Het bedrijf is een deel van de Antwerpse investeringsmaatschappij Ackermans & van Haaren, maar is sinds donderdag apart op de beurs genoteerd. Deme stelt wereldwijd bijna vijfduizend mensen te werk, die heel verschillende dingen doen. De ene werkt mee aan de bouw van de Oosterweelverbinding, die de files in en rond Antwerpen moet verkleinen. De andere installeert windmolens op zee, bereidt de productie van groene waterstof voor of legt stranden in Angola aan. De grootste kracht van Deme zit in zijn werknemers. Wij laten er vier aan het woord.
Deme bestaat sinds 1991, maar de voorgeschiedenis van het bedrijf gaat eigenlijk terug tot in de negentiende eeuw, toen de Nederlanders Ackermans & van Haaren (de firma die vandaag nog altijd de hoofdeigenaar is van Deme) over de hele wereld baggerwerken uitvoerden. Baggeren is de oudste activiteit van Deme, en zorgt voor de grootste inkomensstroom van het bedrijf. In 2021 kwam 58% van de omzet van de Deme-groep uit baggeren en infrastructuurwerken.
Deme baggert zowel ver van als dicht bij huis. De Oosterweelverbinding is een van de grootste projecten. “Wij doen als deel van een bouwconsortium grond- en baggerwerken voor het Oosterweelproject”, zegt Elke Rombaut (45), projectleider voor de Oosterweelwerken bij Deme.
“Om de toekomstige Oosterweeltunnel op de Scheldebodem te zetten, gaan we eerst een sleuf in die bodem baggeren. Dat gebeurt ongeveer dertig meter onder het wateroppervlak, als je het getij niet meerekent. We baggeren in verschillende grondsoorten, zoals zand en klei. In de sleuf kunnen we de tunnelelementen zetten. In het vakjargon noemen we zoiets afzinken. Daarna vullen we die sleuf weer aan met zand.”
Delen van de Scheldetunnel zelf maken
Baggeren is niet het enige dat Deme voor de Oosterweelwerken doet. Het bedrijf maakt in de komende jaren samen met de andere bouwpartners verschillende elementen van de Scheldetunnel ook zelf. Die tunnel wordt 1,8 kilometer lang, zal zich van linker- naar rechteroever uitstrekken en is bedoeld voor zowel auto’s, vrachtwagens als fietsers. “Voor Oosterweel maken we in een dok in de haven van Zeebrugge acht tunnelelementen van elk 160 meter lang”, zegt Elke Rombaut. “Ze zullen met sleepboten naar Antwerpen worden gebracht en daar stuk voor stuk in het water worden afgezonken. Onze ingenieurs en arbeiders gaan dan via de oevers in de nieuwe tunnel om de acht elementen met elkaar te verbinden.”
Werken in Angola
Elke werkt nu voltijds vanuit België, maar dat was in het verleden wel anders. “Ik werk nu twintig jaar bij Deme, waarvan tien in het buitenland”, zegt ze. “Ik heb in Frankrijk, Zweden, Qatar en Angola gewerkt. In Angola hebben we een groot saneringsproject uitgevoerd. De baai was er vervuild door de riolering die erop uitkwam. We hebben alles gesaneerd door het vuile zand weg te baggeren en hebben er een nieuw, proper strand aangelegd.”
Deme is mede-eigenaar van de haven van Duqm in Oman. “We willen daar groene waterstof produceren”, zegt Jean-Baptiste De Cuyper. “Vandaag staan er al vier grote meteo-masten, die de windsnelheid meten. En er staan ook zonnereceptoren, die meten wat de intensiteit van de zon is. Op basis van die metingen kunnen we bepalen hoeveel energie we in de haven van Duqm kunnen opwekken met de meer dan honderd windmolens en meer dan een miljoen zonnepanelen die we daar gaan installeren.”
Met al die energie wordt waterstof gemaakt. Omdat die met groene energie wordt opgewekt, wordt het groene waterstof genoemd. “We gaan in Oman ook stikstof uit de lucht halen”, zegt Jean-Baptiste De Cuyper. “De waterstof en stikstof gaan we dan onder hoge druk en temperatuur omvormen tot ammoniak. Die groene ammoniak gaan we met schepen naar de hele wereld vervoeren, ook naar Antwerpen. Ik verwacht dat die groene ammoniak onder meer België veel minder afhankelijk kan maken van aardgas. Vandaag haalt de meststoffenindustrie zijn waterstof bijvoorbeeld uit aardgas. De meststofkorrels komen dus uit fossiele brandstoffen. Groene ammoniak is daar een klimaatvriendelijker basisproduct voor.”
“In de zomer sluit iedereen zich op”
Jean-Baptiste De Cuyper reist veel voor zijn job. “Ik ben maandelijks in Oman, telkens voor ongeveer een week”, zegt hij. “De manier van leven is er heel anders dan bij ons. In de zomer sluit iedereen zich op, omdat de temperatuur er dan tot meer dan veertig graden oploopt. In de winters doen de inwoners allerlei uitstapjes met hun familie, zoals wij dat in de zomer doen. Of ik zelf last heb van de hitte? Voorlopig staan we nog niet op een werf. Als ik in Oman ben, is het spurtjes trekken van de ene vergadering naar de andere. Gelukkig is er airco in de gebouwen waar wij werken.”
Deme maakt vuile bedrijventerreinen weer proper en bouwrijp. Het bedrijf doet dat nu onder meer met Blue Gate, het bedrijventerrein op Petroleum Zuid in Antwerpen waar nu onder meer DHL Express is gevestigd en waar eind dit jaar Amazon een bezorgcentrum opent. “In het begin van de vorige eeuw was hier een petroleumhaven, met allerlei tanks vol olie waar weleens uit werd gemorst”, zegt Dirk Ponnet (50), algemeen directeur van de milieupoot van Deme. “De site is zelfs ooit afgebrand, waardoor er olie in het grondwater dreef. Petroleum Zuid is vol komen te staan met bomen, maar eronder zat verontreiniging. De stad Antwerpen heeft een oproep gedaan naar bedrijven die de site mee wilden saneren en wij zijn daar als een partner uitgekomen.”
“In de voorbije jaren hebben we op Blue Gate alle kernen waar verontreiniging inzat, uitgegraven”, zegt Dirk Ponnet. “De meest vervuilde gronden, waar de zwaarste oliederivaten inzitten zoals olie die als brandstof voor schepen werd gebruikt, hebben we overgebracht naar ons Grondreinigingscentrum in Kallo, in de Antwerpse haven. Dat is eigenlijk een grote wasmachine, die alle verontreiniging weghaalt. Voor de minder vervuilde grond hebben we op Blue Gate zelf een loods gebouwd, waar we aan biologische grondreiniging doen.”
“In de grond zijn van nature uit allerlei beestjes, zeg maar micro-organismen, aanwezig die de olie omzetten in CO₂ en water”, zegt Ponnet. “Die micro-organismen hebben daar normaal wel zo’n honderd jaar voor nodig. Wij zorgen ervoor dat ze die lichtere oliederivaten in drie maanden tijd kunnen opeten door hen ideale levensomstandigheden aan te bieden. Dat wil zeggen: een temperatuur van 25 graden Celsius en ze voldoende meststof en zuurstof geven.”
Vluchten voor bombardement in Irak
Dirk heeft er bij Deme een carrière in het buitenland op zitten. “Ik heb in Nederland, Dubai, Indië en Irak gewerkt”, zegt Dirk. “Ik was in 1998 in Irak, tussen de twee Golfoorlogen in. De situatie was er toen niet echt stabiel. Er is toen een precisiebombardement geweest op een kilometer van de plaats waar ik verbleef. Ik ben toen naar België moeten vluchten. We wilden er met Deme onderzoeken of we er een rivier konden baggeren en scheepswrakken uit het water konden halen. Maar die opdrachten hebben we nooit kunnen uitvoeren.”
Deme heeft met zijn schepen in een windmolenpark op zee in Saint-Nazaire in Frankrijk tachtig funderingen van windmolens in een rotsbodem geïnstalleerd. Dat is uniek in de wereld. Normaal worden funderingen van windmolens in zand of klei gezet. “Voor dit project hebben we ons schip met de naam Innovation gebruikt”, zegt Lissa Coignau (30). “Er was bijvoorbeeld een heel grote boormachine aan boord van de Innovation om de funderingen in de rotsen te installeren. Het dek van het schip moet nu volledig worden leeggemaakt, omdat we het nu gaan gebruiken voor een ander project, waarbij we funderingen van windmolens in de Doggersbank in de Noordzee ten oosten van Noord-Engeland gaan zetten. Dat gebeurt niet meer in rotsen, maar in zand en klei, waardoor we volledig ander materiaal aan boord moeten hebben. Mijn team leidt die operatie in goede banen.”
Tweede familie
Lissa werkt nu in België en Nederland en kan na elke werkdag weer naar huis. Dat was vroeger anders. “Ik heb voor Deme in totaal twee jaar op een schip in het buitenland gewerkt”, zegt ze. “Eerst in Denemarken, dan in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland. Ik was toen telkens vier weken aan een stuk weg van huis. Ik had een werkschema waarbij ik vier weken lang zeven dagen op zeven aan de slag was, twaalf uur per dag, gevolgd door vier weken vakantie. Dat was vermoeiend, maar ook boeiend. Ik haal voldoening uit mijn job, omdat ik meewerk aan een groenere wereld. Omdat ik zo lang met dezelfde mensen aan boord heb gewerkt, gebabbeld en gegeten, zijn mijn collega’s eigenlijk een tweede familie geworden.”
