagsafwezigheden wordt ‘weggemiddeld’ naarmate je langere afwezigheden meetelt. En de eerste analyses gebeurden bij pioniers, vermoedelijk bedrijven met een goede balans tussen resultaten en oog voor welzijn.”
Hadden de Unizo’s en VBO’s van deze wereld het dan toch bij het rechte eind toen ze de afschaffing van het doktersbriefje destijds verketterden omdat het tot misbruiken zou leiden en bedrijven op kosten zou jagen? “Daarvoor is verder onderzoek nodig”, zegt Verlinden. “De afschaffing van het ziektebriefje had tijdens de eerste helft van 2023 geen effect op de kosten; dat lijkt nu wel het geval, zij het in beperkte mate. Al gaat het vooral om indirecte kosten, zoals administratie of de reorganisatie van werkstromen. Feit is dat meerdere korte afwezigheden zwaarder doorwegen dan één langdurige.”
