Herentals heeft de afgelopen jaren heel wat plannen gemaakt om door herinrichting van de binnenstad het stadscentrum een nieuwe dynamiek te geven. Maar voor een aantal daarvan stelt zich de vraag: wie gaat dat betalen? Niet zo voor de aanpak van de historische scholensite, het stadsdeel tussen de Nonnenvest, de Bovenrij en de Nonnenstraat. Dat is sinds een goed jaar eigendom van projectontwikkelaar Life en daar zijn ze klaar met het masterplan voor de vernieuwende invulling van de site. Die krijgt grotendeels een woonfunctie met parkappartementen en co-living toebedeeld, maar waarbij er ook ruimte is voor kleinstedelijke functies als een crèche, creatieve ruimtes, een parkgebied én een opwaardering van de historische Bovenpoort en de Nonnenvest. We zetten een en ander op een rij.
Opmars van B-steden
“Ik geloof heel sterk in zogenaamde B-steden”, zegt Life CEO Toon Haverals. Hij is als ingenieur-architect iemand die impact wil hebben op de woonkwaliteit en de leefbaarheid van de stad. Met B -steden bedoelt hij allerminst dat hij ze van tweede garnituur acht. “Het zijn volgens onze definitie steden met een inwonersaantal tussen de 50.000 en de 100.000 inwoners”, zo stelt hij. “Herentals is wel wat kleiner, maar het is de historische hoofdstad van de Kempen. Het heeft een ziel én een rijke geschiedenis. Dat charmeerde ons.”
Hoe is dat project bij Life terechtgekomen? Heeft het stadsbestuur jullie gewoon gecontacteerd?
Toon Haverals: “Het is via het bisdom van Antwerpen gegaan. We hebben al een tijdje een fijne relatie met het bisdom Antwerpen en zij hebben ons, naast enkele andere partijen, gecontacteerd om een voorstel tot nieuwe invulling te formuleren en voor de aankoop van de site. We hebben al een aantal mooie projecten gerealiseerd in Antwerpen en blijkbaar sloten ook in dit geval onze ideeën en ons voorstel het beste aan bij de verwachtingen van het bisdom. We werden ook al snel verliefd op de stad en het project.”
Wanneer konden jullie de site verwerven?
“In 2023. Een deel hebben we aangekocht, een andere deel nemen we voor 99 jaar in erfpacht. Op die manier konden we meer zekerheid inbouwen. Herentals is tenslotte niet Brussel of Amsterdam.”
Hebben jullie getwijfeld?
“Niet echt. Er was een voorstudie gebeurd door architect Tim Vekemans van Re-st, en die was goed. Daardoor werd het voor ons snel duidelijk wat er er moest gebeuren: we zouden de bestaande waardevolle gebouwen -de school, het zogenaamde ‘kasteeltje’ en de gebouwen van het binnengebied- behouden. Dat werd dan wel een hele puzzel, maar dat is wat Life nu eenmaal graag doet.”
Op welke termijn hopen jullie het project rond te krijgen?
“We mikken nu eerst op een verkavelingsvergunning. Die gaat aan de bouwvergunning vooraf. We hopen dat beide vergunningen in orde geraken tegen medio 2025. Twee jaar later, einde 2027 zouden we dan het eerste deel van de werken moeten kunnen opleveren.”
De stad Herentals vraagt jullie om bij de renovatie van de site en de nieuwbouw rekening te houden met het Vestenplan dat de nog bestaande stadspoorten en vesten weer zichtbaar wil maken in de stad. De Francesco-site ligt tegen de Nonnenvest en de Bovenpoort. Hoe pakken jullie dat aan?
“We begrepen de vraag van de stad. Maar voor de realisatie van wat wij voor ogen hadden, was het toch lastig. Dat komt omdat de twee schoolgebouwen die deels op de vesten staan nog in goede staat zijn. Zowat 70 procent van onze projecten behelst renovatie en reconversie en elk bestaand gebouw heeft ook een ziel. We breken niet graag gebouwen af die nog in goede staat zijn. Maar we snapten hun vraag wel, en dus zijn we op zoek gegaan naar een manier om het Vestenplan van de stad te integreren in ons project. Door de nieuwe verbindingsweg tussen de Nonnenstraat en de Nonnenvest enkele meter richting de kloostertuin op te schuiven ontstond er aan deze nieuwe verbinding ruimte voor een nieuwbouw, ter compensatie van de twee af te breken schoolgebouwen. De schoolgebouwen aan de Bovenpoort/Nonnenvest, met uitzondering van het oudste gedeelte, zullen dus afgebroken worden om ruimte te maken voor een ruime, groene, autovrije, verbinding tussen de Bovenpoort en de vestenwal.”
Hoe gaat de rest van de site eruitzien?
“We gaan voor het openmaken van de Francesco-site en dus een maximale zichtbaarheid van het binnengebied, dat een park wordt. Dat wil zeggen dat je vanaf de Bovenpoort recht naar de Nonnenvest zal kunnen kijken. Door de afbraak van het bestaande gebouw daar en de oprichting van het nieuwe gebouw, dat meer achteruit zal liggen, creëren we zichtbaarheid voor de vest en ook veel meer openheid op de site.”
“We gaan voor het openmaken van de Francesco-site en dus een maximale zichtbaarheid van het binnengebied, dat een park wordt. Dat wil zeggen dat je vanaf de Bovenpoort recht naar de Nonnenvest zal kunnen kijken”
Toon Haverals, Projectontwikkelaar
Zal de wal de Nonnenvest dan ook opnieuw toegankelijk zijn?
“Er zijn twee toegangen tot de vest, die aan de Francesco-site, maar ook eentje via het Wit Geel Kruis. Ook met die organisatie hebben we een goede verstandhouding, dus we geloven dat er op termijn eventueel met hen ook een afspraak zal kunnen worden gemaakt om de vestingwal ook vanuit die kant te mogen bewandelen. Op die manier krijg je een trage verbinding, voor wandelaars bovenop de wal, terwijl er onderaan de vest een snellere verbinding voor fietsers komt.”
Wordt een stuk van de Nonnenvest ook opnieuw met water gevuld?
“We plannen langs de wal van de vest een grote wadi voor de opvang van al het regenwater van de site. De wadi wordt zo ontworpen dat er maximaal vermeden wordt dat deze op droge momenten geheel leeg komt te staan en er dus steeds visueel water aanwezig zal zijn. Een uitdaging voor onze ingenieurs… De wadi zal groter en kleiner worden, naargelang de weersomstandigheden.
Jullie plannen ook een doorsteek voor voetgangers vanaf de Nonnenvest naar de Nonnenstraat.
“Dat wordt een kronkelend wandelpad. Op termijn zou dat pad eventueel ook verder naar de eigenlijke kloostertuin kunnen leiden.”
Wordt er rekening gehouden met de privacy van de daar nog wonende zusters?
“Daarover hebben we met hen al heel wat gesprekken gehad en zijn duidelijke afspraken gemaakt. We zorgen voor afscherming. Zo zullen we richting kloostertuin enkel terugliggende terrassen realiseren. Of we oriënteren de terrassen van de nieuwe appartementen op een manier dat er geen of erg beperkte inkijk is. De zusters beseffen ook dat hun aanwezigheid daar eindig is en dat dit een ideale manier is om het stedelijk weefsel te herstellen. Bij zulke discussies komt het er altijd op aan om goed te luisteren naar de andere kant van de tafel. Het is belangrijk dat iedereen gehoord wordt en we trachten steeds om eerder een positieve impact op de omgeving en omwonenden te realiseren. Dergelijke inbreidingsprojecten geven immers een mooie boost aan een stedelijke kern. Iedereen moet bij de verwezenlijking van dit soort projecten iets krijgen.”
“De zusters beseffen ook dat hun aanwezigheid daar eindig is en dat dit een ideale manier is om het stedelijk weefsel te herstellen. Dergelijke inbreidingsprojecten geven een mooie boost aan een stedelijke kern. Iedereen moet bij de verwezenlijking van dit soort projecten iets krijgen”
Toon Haverals, projectontwikkelaar
Wat zijn de plannen met Moktamee, de creatieve hub die nu nog in de oude schoolgebouwen op de site huist?
“De bedoeling is om de gelijkvloerse verdieping langs de kant van de Bovenrij daarvoor te behouden. Maar dan wel op individuele basis voor de huurders die nu een stuk van de Moktamee-ruimte benutten. Wie wil, kan van Life een ruimte huren. We gaan er daar ook voor zorgen dat er vanaf de Bovenrij een doorkijk komt op de site, waardoor een grote transparantie wordt gecreëerd. Misschien kunnen we ook een samenwerking vinden me de uitbaters van café Barbier om daar leven in de brouwerij te brengen?”
Naast koopwoningen bouwen jullie ook huurappartementen.
“We plannen een vijftigtal koopappartementen en een zestigtal compacte huurappartementen voor co-living. Voor dat laatste willen we een jong publiek aantrekken van mensen die bewust kiezen voor wonen met een bepaalde gemeenschappelijkheid. Alle colivingflats zullen volledig zelfstandig functioneren met eigen badkamer en keuken, maar compacter zijn dan in een standaard appartement. Aanvullend zullen zij beschikken over kwalitatieve ruimtes met ruime gemeenschappelijke keuken, woonkamer, sportruimte, bureau,.. om te delen met gelijkgestemden. De co-living appartementen zullen kleiner zijn, maar ook betaalbaarder dan standaard huurappartementen.
Jullie denken er ook over na om op de site een kindercrèche te huisvesten?
“Dat zouden wij een mooie aanvulling op het programma vinden. Inzake stadsplanning zijn wij er geen voorstander van om elke activiteit die wat lawaai met zich meebrengt naar de rand van de stad te verbannen. Mits de juiste ontwerpkeuzes kan deze ‘overlast’ ook tot een minimum beperkt worden. Mensen die ervoor kiezen om in een co-livinggebouw te wonen zijn vaak ook op zoek naar de gezellige levendigheid van de stad en malen niet om kindergeluiden op bepaalde momenten van de dag. Bovendien gaan de meeste bewoners uit werken en komen thuis als de crèche sluit. Maar bovenal willen we jonge Herentalsenaren die op zoek zijn naar alternatieve woonvormen en verknocht zijn aan hun stad met dit project een alternatief geven voor een eventuele verhuis naar het meer hippe Antwerpen of andere steden. Met dit project willen we impact hebben op de stad.”
De Francesco-site zal bepalend zijn voor de inkom van Herentals en moet voor een nieuwe dynamiek in de stad zorgen?
“Wij willen zeker impact hebben op de kwaliteit van wonen in Herentals. De realisatie van ons project zal de band tussen de Bovenpoort en de vestenwal herstellen én de historische verbinding Nonnenstraat-Nonnenvest herstellen. We zijn er ons daarbij zeer van bewust dat onze eigen ingrepen voor de volgende honderd jaar het uitzicht van de stad zullen bepalen.”
