De nucleaire smeltoven voor onderzoek – genaamd SMELD – is een project van het nucleaire onderzoekscentrum SCK CEN en de Luikse onderzoeksinstelling Centre de Recherches Métallurgiques (CRM Group). Beide projectpartners willen de bouw ervan afronden tegen 2026. Na een toezegging van de Belgische regering om 13,5 miljoen euro in dat project te investeren, volgt nu dus ook de Europese zegen.
Thomas Dermine, staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen benadrukt het belang van deze erkenning: “De goedkeuring van de Europese Commissie voor de nucleaire smeltoven SMELD is een krachtig voorbeeld van hoe België, met Europese steun, een voortrekkersrol speelt in het ontwikkelen van nieuwe technologieën met wereldwijd potentieel. Het SMELD-project illustreert de doelgerichte inzet van middelen om een circulaire economie in ontmanteling te bevorderen, en toont aan dat we met innovatieve benaderingen de ecologische impact van nucleaire ontmanteling kunnen verminderen. Het is een tastbaar resultaat van ons streven naar duurzaamheid en technologische vooruitgang.”
Ook SCK CEN en CRM Group verheugen zich over het nieuws. “In Europa sloten al meer dan 70 kernreactoren de deuren, naar schatting zullen er in de komende jaren nog tientallen volgen. Hun ontmanteling staat voor de deur. Door materialen maximaal te recycleren en hergebruiken, kunnen we de ecologische voetafdruk van ontmantelen verminderen. En dat is net het hart van dit project: een streven naar een circulaire economie in ontmanteling”, reageert Guido Mulier, ontmantelingsexpert bij SCK CEN.
Méér recycleren
SCK CEN en Centre de Recherches Métallurgiques (CRM Group) hebben met dit project als doel om méér metaal – komende van een ontmanteling – te kunnen recycleren. Ze mikken op ontmanteld metaal waarvan het radioactiviteitsniveau te hoog ligt om meteen gerecycleerd te worden, maar te laag is om als radioactief afval af te voeren. “Die categorie vertegenwoordigt aanzienlijke volumes. We geloven dat we met de juiste technieken en installaties dat metaal een tweede leven kunnen geven”, verduidelijkt Joeri Neutjens, CEO bij CRM Group.
Geavanceerde smeltoven
SMELD moet een upgrade van de gebruikte technologie van huidige, grote smelterijen bewerkstelligen. Die smelterijen weten de hoeveelheid radioactief afval al drastisch te verminderen door bij smelting het gros van de radio-isotopen te vangen en van het metaal te scheiden. Er zijn echter enkele radio-isotopen die met de huidige technieken moeilijk te ‘vangen’ zijn. “Wij geloven dat er – letterlijk – meer uit te halen valt en ambiëren dat de nieuwe smeltoven ook die resterende radio-isotopen beter zal isoleren. Zo kan er méér metaal gerecycleerd en hergebruikt worden”, vervolgt Joeri Neutjens (CRM Group).
Haalbaarheidsstudie
“Dat is inderdaad de ambitie, maar we moeten eerst de resultaten van ons fundamenteel onderzoek en onze haalbaarheidsstudie afwachten”, temperen beide projectpartners de verwachtingen. Die studies moeten antwoorden bieden op vragen als: ‘Hoe gedragen die radio-isotopen zich voor, tijdens en na het smeltproces?’, ‘Hoe verbeteren we bestaande industriële technieken in functie van onze specifieke vereisten?’ en ‘Is de oven ook geschikt voor materiaal komende van andere nucleaire installaties, waaronder cyclotrons?’. De oven doorloopt een uitgebreid ontwikkelingstraject waarbij geavanceerde thermodynamische simulaties worden gecombineerd met voorlopige haalbaarheids- en optimalisatietests op laboratoriumschaal. Dit gebeurt eerst bij CRM Group met niet-radioactieve materialen, gevolgd door kleinschalige tests bij SCK CEN met radio-isotopen. Vervolgens zullen beide projectpartners opschalen naar een reële, geavanceerde verwerkingsoven. Die zullen ze in 2026 opleveren.
De komst van een geavanceerde verwerkingsoven is een troef waarmee België zich internationaal op de kaart kan zetten. “Elk land dat de ontmantelingswerken start, heeft baat bij verbeterde recyclagetechnieken. Wij effenen het pad naar die installatie; een industriële partner zal de commerciële uitbating voor zijn rekening nemen. SCK CEN en CRM Group behouden het recht om in die installatie blijvend onderzoek uit te voeren om bestaande, maar ook nieuwe technieken te kunnen optimaliseren”, besluit Guido Mulier (SCK CEN).
