Ineos Aromatics produceert in Geel gezuiverd tereftaalzuur en paraxyleen. Dat zijn chemische producten die onder meer in textiel terechtkomen. Het bedrijf stelt 375 mensen tewerk. Vorige donderdag vernietigde de Raad voor Vergunningsbetwistingen de omgevingsvergunning voor Ineos Aromatics, omdat het bedrijf met zijn lozingen van kobalt de waterkwaliteit van de Grote Nete, die al heel pover is, nog zou verslechteren.
Waterprobleem
Momenteel mag Ineos Aromatics nog altijd produceren, omdat het bedrijf voorlopig terugvalt op de vorige vergunning. Maar de Vlaamse regering moet binnen de drie maanden wel een beslissing nemen over een nieuwe vergunning en is verplicht om daarbij rekening te houden met de uitspraken van de Raad. Vraag is of het chemiebedrijf aan de mogelijk strengere vereisten in de nieuwe vergunning zal kunnen voldoen.
Het probleem is niet beperkt tot Ineos Aromatics alleen. “Wij verwachten nog meer problemen met vergunningen van andere bedrijven, als de volgende Vlaamse regering het waterprobleem niet snel aanpakt”, zegt Eric Laureys, woordvoerder van Voka. “Vandaag voldoet slechts één van de 195 Vlaamse waterlopen aan de kwaliteitsnormen die Europa vanaf 2027 oplegt. Het is net zoals bij stikstof. In 2021 werd de vergunning voor een kippenstal in Kortessem vernietigd, vanwege problemen met de stikstofuitstoot. Daarna werd onder meer ook de werf van Ineos Project One in de Antwerpse haven vijf maanden stilgelegd. Dat probleem is voorlopig opgelost, omdat het Vlaams Parlement in februari het stikstofdecreet heeft goedgekeurd. Ook voor het waterprobleem moet nu een oplossing komen.”
Biodiversiteit is verstoord
Nochtans kunnen we niet blind blijven voor de slechte kwaliteit van onze waterlopen. “De Vlaamse Milieumaatschappij heeft dit jaar in de Grote Nete, dicht bij de vestiging van Ineos Aromatics, 4,9 tot 11,7 microgram kobalt per liter water gemeten. Dat is alarmerend”, zegt expert Ronny Blust (Universiteit Antwerpen). “Het is tien à twintig keer meer dan de norm die Europa oplegt. Als die uitstoot effectief vooral van Ineos Aromatics komt, dan moet het bedrijf zijn uitstoot fors laten dalen.”
Tussen haakjes: Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt zeiden donderdag dat Ineos Aromatics met zijn vergunning de Europese normen tot duizend keer overschrijdt. Ronny Blust wijst erop dat die stelling heel ongenuanceerd is. Want de kobalt die Ineos vanuit een pijp in de Grote Nete laat stromen, wordt bijvoorbeeld sterk verdund door het water. “Maar dan nog is een meting van tien à twintig keer boven de Europese norm heel veel”, aldus Blust. “Het is nog niet zo erg dat het gezondheidseffecten voor de mens veroorzaakt. Maar de grote hoeveelheid kobalt zorgt er wel voor dat de biodiversiteit grondig is verstoord. Algen, plankton, wormen, vissen en andere soorten worden hierdoor aangetast. Het ecosysteem kan zich niet meer goed onderhouden.”
Deadline
Hoe is het zo ver kunnen komen? “De hoofdreden is dat de Vlaamse regering in de laatste 24 jaar het milieubeleid niet serieus genoeg heeft genomen”, zegt Robin Verachtert, beleidsmedewerker van Natuurpunt. “In het jaar 2000 heeft Vlaanderen met Europa afgesproken dat alle waterlopen tegen 2015 proper moeten zijn. Die deadline werd niet gehaald. Er kwam uitstel naar 2027. Maar dat gaat wellicht ook niet lukken. Het is nochtans technisch mogelijk om de lozingen te beperken. Maar de Vlaamse overheid heeft die lozingsbeperking nooit voldoende opgelegd, waardoor bedrijven nu plots met vernietigde vergunningen worden geconfronteerd.”
Uitzondering vragen
Wat is de oplossing? “Wij willen dat Europa de normen voor dichtbevolkte regio’s zoals Vlaanderen, waar wonen, werken en landbouw op een zakdoek bij elkaar gebeurt, minder streng maakt dan voor uitgestrekte gebieden zoals Frankrijk en Spanje”, zegt Eric Laureys. “Zo kunnen we op een realistisch tempo onze waterlopen properder maken. De deadline van 2027 komt sowieso te vroeg voor Vlaanderen. In afwachting van die Europese uitzondering kan Vlaanderen een duidelijk programma opstellen om het waterprobleem aan te pakken, net zoals dat voor het stikstofprobleem is gebeurd. Dat neemt niet weg dat actiegroepen altijd procedures kunnen aanspannen. Maar het duurt altijd wel een jaar of langer voor het Grondwettelijk Hof zich over die bezwaren uitspreekt, waardoor we tijd winnen.”
