Het was de Balense landbouwer Robin Mens die enkele jaren geleden partners zocht om het systeem van virtual fencing of virtuele omheining in onze streek te introduceren. Hij had met het Agentschap Natuur en Bos een overeenkomst om zijn kostbare Aberdeenrunderen te laten grazen in het natuurgebied Scheps in Balen. “Maar het probleem is dat je in een natuurgebied niet zomaar wat omheiningen of stroomdraad kan plaatsen”, zei hij daarover eerder in Gazet Van Antwerpen. “Zo dreigden ook deze graasweiden weg te vallen en zou ik mijn runderen moeten wegdoen.”
Onzichtbare omheining
Hij vond zelf in Noorwegen een systeem waarbij technologie een onzichtbare omheining rond een gekozen gebied creëert. Met een app op je smartphone kan je de virtuele afrastering op een plattegrond uittekenen. Het vee draagt een toestelletje met gps-technologie om de nek. Wanneer een dier de grens van het gebied nadert, weerklinkt er een geluid. Wil het toch de grens over gaan, dan krijgt het een elektrische schok die veel zachter is dan de klassieke schrikdraad. Zo leren de grazers de grenzen van hun gebied af te tasten.
Plattelandsinnovatie
De KU Leuven Campus Geel en het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete (Rlkgn) toonden zich bereid daarmee een onderzoeksproject op te starten, dat financiële steun krijgt van het Europese programma voor plattelandsinnovatie Leader. En zo lopen er nu konikpaarden in Landschap De Liereman in Oud-Turnhout, runderen in het Balense Scheps en geiten en schapen op het oude stort in Mol, zónder fysieke afrastering. De studiefase van twee jaar zit er intussen op, met opvallende resultaten.
Natuurbeheer
Vooral op het gebied van natuurbeheer lijkt de technologie heel wat toepassingen te hebben. Niet alleen hoef je zo geen omheining of draad in een natuurgebied te zetten en continue te verplaatsen, je kan ook heel makkelijk op maat van de begrazingsnood werken. “We kunnen heel nauwgezet zones met bepaalde vegetaties of met broedende vogels op de grond virtueel afrasteren, zodat de dieren de planten of nesten niet vertrappen. Dat is een enorm voordeel in het natuurbeheer. Het enige waarmee we rekening moeten houden, is dat het systeem niet tot op de meter nauwkeurig werkt, zodat we een bepaalde speling moeten inbouwen”, zegt Kris Van Der Steen van Landschap De Liereman.
Graasgedrag sturen
Het onderzoek leerde dat je op die manier het graasgedrag van de dieren kan sturen in functie van de biodiversiteit. KU Leuven bekeek ook de impact op de bodem. “Daarvoor is de studieperiode van twee jaar vrij kort. We zien wel een paar beperkte effecten naar koolstof- en stikstofdynamiek. Maar we zien ook vooral mogelijkheden om vertrappeling tegen te gaan via virtual fencing”, zegt prof. dr. Karen Vancampenhout van de eenheid Bos, Natuur en Landschap van de KU Leuven.
Graasgronden
En heeft de technologie ook voordelen voor de landbouwers zelf? Volgens de onderzoekers is die alvast een pluspunt in de zoektocht naar geschikte graasgronden. Nu landbouwgrond duur en schaars is, kunnen de boeren hun dieren dus makkelijker aan natuurbeheer laten doen. Maar ook op de eigen velden kan je het uiteraard toepassen. “Het zou wel wat goedkoper moeten worden, maar er zijn zeker mogelijkheden”, zegt de deelnemende landbouwer Frank Mijs uit het Nederlandse Casteren. “De koeien luisteren goed naar het signaal.”
Technologie verfijnen
“In de landbouw zijn instellingen over de hele wereld bezig om voor de technologie toepassingen te verfijnen”, zegt Daan Janssens van Rlkgn. “Denk aan precisiebegrazing, stripbegrazing en rotatiebegrazing, waar veel landbouwers mee bezig zijn. Ook wij hebben daarin eerste testen gedaan en die blijken positief uit te draaien. Geef het nog enkele jaren en ik zie het nog doorbreken in Vlaanderen.”
