In maart 2023 kondigde de supermarktketen Delhaize aan dat het zijn 128 eigen winkels wilde overdragen aan een zelfstandige uitbater. Dat heeft tot veel protesten van werknemers geleid, die ervoor vreesden dat de loon- en arbeidsvoorwaarden in hun sector fors achteruit zouden gaan. Maar Delhaize is er wel in geslaagd om die zogenaamde ‘franchisering’ door te voeren.
Volgens de socialistische vakbond ABVV is het aantal vaste werknemers in de verzelfstandigde Delhaizes in de provincie Antwerpen sinds de overname fors gedaald. Er wordt volgens de vakbonden steeds meer gewerkt met flexi-jobbers en studenten. De grote proteststorm bij de Delhaize-winkels is nu gaan liggen, al is er af en toe nog wel een actie. Op 17 januari van dit jaar bleef de Delhaize op de Bredabaan in Merksem bijvoorbeeld ‘s ochtends een dik uur gesloten door een vakbondsactie.
Staking in vier vestigingen
Nu richten de vakbonden hun vizier op Carrefour. Die winkelketen heeft in België nog meer dan tachtig winkels in eigen beheer. “Wij doen op maandag 31 maart vier van die winkels, de hypermarkten in Borsbeek en Schoten en de Carrefour Markets van Schilde en Edegem Molenveld, van 8 tot 13 uur dicht, uit protest tegen de plannen van de directie van Carrefour”, zegt Dirk Van den Berg, secretaris van de socialistische vakbond ABVV.
Voor alle duidelijkheid: de Lunch Gardens van Borsbeek en Schoten, die zich op de sites van de hypermarkten van Carrefour bevinden, zullen maandag wél open zijn.
“Wij willen een deel van de eigen winkels op zondag open doen, als er veel andere supermarkten in de buurt op zondag open zijn.”
Regine Tomme
Wat zijn dan eigenlijk die plannen van de directie van Carrefour? “Wij willen, in overleg met de sociale partners, een deel van de eigen winkels op zondag open doen, als er veel andere supermarkten in de buurt op zondag open zijn”, zegt Regine Van Tomme, woordvoerder van Carrefour. “We willen ook meer flexibel kunnen werken en bijvoorbeeld flexi-jobbers en studenten inzetten om de tekorten aan te vullen. En we willen dat het personeel verschillende taken kan opnemen, dus dat iemand bijvoorbeeld zowel aan de kassa kan zitten als de rekken kan aanvullen. Maar dit gebeurt wel allemaal in overleg met het personeel. Er zal bijvoorbeeld niemand worden gedwongen om op zondag te werken. We hebben ook nog niet bepaald wanneer we die veranderingen willen doorvoeren, omdat we eerst het overleg willen voeren.”
Voor een gezin zorgen
De socialistische vakbond ABVV ziet een groot deel van de plannen voor flexibilisering dus niet zitten. “Carrefour wil bijvoorbeeld de ‘annualisering’ van de arbeidstijd invoeren”, zegt Dirk Van den Berg, secretaris van het ABVV. “Dat betekent concreet dat een werknemer die volgens zijn contract pakweg veertig uur per week werkt, de ene week vijftig uur per week kan werken, en de andere week dertig uur. In de praktijk zal het natuurlijk de werkgever zijn die bepaalt in welke weken de werknemer meer moet werken en in welke niet.”
“Carrefour wil zich het recht voorbehouden om werkroosters pas iets meer dan twee weken op voorhand uit te hangen, in plaats van vier tot zes weken.”
Dirk Van den Berg
“Daarbij komt dat Carrefour zich ook het recht wil voorbehouden om werkroosters pas iets meer dan twee weken op voorhand uit te hangen, in plaats van vier tot zes weken”, zegt Dirk Van den Berg. “En voorts wil het bedrijf de toeslagen voor zondagswerk voor nieuwe personeelsleden beperken én meer flexi-jobbers en studenten aanwerven. Het vaste personeel moet dan de werkuren nemen die nog overblijven. Nochtans moeten de vaste mensen wel voor een gezin zorgen, en studenten niet.”
Concurrentie in supermarktsector
De spanningen in de supermarktsector hebben te maken met de toegenomen concurrentie in de laatste jaren. “Albert Heijn en Jumbo zijn er het laatst bijgekomen en moeten bijvoorbeeld geen rekening houden met verworven rechten van vakbonden bij andere ketens, zoals een premie van 300 procent voor zondagswerk’”, zegt Stefan Van Rompaey, hoofdredacteur van het vakblad RetailDetail. “Die voordelen zijn onderhandeld in een tijd dat het nog beter ging met de supermarktsector, maar die gouden tijd is al lang voorbij. Supermarktketens zijn door de stevige concurrentie verplicht om de kosten zo veel mogelijk te beperken.”
Nachtwerk
Maar volgens Dirk Van den Berg plooien de supermarkten te veel voor de wensen van de klanten. “De klant wil winkelen op zondag, dus moet het personeel ook op zondag werken. Maar waarom? De supermarkten zijn al op bijna alle andere dagen open, vaak tot ‘s avonds laat”, zegt hij. “Als de klant binnenkort ‘s nachts wil winkelen, moet het personeel dan ook nachtwerk komen doen?”
