In de woonkamer van Philip Joosen in Antwerpen staat het skelet van een holenbeer. Niet meer voor lang hoopt zijn vrouw, want ook in zijn meest uitgepuurde vorm is dat prehistorische beest gigantisch. Hij heeft het formaat van een volwassen ijsbeer. Als hij destijds op zijn achterste poten ging staan, was hij 3 meter hoog.
Destijds is in dit geval ongeveer 35.000 jaar geleden. In de jaren 90 vonden ze de beenderen in een grot in Roemenië. Een Oostenrijkse taxidermist puzzelde het dier opnieuw in elkaar. Philip en zijn jeugdvriend Sam Van Rompaey kochten hem nog niet zo lang geleden van twee Nederlandse schoonbroers.
Hobby, geen business
Ondertussen hebben ze al een potentiële koper gevonden, een Amerikaan die in Alaska woont en bereid is om er om en bij de 25.000 euro voor te betalen. Probleem: het is niet zo simpel om iemand te vinden die dat bijzondere transport wil verzekeren en ook wijs raken uit alle invoer- en douaneverplichtingen heeft nog wat voeten in de aarde. “We denken nu dat er nog eens 5000 à 6000 euro extra kosten kunnen bijkomen”, zegt Philip. “Het zou kunnen dat de man in Alaska daarom afhaakt. Geen probleem, we vinden nog wel andere geïnteresseerden. Waarom geen museum?”
Philip (42) en Sam (44) kennen elkaar al van in hun jeugd in Wilrijk. De eerste geeft Engels en geschiedenis aan het Koninklijk Atheneum van Berchem, de tweede werkt als makelaar voor het Hobokense vastgoedagentschap Chase. Hun hobby beleven ze samen. Want dat is het ook, zeggen ze, een hobby, geen business. “We hebben wel een bedrijfje opgericht, maar we betalen onszelf geen loon uit”, zegt Philip. “We doen het voor de schoonheid en omdat het ons fascineert.”
Sierstukken
Het begon toevallig. Philip, altijd al een verzamelaar van retro- en vintage-achtige dingen, zag een paar jaar geleden een advertentie voor twee mammoetkiezen. In een impuls kocht hij ze. Zijn vrouw verklaarde hem zot. Hij kocht er prompt nog twee andere. “Een paar weken later betaalde een Amerikaan voor die kiezen het zesvoudige van wat ik ervoor betaald had”, zegt Philip.
Op de tafel in de eetkamer heeft hij enkele mammoetkiezen uitgestald, de wortels er nog aan. Ze hebben ze gekocht van een man in Nederland die ze 30 jaar bij zijn vissen in een aquarium had laten liggen. “Wij zien ze als sierstukken”, zegt Sam, die archeologie en kunstgeschiedenis studeerde. “En we zouden graag samenwerken met interieurarchitecten en designers. Zo’n kies heb je al voor 400 à 500 euro. Maar er is meer dan alleen het sculpturele. Het is ook een geweldig talking piece, zoals de Engelsen zeggen. Er zitten enorm veel verhalen achter.”
Hij haalt er een kist bij met prehistorische artefacten: holenbeertanden die door de eerste mensen bewerkt zijn tot juwelen of harpoenen gemaakt van rendiergeweien. Ze komen uit het late pleistoceen, uit een periode die ongeveer overlapte met de laatste grote ijstijd en de opkomst van de vroege moderne mens.
‘Show and tell boxes’
“Vooral kinderen vinden het fantastisch”, zegt Philip. “Die spullen vertellen een verhaal over de vergankelijkheid van het leven, maar bijvoorbeeld ook over de klimaatverandering. We willen kisten met prehistorische fossielen en artefacten samenstellen voor scholen, compleet met uitleg. Show and tell boxes, noemen ze dat. Het spreekt veel meer tot de verbeelding van kinderen als ze zo’n kies eens kunnen vastpakken terwijl ze het verhaal erover horen.”
Sam toont de onderkaak van een grottenhyena, ontdekt in een Spaanse grot, naast een aantal werktuigen, gevonden in dezelfde grot, kleine mesjes, geslepen van vuurstenen. “Zijn die misschien gebruikt om het dier te villen? We weten het niet, maar we kunnen er wel meteen een hele wereld mee oproepen.”
Veel fossielen op de markt komen uit de Noordzee. De netten van Nederlandse vissers zitten er elke dag vol mee. Philip vertelt over Doggerland, het gebied tussen het huidige Nederland en Engeland. Pas door de klimaatopwarming na de laatste grote ijstijd, een dikke 8000 jaar geleden, stroomde Doggerland vol en werd Engeland een eiland. “Dat hele gebied is een massagraf voor prehistorische dieren. Verzamelaars van fossielen staan de vissers aan de kade op te wachten om te kijken wat ze gevonden hebben. Voor de vissers is het een zeer interessante bijverdienste.”
Veel stropers
Je moet wel voorzichtig zijn. Als je een skelet of een slagtand die tienduizenden jaren of meer in het water heeft gelegen zomaar laat uitdrogen, barst of verpulvert die. “Je moet ze behandelen”, zegt Sam. “Dat kunnen we zelf niet. Wij werken daarvoor samen met de Nederlander Arjen van Horn die de fossielen restaureert.”
Nu de aarde opnieuw aan het opwarmen is, komen er steeds meer prehistorische skeletten vrij uit de ontdooiende permafrost in streken als Siberië of Alaska. Een goudmijn voor verzamelaars zou je denken. “Helaas zijn er veel stropers aan het werk”, zegt Philip. “Ze zijn alleen geïnteresseerd in de slagtanden van de wolharige mammoet en breken die uit het skelet. Het is een pure geldkwestie. Voor een paar intacte, 3 meter lange slagtanden van een mammoet betaal je al snel om en bij de 150.000 euro. Dat is alleen voor de rich and famous weggelegd. In China en Japan bestaat daar een grote markt voor.”
Wat Sam en Philip doen met hun Willendorf Gallery is volgens hen uniek in België. Er is wel een wereldwijd netwerk van liefhebbers, die elkaar vooral vinden op sociale media, maar ook op beurzen in München of het Franse Saint-Marie-aux-Mines. Ze werken op basis van vertrouwen. “Dat is nodig, want er zijn ook oplichters op de markt”, zegt Sam. “Vooral bij de artefacten vind je replica’s en namaaksel. Die haal je er alleen uit door ervaring en continue bijscholing. We moeten ons kopje er goed bijhouden.”
Willendorfgallery.com
