Op enkele jaren tijd is Black Friday uitgegroeid van een Amerikaanse traditie tot een wereldwijd fenomeen. De vrijdag na Thanksgiving staat helemaal in het teken van shoppen, met ongeziene kortingen op een aantal artikelen. Zeker online beperkt Black Friday zich niet langer tot één dag en bombarderen webwinkels klanten dagen op voorhand al met e-mails over niet te missen deals.
Toch wordt het soldenfeest door retailers niet met gejuich onthaald. “Zeker voor kleinere retailers komt Black Friday erg ongelegen, zegt Nico Volckeryck van het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen. “Ze moeten vlak voor de drukke kerstperiode aan dumpingprijzen gaan verkopen. Wie deelneemt, doet dat uit noodzaak, omdat al de rest meedoet.”
Dille & Kamille is een van de spelers die niet meedoet. De Nederlandse retailer vervangt Black Friday al vier jaar door ‘Green Friday’. Geen stunts met duizelingwekkende kortingen, maar voor elke transactie een bijdrage aan een organisatie die bomen plant. Dit jaar gaat de keten nog een stap verder: alle filialen, waarvan er dertien zijn in België, gaan dicht. Ook de webwinkel zal niet toegankelijk zijn.
Hoogtij voor de wegwerpmaatschappij
“Freek Kamerling heeft Dille & Kamille in 1974 opgericht als tegenreactie op de wegwerpmaatschappij”, zegt huidig directeur Hans Geels. “We vonden het dan ook nodig om een statement te maken op Black Friday, een dag waarop die wegwerpmaatschappij hoogtij viert.”
Geels ontkent niet dat het een statement is dat pijn doet. “Het is een van de beste dagen van het jaar, met Sinterklaas en Kerstmis om de hoek. Commercieel gezien voel je dat. ‘Kan je niet gewoon een marketingcampagne doen?’, hoor ik vaak. Maar ik ben blij dat we dit doen. Het laat zien dat we een ander soort retailer zijn.”
Xandres
Ook het Belgische kledingmerk Xandres sluit 25 november alle winkels, omdat Black Friday staat voor “snel, goedkoop en veel”, het omgekeerde van waar het bedrijf voor wil staan. In de aanloop naar Black Friday kunnen klanten hun oude Xandres-kleding binnenbrengen, de dag zelf komen winkelmedewerkers samen op het hoofdkantoor in Destelbergen om die kleding te herstellen.
“Vorig jaar hadden we al besloten om niet mee te doen aan de kortingen van Black Friday. Dit jaar gaan we een stap verder en sluiten we alle winkels en de webshop”, zei duurzaamheidsmanager Jasmien Wynants op Radio 2. “We moeten ons niet heiliger voordoen dan de paus, verkopen is wat we doen. Maar dat wil niet zeggen dat we de snelheid en hoeveelheid waar we als mode-industrie in beland zijn, ook oké moeten vinden. Dat is niet waar we in geloven. Zeker wat kleding betreft staan we niet altijd stil bij de tijd en grondstoffen die erin gekropen zijn. We verliezen het respect door daar dumpingprijzen op te plakken.”
Weinig retailers nemen zo’n drastische stappen. “Ik ben blij om te horen dat we in België bijval krijgen van Xandres”, zegt Geels, “maar in Nederland staan we alleen. Toch hoor ik bij veel concurrenten gemor: ze moeten spullen met veel korting verkopen, wat slecht is voor hun marges. En dan krijgen ze nog eens heel veel retour.”
Altijd ergens solden
Volgens expert Jorg Snoeck van RetailDetail is het verzet tegen Black Friday geen hype. “Dit is een statement om u tegen te zeggen. Men zegt: wij gaan niet mee in de gekte van de mondialisering, de race naar beneden. Andere retailers zijn in dezelfde richting aan het evolueren. De consument is gevoeliger aan het worden voor duurzaamheid, zeker de generatie die er nu aankomt. Bedrijven moeten volgen en zich afvragen hoe ze aan ‘minder maar beter’ kunnen doen.”
Een dag als Black Friday staat haaks op die gedachte. En het zijn vooral buitenlandse webwinkels die ervan profiteren, zegt Snoeck. “Black Friday is uit de Verenigde Staten komen overwaaien, op 11 november is er dan weer ‘Singles Day’ vanuit China: het zijn altijd wel ergens in de wereld solden en de Amerikaanse en Aziatische webwinkels zijn daar de winnaar van. 70% van wat Belgen online uitgeven, is op een buitenlands platform.”
Belgische ketens worden gedwongen om met de koopjesperiodes mee te gaan. “Want een consument kan elke euro maar één keer uitgeven en het is niet verwonderlijk dat mensen in deze tijden in de eerste plaats naar de portemonnee kijken, zelfs als ze overtuiging hebben. Om als retailer te zeggen dat ze hierin niet meegaan en kiezen voor kwalitatieve groei, is een moedige boodschap.”
Ook bij Dille en Kamille snappen ze dat kortingen zeer welkom zijn in deze tijden. “Maar onze boodschap is: denk na of je iets écht nodig hebt”, zegt Geels. “Niet kopen is de grootste korting.”
De Belgische consument staat volgens Geels overigens meer open voor de duurzame boodschap van Dille & Kamille dan de Nederlandse. “Ik heb de indruk dat in België meer op kwaliteit wordt gekocht, in Nederland meer op prijs. Vier van onze vijf best verkopende winkels zijn dan ook in België.”
Black Friday negeren
Schoenenwinkel Zappa, in de Kammenstraat, maakt zijn klanten al een aantal jaren heel duidelijk dat ze niet meedoen aan Black Friday. “We hebben het vorig jaar nog eens uitgelegd in een post op Instagram en daar kwamen enkel positieve reacties op”, zegt zaakvoerder Marc Van Looveren. “Sluiten doen we niet, we hebben besloten om het gewoon te negeren.”
Dat het fenomeen ooit nog zal verdwijnen, is volgens Van Looveren een utopie. “Het is destijds uit Amerika overgekomen omdat grote ketens daar van hun grote overschotten af moesten geraken. Wij kopen bewust duurzaam aan, en enkel de producten waarvan we denken dat de klanten het graag willen kopen. Grote overschotten hebben wij dus niet. We doen dan ook niet mee aan open deur- of mid season solden. We willen echt de boodschap uitdragen dat we niet meedoen aan de overproductie.”
