Pol loopt me voorbij wanneer hij naar de stal wandelt. “Veerle is zich nog wat aan het opmaken. Ze heeft de voorbije weken nauwelijks geslapen”, zegt hij. Ik ontmoet Veerle aan het einde van de lammerperiode. Tijdens het wachten houdt de hond des huizes me wat gezelschap. Die weet ook niet wat rusten betekent.
Klopt het dat Pol pas geiten is gaan houden nadat jullie elkaar hebben leren kennen?
Dat is niet waar. Ik ben verliefd geworden op een geitenboer. Pol had toen een dertigtal geiten, in een boerderij in Westmalle. Ik kom uit een heel andere wereld. Ik was verzot op dieren, maar ik studeerde ook voor vertaler Engels-Portugees. Die studie heb ik afgemaakt. Ik heb dus een diploma, dat ik in combinatie met het werk op de boerderij heb behaald. Wanneer ik mijn overall uittrok om naar de universiteit te gaan, stapte ik in een heel andere wereld.
We hebben dit bedrijf samen opgebouwd. Pol heeft me kaas leren maken. We hadden steeds meer geiten. In 1992 zijn we naar Lichtaart verhuisd. Vanaf dat ogenblik hebben we het werk verdeeld. Pol werkte in de stal, ik in de kaasmakerij. Maar ik melk nog altijd mee om 18u en om 22u doe ik de laatste ronde in de stal. In de lammerperiode breng ik ook veel tijd in de stal door. We hebben nu tweehonderd lammetjes, die op een maand tijd zijn geboren.
Pol doet het technische, jij het commerciële?
Zo zou je het kunnen omschrijven. Al staat Pol nog steeds op de markten. De bestellingen, leveringen, het personeelsbeleid, dat doe ik. Onze zoon Sam is nu mee in de zaak gekomen. Ik heb gewerkt vanuit mijn buikgevoel, de jeugd structureert en digitaliseert. Mijn zoon heeft een slim traceersysteem voor inkomende en uitgaande producten ontwikkeld. Op dat vlak is de kaasmakerij sterk geëvolueerd sinds mijn zoon in de zaak is gekomen. Zelf ben ik nu een beetje aan een nieuwe fase begonnen. Ik laat me wat besturen door mijn zoon.
In dertig jaar tijd is er enorm veel veranderd. Had Pol dit zonder jou gekund?
Nee, dit moet je echt met twee doen. We hebben elkaar aangevuld. Ik ben ook een optimist. Maar dan echt enorm. Ook al wacht me een berg werk, ik klaag ‘s ochtends nooit. Hooguit zeg ik ‘s avonds wel eens dat het een pittige dag was. Pol is realistischer. Samen hebben we daarin een goede balans gevonden.
Hoeveel mensen werken op de boerderij en de kaasmakerij?
Momenteel hebben wij een zestal vaste medewerkers, de helft hiervan werkt deeltijds. Sinds corona mogen we ook flexijobs inzetten. Gelukkig, want ik kan je verzekeren, het is zwaar geweest. Steeds maar mensen die in quarantaine moesten.
Je kunt niet worden gemist in het bedrijf.
Dat zou toch een hele puzzel zijn. Deze zomer heb ik drie dagen vakantie genomen. Mijn man veertien dagen. Ik ben hem achterna gereisd.
Rust het bedrijf dan vooral op jouw schouders?
Dat niet. Mijn man moest er echt eens tussenuit. Maar ik dacht dat de coronamaatregelen zouden gaan versoepelen en de horeca ons nodig had. Dat zijn belangrijke klanten. We leveren ook aan bedrijven die aan de horeca leveren. We moesten dus klaar staan. We zijn ook pas een Besloten Vennootschap geworden. Mijn zoon is ook bestuurder en ik wilde hem bijstaan. Ik zou dus hier blijven, maar tegen onze huwelijksverjaardag ben ik mijn man toch achternagegaan. Drie dagen, dat was voor mij voldoende.
Jullie hebben ook zeshonderd werknemers die nooit vakantie nemen.
Dat is inderdaad zwaar, die verantwoordelijkheid voor levend materiaal. De dieren, maar ook de kaas. De melk moet worden verwerkt, de kaas verpakt en alles moet binnen een bepaalde tijd de deur uit zijn. Dat weegt soms wel, maar het is ook schoon. Vooral vanwege de reacties van de klanten. Onlangs bedankte iemand ons omdat we zeven dagen op zeven bezig zijn om voor hen voedsel te produceren.
Uit de reactie van de klanten halen we onze voldoening. In de landbouw wordt het steeds moeilijker om de voldoening uit het werk te halen. We doen gigantische investeringen, maar het is nooit goed. Het moet nog minder, nog strenger. Ik voel dat het evenwicht in veel landbouwbedrijven zoek geraakt. Voor dat bedrijf offer je al die vrijheid op.
Heb je het dan over de stikstofdeal?
Ja, al valt die voor ons bedrijf wel mee. We hebben een groen bedrijf. Maar we liggen in de buurt van een natuurgebied. Dus het is op dit ogenblik nog onduidelijk wat de mogelijkheden naar vernieuwing of behoud op langere termijn zijn.
Is die vernieuwing wel noodzakelijk voor de toekomst van het bedrijf?
Ja. Dit gebouw staat er al dertig jaar en begint te verouderen. We willen mee zijn met de nieuwste technologieën. Ook met warmterecuperatie en zo. Een kaasmakerij is een energie-slokop. We hebben wel zonnepanelen, recupereren drinkwater en gebruiken waar het kan regenwater, maar het kan nog beter. Dat zijn onze uitdagingen. Welk geitenvoer heeft de minste impact op het milieu, hoe gaan we om met de verpakkingen van onze kazen?
Lig je daarvan wakker?
Ik slaap zodanig weinig dat ik heel diep slaap. Ik vind het wel moedig dat mijn zoon deze uitdagingen nog wil aangaan.
Met pensioen gaan, zit er dat voor jou ooit wel in?
Ik denk dat ik wel blijf meedraaien in de kaasmakerij. Pol ook, maar zonder de verantwoordelijkheden die er nu mee gepaard gaan. De geitenhouderij is erg intensief. Geiten zijn speelse en nieuwsgierige dieren, maar ook een beetje arrogant en koppig. Als je geen achttien meer bent, is dat moeilijker.
Zou je er opnieuw aan beginnen?
Onmiddellijk. Ik vind mijn kazen erg lekker. Ik ben een grote fan van mijn eigen product. Ik heb hier ook veel interessante mensen leren kennen. Stel je voor dat ik een vertaler was, die de hele tijd aan een scherm had gezeten. Ik moet soms om 23u nog iets uit de pekel gaan halen, maar dat vind ik niet erg. Een ander brouwt bier als hobby en doet dat ook “s avonds. En ik moet heffen en sleuren, maar zoveel vrouwen doen net hetzelfde in de fitness. Maar wij lopen ‘s avonds buiten rond en genieten van de sterrenhemel, en op dit ogenblik beginnen de kieviten ‘s ochtends weer te roepen. De natuur voelen, dat is zalig.
