De vitrinekasten en tafels zijn akelig leeg bij Tilquin. De uitverkoop van de winkel op de Frankrijklei is in volle gang. “Tegen het einde van het jaar willen we hier alles opgeruimd hebben”, zegt zaakvoerder Michel Machiels (69). “Dat is een enorm werk. Ik voel nu al dat we zelfs met kerst- en oudejaarsdag aan de slag zullen zijn.”
We, dat zijn hijzelf en zijn vrouw Ann De Wolf (67), samen al meer dan veertig jaar het team achter Tilquin. Duizenden klanten hielpen ze bij het uitkiezen van servies, bestek of tafeldecoratie. Daar komt nu een einde aan. In Antwerpen althans. “We gaan de winkel in kleinere vorm voortzetten in Schoten. Waar precies, houden we voorlopig geheim. Er zal nog veel verbouwingswerk moeten gebeuren aan ons nieuwe pand voor we kunnen heropenen. We mikken op september 2024.”
Het is vooral Ann die graag nog een vervolg breidt aan Tilquin. Opvolging binnen de familie is er niet. De vier kinderen van Michel en Ann hebben elk een eigen carrière. “Wij doen dit werk al tientallen jaren met heel ons hart en hebben ontzettend fijne klanten die we willen blijven bedienen. Daarnaast zou het ook jammer zijn om al onze kennis verloren te laten gaan. Tilquin staat voor Europees vakmanschap. Kwaliteitsvolle producten die je steeds minder ziet door de komst van webshops en goedkope ketens. Een reden te meer om de zaak nog niet helemaal los te laten.”
Art deco op de Meir
Tilquin startte in 1860 als Coutellerie-Orfèvrerie Tilquin, vernoemd naar de oprichter. “Buiten zijn naam weet ik niets over die man”, zegt Michel. “Het is wel bekend dat de winkel later meerdere generaties werd uitgebaat door de familie Van Put. Toen de geplande opvolger binnen die familie tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwam bij de V2-bom op Cinema Rex, nam mijn grootmoeder, Maria Machiels-Van Heste, de winkel over”, zegt Michel. “Zij werkte bij Tilquin vanaf haar 14de. Ik heb heel warme herinneringen aan haar, zeker omdat mijn eigen moeder op jonge leeftijd is gestorven.”
Het eerste filiaal van Tilquin opende in de negentiende eeuw op de Meir. Tegen 1909 werd het afgebroken voor de bouw van het ondertussen ook allang verdwenen warenhuis A l’Innovation, ontworpen door Victor Horta. Een nieuwe vestiging van Tilquin opende vervolgens opnieuw op de Meir, nabij de hoek met de Lange Klarenstraat.
Maar het bekendste winkelpand van Tilquin werd in 1933 gebouwd op Meir 99, waar vandaag Etam is. Jos Van Put, toenmalig zaakvoerder van Tilquin, liet een winkelpand en bovengelegen meesterwoning in art-decostijl optrekken door architect Joseph Selis. Selis tekende zowel het ontwerp voor het gebouw, alsook voor het winkel- en wooninterieur.
Liefst zestig jaar lang had Tilquin zijn hoofdkwartier in het art-decopand, dat in 1983 beschermd werd als monument. Ondanks die bescherming liet het Nederlandse investeringsfonds dat het gebouw in 1993 kocht, grondige werkzaamheden uitvoeren. De winkeltrap werd uitgebroken en de houten inrichting deels verwijderd, met uitzondering van de toonbanken en vitrines. Ook werd de achterbouw gesloopt. Begin jaren 2000 onderging het gebouw een grondige renovatie waarbij het winkelinterieur zo getrouw mogelijk werd gereconstrueerd.
Niet door de modder
“Ik ben destijds begonnen in dat art-decopand”, zegt Michel. “En hoe mooi ook, ik was er niet aan gehecht. Wij zijn specialisten in tafelsierkunst, terwijl we in dat pand geen ruimte hadden om tafels uit te stallen. De toonbanken en vitrines waren natuurlijk mooi, maar de essentie van ons werk konden we daar niet waarmaken.”
De beslissing om weg te trekken van de Meir viel begin jaren negentig. “De Meir was tegen dan een winkelwandelstraat met een ander profiel geworden. Het draaide steeds meer om goedkope prijszetting en promoties. Dat trok een nieuw publiek aan dat niet het onze is. Voor we naar dit pand op de Frankrijklei verhuisden, zaten we een aantal jaren in onze vestiging op de hoek van de Van Breestraat en de Mechelsesteenweg. Die was in de jaren zeventig geopend tijdens de aanleg van de premetrostations op de Meir. Mijn grootmoeder wilde destijds niet dat de klanten tijdens de werken door de modder naar onze winkel moesten stappen.”
Ook in de vroegere bestaansjaren had Tilquin meerdere filialen, tot in Gent en Oostende toe. Vandaag is er alleen nog winkel op de Frankrijklei. “We openden hier in 1997 en hebben het zeker niet altijd gemakkelijk gehad”, zegt Michel. “We hadden gehoopt dat dit na de heraanleg van de leien een chique winkelboulevard zou worden. Maar zo is het helaas niet gegaan. Toch hebben we hier ook een heel mooie tijd gekend. We zijn de Antwerpenaars dankbaar dat we 164 jaar lang thuis mochten zijn in de stad.”
