Het Witboek “Het geneesmiddelenbeleid in België: uitdagingen en doelstellingen” verscheen in oktober 2015, enkele maanden nadat Maggie De Block haar “Toekomstpact voor de patiënt met de farmaceutische industrie” afgesloten had. Experten uit de verschillende geledingen die betrokken zijn bij het geneesmiddelenbeleid – o.m. de academische wereld, RIZIV, ziekenfondsen, en FAGG (Federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten) – werkten mee aan dit Witboek, een uitgave van Healthcare Executive – Reflexion Medical Network.
De uitdagingen
Op transparante en ambitieuze wijze worden de uitdagingen en mogelijke oplossingen aangegeven waar we in de geneesmiddelenwereld voor staan. Vragen die o.m. aan bod komen zijn: Hoe promoten we verder generische geneesmiddelen, de goedkopere varianten op originele geneesmiddelen waarvan het patent is vervallen? Hoe financieren we de ontwikkeling en later de terugbetaling van de zeer dure innoverende geneesmiddelen, die vaak in kankerbehandeling worden voorgeschreven? Kan de prijszetting transparanter? En een zeer delicaat onderwerp: hoe gaan we om met het voorschrijfgedrag van de artsen, wetende dat er nog altijd te veel antibiotica voorgeschreven worden. Wat zal de meerkost van de vergrijzing zijn? Hoe beter met big data omgaan?
Ook ethisch moeilijke thema’s worden niet uit de weg gegaan: geven we kankerbehandelingen van 100.000 tot 200.000 € aan patiënten om het leven met twee maanden te verlengen? Wat doen we met een leeftijdsgrens?
Dit maatschappelijk debat werd in gang gezet in 2012 op een symposium van UZA en ZNA over de betaalbaarheid van kankerzorg.
De juiste vraagstelling
Gezondheidseconoom Lieven Annemans heeft hier een duidelijke mening over: “De vraag is niet of iets te duur is, wel of iets de moeite waard is. Op dat vlak moet de overheid zijn rol spelen en een signaal geven aan de industrie. Die zal dan wel snel volgen. Het probleem is echter dat men in de oncologie steeds gedacht heeft dat alles mogelijk moet zijn. En dat tegen elke prijs. De industrie speelde daar uiteraard gretig op in. Maar men vergeet soms dat er ook nog andere patiënten zijn die een behandeling verdienen.”
Waar staan we vandaag?
De wereld van de gezondheidszorg is qua besluitvorming altijd complex geweest o.w.v. de verschillende behoeften, de vele actoren, adviesorganen enz. Intussen weten we dat in ons politiek bestel een aankondigingspolitiek niet altijd leidt tot echte beleidsdaden…
Sinds de komst van generische geneesmiddelen is de markt van de klassieke geneesmiddelen drastisch veranderd. Deze beweging is al jaren bezig. Dit zorgde voor een spontane dynamiek. De voorbije regeringen hebben ook systematisch ingezet op prijsdalingen van oude geneesmiddelen en het tegen elkaar uitspelen van generische geneesmiddelen en merkgeneesmiddelen die ook in prijs moesten dalen.
Minister De Block zet dit beleid voort, maar heeft in se niets fundamenteel toegevoegd. Wat wel gebeurt, is dat ze de bestaande prijsdalingen voor oude geneesmiddelen die vroeger in de tijd gespreid waren in één keer heeft toegepast. Dit zorgde voor een snellere daling van de prijzen.
Voorschrijfgedrag strenger viseren
Sinds het begin van de legislatuur zijn de prijzen van geneesmiddelen met 2,2 procent gedaald.
Vandaag moeten apothekers een geneesmiddel dat behoort tot de goedkopere klasse afleveren als de arts voorschrijft op stofnaam. Dit wil zeggen: als de arts enkel het actieve bestanddeel op zijn voorschrift vermeldt. Bij antibiotica en antimycotica moet dit steeds gebeuren, ongeacht het voorschrijven van een merk- of stofnaam.
Men zou een stap verder kunnen gaan en dit mechanisme uitbreiden tot alle geneesmiddelen voor een acute behandeling en bij de start van elke chronische behandeling.
Recentelijk ontstond nog deining over de lagere terugbetaling voor neussprays met corticosteroïden (met ingang van 1 april 2017) en lagere terugbetaling voor antibiotica (met ingang van 1 mei 2017).
Dit leidde tot een golf van “hamsteren” door patiënten.
Op die manier legt men de verantwoordelijkheid van de te hoge consumptie van deze twee groepen geneesmiddelen volledig bij de patiënt. Men zou beter strenger het voorschrijfgedrag viseren!
Conclusie: heel wat ambities van het Witboek 2015 moeten nog gerealiseerd worden.
