Het begon voor Helena zo’n 10 jaar geleden. “Mijn interesse in Japan kriebelt al heel lang. Het vuur werd ooit door mijn broer ontstoken, door Japanse tekenfilms. Ook de taal sprak me aan, en ik besloot Japans te gaan studeren aan het CLT in Leuven.” En toen Helena vlak erna de kans kreeg om een jaar in Japan te gaan wonen, was het hek helemaal van de dam.
Daar kwam ze in contact met de traditionele Japanse cultuur. Het summum ervan was haar ervaring met een theemeesteres. “Een vriendin ginder – ook een expat – nam me mee naar een theelerares. Zij sprak geen Engels, en mijn Japans was heel basic. Tijdens de theeceremonie communiceerden we zonder woorden, van hart tot hart. Het voelde echt als thuiskomen, dat was toen zo mooi. Na afloop moest ik huilen van ontroering, door die prachtige, krachtige manier van interactie. Op dat moment is bij mij het zaadje geplant voor mijn liefde voor de theeceremonie.”
Harmonie en houvast
Terug in België vond Helena een leraar in Berlaar, die haar kon inwijden in de rituelen van de theeceremonie. “Er gaat een enorme schoonheid van uit, zowel in de handelingen als in de gebruikte voorwerpen. Alles is heel aardend en verstellend. Je voelt ook een sterke link met zenmeditatie en mindfullness. We hangen in de nis ook altijd een zenspreuk. Zo geef je mensen iets mee om over na te denken.”
“Wa betekent harmonie. Het is een belangrijk begrip in de theeceremonie. De ceremonie draait rond vier kernbegrippen: harmonie, respect, reinheid en sereniteit. Als je de eerste drie goed doet, zal je sereniteit bereiken.” Voor Helena is de theeceremonie en de Japanse rituelen een belangrijke houvast in haar leven. “Er gaat een enorme troost uit van het ritueel. Je moet eigenlijk niets doen, niemand zijn, geen rol opnemen. Het ritueel is er gewoon, ongeacht wie je bent. In de theekamer kan je de buitenwereld achterlaten en zijn alle mensen gelijk, los van hun functie. Zo breng je harmonie in de theekamer.”
Van hart tot hart
In een Japanse theeceremonie zitten rituelen die voor Westerse bedrijven niet alledaags, maar wel heel verruimend kunnen zijn. “Bijvoorbeeld om uzelf en werknemers op een compleet andere manier te leren kennen? Voor een theeceremonie kan ik ter plaatse komen met al het benodigde materiaal, in mijn kimono. Ik zorg voor een complete aankleding van de ruimte, met papieren kamerschermen, kalligrafie en een bloemstuk. Ik vind sfeerschepping heel belangrijk, hiermee worden mensen getransporteerd naar een andere wereld. Het verhaal moet visueel helemaal kloppen.”
Het lijkt zo alsof theedrinken eerder de bijzaak is, maar dat klopt volgens Helena niet. ‘De theeceremonie is zeer eenvoudig. Je zou je kunnen verliezen in de complete omkadering, maar het is de kunst om alles errond goed te verzorgen, en toch de essentie te blijven behouden. Dan zit je weer bij die communicatie van hart tot hart.”
