In oktober vorig jaar werd de eerste van de nog overgebleven 128 eigen winkels van Delhaize overgedragen aan een zelfstandige uitbater. Veel personeelsleden hadden met de steun van de vakbonden zware acties gevoerd in de aanloop naar die franchisering. Verschillende winkels zijn wekenlang dichtgebleven door stakingen. Personeelsleden vreesden dat ze het minder goed zouden hebben bij de zelfstandige uitbaters dan bij Delhaize zelf, en dat werknemers met een vast of tijdelijk contract steeds meer zouden worden vervangen door studenten of mensen die een flexi-job doen.
Uit nieuwe berekeningen die de socialistische vakbond BBTK op vraag van Gazet van Antwerpen heeft gemaakt, blijkt nu dat het aantal werknemers in acht Delhaize-winkels in de provincie Antwerpen die al een tijdje zijn overgenomen, in enkele maanden tijd met 28 procent is gedaald. Voor de overname door een zelfstandige werkten in die winkels 532 werknemers. Vandaag zijn dat er nog 381.
“Als je in je eentje bij drie directieleden wordt geroepen, de deur op slot gaat, je je gsm moet afgeven en je niemand mag contacteren, dan is dat intimidatie”
Dirk Van den Berg
“Er zijn mensen uit vrije wil weggegaan, maar er zijn ook mensen onder druk gezet om hun arbeidscontract op te zeggen, voor een bedrag dat ver onder de wettelijke opzegvergoedingen ligt”, zegt Dirk Van den Berg, secretaris van de socialistische vakbond BBTK Antwerpen. “Als ze daar niet op ingaan, worden ze gepest. Het is natuurlijk moeilijk om te bewijzen dat iemand onder dwang de arbeidsovereenkomst heeft stopgezet. Maar als je onverwacht in je eentje bij drie directieleden wordt geroepen, de deur op slot gaat, je je gsm moet afgeven en je niemand mag contacteren, dan is dat intimidatie én niet wettelijk.”
Personeel controleren met camera’s
Volgens Dirk Van den Berg worden de vaste of tijdelijke werknemers die Delhaize hebben verlaten, zoals hij vooraf had gevreesd in het beste geval vervangen door studenten en mensen met een flexi-job. “Maar die kunnen niet verhinderen dat de werkdruk serieus toeneemt. Door het personeelsgebrek is de werkdruk in sommige winkels zelfs verdrievoudigd”, zegt Dirk Van den Berg. “We stellen ook vast dat er een buitensporige groei is van camera’s om het personeel te controleren, zodat de directie die beelden live kan bekijken op de smartphone.”
“We stellen vast dat franchisenemers zoals Tom en Kim Van Oncen de afgesproken regels met de vakbonden en Delhaize wel naleven”
Dirk Van den Berg
De christelijke vakbond ACV Puls heeft op zijn beurt een enquête gedaan bij meer dan honderd werknemers die vroeger voor een Delhaize in eigen beheer werkten, en mee de overstap hebben gemaakt naar een zelfstandige uitbater. Uit het onderzoek blijkt dat 43 procent van de personeelsleden zich sinds de overname “mentaal minder veilig voelt” in de winkel. 63 procent van de werknemers zou er ook aan twijfelen of ze over twee jaar nog voor Delhaize werken.
De socialistische vakbond benadrukt wel dat niet elke overnemer het slecht doet. “We stellen vast dat franchisenemers zoals Tom en Kim Van Oncen en de familie van Wim Vercammen de afgesproken regels met de vakbonden en Delhaize wel naleven”, zegt Dirk Van den Berg. “Daar heerst een stabiele werkomgeving waar ruimte is voor overleg met de vakbondsorganisaties. Die overnemers luisteren naar hun werknemers. Maar ze vormen spijtig genoeg een minderheid.”
Uitbater Delhaize Deurne-Zuid: “Mijn omzet is met 17 procent gestegen in jaar tijd”
Wim Vercammen heeft precies een jaar geleden de Delhaize in Deurne-Zuid overgenomen en is intussen ook uitbater van Delhaize Hippodroom in Antwerpen. Hij baat ook al een hele poos de Delhaizes in Borgerhout en Berchem uit. Vercammen wordt door de socialistische vakbond genoemd als iemand die open staat voor overleg.
“De omzet in onze winkel in Deurne-Zuid is in een jaar tijd met 17 procent gestegen”, zegt Wim Vercammen. “Daardoor wegen onze personeelskosten ten opzichte van de omzet minder zwaar door. We hebben ook onze winstmarge verhoogd, bijvoorbeeld door in onze winkels te investeren in een installatie waardoor we onze vis enkele dagen langer kunnen bewaren. Daardoor moeten we minder vis weggooien en lopen we dus minder inkomsten mis.”
“Er zijn bij ons sinds de overname slechts enkele mensen vertrokken”, zegt Wim Vercammen. “We hebben voor elk personeelslid een uur uitgetrokken voor een persoonlijk gesprek. Misschien is dat de verklaring voor ons succes. Onze werknemers moeten nu verschillende taken doen, terwijl ze vroeger maar één ding deden. De winkel in Deurne-Zuid is ook op zondag open. Ons personeel is niet verplicht om op zondag te werken. Wie dat niet doet, wordt niet geviseerd. Maar mensen die het wel doen, kunnen bijvoorbeeld in een ander weekend ook eens zaterdag én zondag vrij krijgen, terwijl ze anders op zaterdag altijd moeten werken.”
“Ik kijk zelf tevreden terug op ons eerste jaar als uitbater van de Delhaize in Deurne-Zuid”, zegt Wim Vercammen. “Ik had eerst gedacht dat we na drie of vier jaar winstgevend zouden zijn. Maar het zal al vanaf het tweede jaar zijn, dus veel sneller dan verwacht.”
Roel Dekelver, woordvoerder Delhaize: “Overgrote meerderheid van medewerkers is tevreden”
“Wij hebben geen zicht meer op de cijfers van de zelfstandige uitbaters, maar op basis van de gesprekken met uitbaters en van wat we zelf vaststellen in de winkels, zien we dat het personeelsverloop niet groter is dan vroeger”, zegt Roel Dekelver, woordvoerder van Delhaize. “We horen ook de verhalen dat mensen onder druk worden gezet om zelf op te stappen. Wij gaan daarover altijd in gesprek met de betrokken franchisenemers. Al heel snel horen we dan dat er twee kanten zijn aan een verhaal.”
“Over het onderzoek van ACV Puls kan ik kort zijn: dat is geen getrouwe weergave van de realiteit op het terrein”, zegt Roel Dekelver. “Door de franchisering zijn de omzet van de overgedragen Delhaize-winkels, het marktaandeel én de klantentevredenheid gestegen. Ook de overgrote meerderheid van de medewerkers is tevreden.”
