Op 23 mei vond in de Zuiderkroon in Antwerpen het jaarevenement plaats van het ondernemerscollectief U-Factory uit Blanden dat met peer-to-peer support en co-creatie ondernemers helpt innoveren en zich “future proof” maken. In de voormiddag namen een dertigtal ondernemers deel aan een co-creatieatelier. In de namiddag woonden een kleine 200 ondernemers het congres Progress bij.
Centrale vraag tijdens het co-creatieatelier was hoe ondernemers in hun organisaties tot vernieuwende ideeën kunnen komen. Enkele voorbeelden. Om medewerkers te laten groeien en meer ruimte te geven, staat niet langer sturing maar coaching centraal en scoort een grotere focus op diversiteit het hoogst. De topideeën om meer vernieuwing te brengen rond positivisme bij medewerkers gingen van het heel eenvoudige schouderklopje tot draagkracht creëren omdat dit medewerkers nu eenmaal vleugels geeft. Om meer innovatie te faciliteren werden het aanleren van methodieken om de comfortzone te verlaten en het toepassen van de principes van storytelling het vaakst naar voor geschoven. Ondernemers voelen een sterke behoefte aan verhalen die onthouden en doorverteld worden om tot vernieuwing te komen. Ze geven daarbij aan dat het ook erg belangrijk is om zich kwetsbaar te durven opstellen. Om vernieuwing rond zelforganisatie te bevorderen, wezen de deelnemers vooral op de noodzaak om autonomie gepaard te laten gaan met duidelijke doelstellingen.
Jaap van Ginneken, gespecialiseerd in massapsychologie, legde de methodiek uit die hij toepast om de dialoog tot stand te brengen die nodig is om met de implementatie van vernieuwende ideeën te starten. In zijn boek “De kracht van de zwerm”, geeft hij aan dat ‘zwermen’ een fascinerende vorm tonen van organisatie. “Gelijksoortige enkelingen sluiten zich in een zwerm vrijelijk aaneen tot een verbazingwekkend krachtig geheel”, zegt hij. “Sperwers die een spreeuw aanvallen die in een zwerm vliegt, maken daarom totaal geen kans.” Jaap van Ginneken gaat er vanuit dat bedrijven en organisaties die zich als een zwerm opstellen het krachtigst zijn en het best gewapend om de toekomst tegemoet te gaan.
Hij trekt de parallel tussen principes uit de biologie en het menselijk gedrag in organisaties door. Hoe hoogtechnologisch en abstract onze samenleving en economie ook mogen zijn, de basis is nog altijd de diersoort mens.
Een vernieuwingsdialoog ontstond over hoe bepaalde gedragingen in bedrijven kunnen worden aangepakt nadat van Ginniken vragen stelde zoals: “Hoe kan je ervoor zorgen dat mensen advocaat van de duivel gaan spelen en niet langer klakkeloos alles aannemen?” of “Hoe kan je weerwerk bieden aan een zombiehouding?”.
Jeff Gaspersz, hoogleraar aan Nijenrode Business University en adviseur in innovatiemanagement, had het over de noodzaak om creatief te blijven. “De meest innovatieve geesten hebben twee kenmerken gemeen”, zei hij vol overtuiging. “Zij zijn briljante vragenstellers en zien verbindingen die anderen niet zien.”
Gaspersz verwees naar de noodzaak om zoveel mogelijk kinderlijke naïviteit te behouden en vertelde een treffende anekdote. Een leraar vroeg aan een meisje dat een tekening maakte, wie of wat ze aan het tekenen was. “Ik teken God”, antwoordde het meisje. De leraar stelde dat niemand wist hoe die eruit ziet. “Zo dadelijk wel”, reageerde het meisje. Of hoe het onbevangen kathedraaldenken waarvan Elon Musk de nieuwe profeet is, eigenlijk ook in ieder van ons zit als we nog klein zijn.
Jaap van Ginneken hield ook een pleidooi om het ‘enthousiasmevirus’ uit te dragen: positieve verhalen die passen onder het acroniem “Succes”, wat staat voor simple, unexpected, credible, concrete, emotional stories. Dat enthousiasmevirus – ook de titel van één van zijn boeken – zou bij miljoenen mensen voor een positieve gemoedsgesteldheid kunnen zorgen. “Sociale media zijn een uitstekend kanaal om positieve verhalen te verspreiden en om tot een positieve spiraal van vernieuwing te komen”, zei van Ginneken.
Slotspreker op het congres was de Zweedse economist en historicus Johan Norberg. De auteur van het boek “Vooruitgang, tien redenen om naar de toekomst uit te kijken”, wordt ook wel eens de profeet van het optimisme genoemd. “We worden elke dag geteisterd door het nieuws over hoe erg het met de wereld gesteld is – die lijkt op de rand van de afgrond te balanceren, en toch: we hebben meer vooruitgang geboekt in de afgelopen 100 jaar dan in de eerste 100.000. De voorbije 25 jaar hebben elke dag 285.000 meer mensen toegang gekregen tot veilig water en in de afgelopen 50 jaar is de armoede in de wereld meer afgenomen dan in de voorgaande 500 jaar”, zei Norberg. Hij gaf tijdens het congres blijk van een ongebreideld sterk geloof in de toekomst. “Mensen denken nu eenmaal altijd dat het vroeger beter was en zien nu zeker vaak in de eerste plaats de gevolgen van toenemende onveiligheid en terreur, maar ik wijs gewoon op feiten die aangeven dat er redenen genoeg zijn om optimistisch te zijn. Ik heb veel gereisd en als ik zie dat een 12-jarig meisje in de Sahara vandaag de mogelijkheid heeft om dankzij de technologie te leren en op de hoogte te zijn van wat in de wereld gebeurt, kan ik niet anders dan enthousiast zijn over de toekomst. We hebben gewoon geen redenen om te doemdenken, hoe vaak ons dat ook wordt aangepraat.”
