Gerstenat. Zo noemen we ons pintje weleens. En dat is niet voor niets: gerst is de basis voor de productie van mout, een onmisbaar ingrediënt voor het brouwen van bier. “Er zijn heel veel variëteiten van gerst”, zegt Yvan Schaepman, brouwingenieur van opleiding. “Gerst wordt geteeld in onder meer Frankrijk, Ierland, de VS, Canada en Argentinië. Met die gerstsoorten maken wij verschillende recepturen voor mout. De mouterij is een natuurlijk proces, met gebruik van tijd, water, energie en lucht. De combinatie hiervan genereert verschillende mouten.” De gerst wordt eerst in water geweekt, dan aan de lucht blootgesteld, vervolgens kiemen de korrels en worden ze gedroogd met hete lucht, ‘eesten’ genoemd.
“Unieke moutreceptuur achter elk biermerk”
“De mout leveren we wereldwijd aan brouwers en distilleerders, en in mindere mate aan voedingsindustrieën. Ook de grote brouwerijen in ons land werken met onze mout”, legt Schaepman uit. “Achter elk biermerk schuilt een unieke moutreceptuur. Zoals wijnen vaak een mengeling zijn van druivenrassen, zo gebeurt dat ook met mout. Onze master blenders stellen die mengelingen samen. Mout bepaalt de kleur, het schuim, de body (mondgevoel) en het alcoholgehalte van bier. Niet te verwarren met hop dat de bitterheid geeft, da’s een heel andere industrie.”
We nemen een duik in de geschiedenis van de moutindustrie in Antwerpen. De naam refereert naar de geboorteplaats van het bedrijf: Boortmeerbeek. Klein begonnen in 1924, barstte de mouterij in de loop der jaren uit haar voegen. Na de aankoop van het graanoverslagbedrijf Sobelgra in de Antwerpse haven, verhuisde de productie in 1988 naar het Zesde Havendok, nog steeds de thuishaven van het bedrijf. Sinds 2004 is Boortmalt een dochter van de Franse coöperatie Axereal. Ze groeide in vijftien jaar tijd uit tot de grootste mouterijgroep ter wereld.
Maar groei was niet de eerste focus, aldus de CEO. “We willen de beste zijn, niet per se de grootste. Het jaar nadat ik aan het hoofd ben gekomen – dat was in 2009 – heb ik wel het Engelse Greencore Malt gekocht, maar sindsdien zijn we organisch gegroeid. In 2018, met de bouw van de vierde toren, werd Antwerpen de grootste moutfabriek ter wereld.” Deze hoge mouttoren geeft een productiecapaciteit van 470.000 ton mout per jaar, goed voor een slordige zeventien miljard pintjes.
Experimenteren en innoveren
Ook de ontwikkeling van nieuwe moutsoorten gebeurt in Antwerpen. “Sinds 2018 hebben we het Antwerp Innovation Center, een proefmouterij met brouwinstallaties en een ultramodern laboratorium. Hier gebeurt co-creatie met onze klanten en hier experimenteren onze specialisten. Zo hebben ze een nieuw – gepatenteerd – type mout bedacht: Infusion Malt. Biologische kruiden of citrusvruchten worden met mout vermengd, wat ambachtelijke brouwers allerlei mogelijkheden biedt.”
Boortmalt is ook actief ver buiten Antwerpen, met mouterijen in alle continenten. De grootste groei kende de groep in 2019. “Toen hebben we het Britse Cargill Malt overgenomen. Boortmalt verhoogde hiermee zijn productiecapaciteit tot drie miljoen ton per jaar en werd de grootste mouterijgroep ter wereld met zevenentwintig mouterijen.” Die van Antwerpen blijft de belangrijkste. “Dit is ons hoofdkantoor, met een strategische topligging voor export. De haven van Antwerpen is de mouthoofdstad van de wereld, hier vertrekken de grootste hoeveelheden.”
Duurzaamheid
“Nooit over de weg”, antwoordt Schaepman met klem wanneer we vragen hoe dat transport gebeurt. “Vanuit Frankrijk, onze grootste gerstproducent, gaat het transport per trein of per binnenschip naar de haven van Antwerpen. Het logistieke bedrijf ATO, dat op onze concessie in de haven ligt en waarvan we voor 50% aandeelhouder zijn, vervoert containers per binnenschip naar de containerterminals in de haven. Niet met vrachtwagens over de Ring, dat zou absurd zijn.”
Dat brengt ons op het aspect klimaat. Een stokpaardje van het bedrijf, zo blijkt. “Boortmalt heeft een lange geschiedenis in energie- en CO₂-reductie. We hebben een commitment aangegaan om die tegen 2030 met 50% te verminderen. Wereldwijd, in alle mouterijen.”
In Antwerpen zijn hiervoor al grote stappen gezet. “Wij zijn ingestapt in het Warmtenet Antwerpen Noord. Met dit grootschalige project produceren we vanaf 2024 mout met restwarmte van Indaver. Wij verbruiken veel energie en voor ons is dat een grote stap op het vlak van duurzaamheid. Het reduceert het gasverbruik met 70% en ook voor de laatste 30% vinden we alternatieven in warmtepompen en windmolens.” Maar hun ambitie reikt nog verder. “Ik denk dat 2033 haalbaar is om volledig koolstofneutraal te werken.”
Pilootprojecten
Antwerpen is de pilootsite voor Boortmalt. Daar worden innovatieve projecten opgestart die worden gerepliceerd op andere sites. Een voorbeeld is een enorme carport met tweeduizend zonnepanelen waar de werknemers gratis hun auto’s kunnen opladen. Ook op het vlak van reductie van waterverbruik is Boortmalt innovatief. “Om een ton mout te maken, is drie kuub water nodig. Dat is veel. Daarom zijn we in zee gegaan met de Nederlandse start-up Water IQ. Die had voor de bloemenbusiness een technologie bedacht om water te besparen. Na drie jaar proberen, is het ons gelukt om die hier te implementeren, zodat het waterverbruik is gedaald met 40%. Dit is echt een gamechanger”, beseft Schaepman. “Daarom mogen ook onze concurrenten die technologie gebruiken. Want dat is ook onze rol als leider: niet alleen aan onszelf denken, maar globaal het voortouw nemen in duurzame initiatieven. Het gaat om de wereld, niet alleen om Boortmalt.”
Gerst van Belgische bodem
Een derde bekommernis qua duurzaamheid ligt bij de landbouw. “We kopen wereldwijd rechtstreeks gerst bij landbouwers. Het verlagen van hun verbruik van mest en pesticiden is een hot topic. Wij geloven dat de landbouwers een stuk van de oplossing zijn voor de reductie van koolstofemissies en wij helpen hen om die duurzame transitie te maken”, zegt Schaepman. “We brengen gerst trouwens ook terug naar de Belgische velden met ons merk Belgomalt. Een groep Belgische boeren, mouters en agronomen, gepassioneerd door regeneratieve landbouwpraktijken, verbouwt gerst met milieuvriendelijke praktijken in de regio’s van Gembloux en Tielt. Doel is dat de teelt van deze gerst koolstofnegatief wordt.” Milieuvriendelijkheid ten top. “Voor mij is dat evident. Ik ben geboren op een bioboerderij in Zuid-Frankrijk. In de jaren zeventig waren wij de hippies”, lacht Schaepman. “Het is fijn om te zien hoe die manier van aan landbouw te doen nu steeds meer de norm wordt.”
