De afgelopen dagen verscheen in Gazet van Antwerpen een groot dossier over de stand van de overheidsfinanciën in België. Het beeld was allesbehalve opbeurend. Hoge schulden, hoge overheidstekorten, hoge belastingen en nauwelijks financiële discipline. Alvast volgens de Europese Commissie zal België dit jaar afklokken op het grootste begrotingstekort van de hele Europese Unie. Een tekort van om en bij de 30 miljard euro. Of met andere woorden: in geen enkel ander land heeft de overheid een groter gat in haar hand dan in België.
Op hetzelfde moment zien we bedrijven vandaag vruchteloos zoeken naar nieuwe werknemers. In de ene sector is het probleem van de niet ingevulde vacatures al acuter dan de andere. De hoge belastingdruk en de moeilijk in te vullen vacatures zijn echter twee kanten van dezelfde medaille. We hebben in België namelijk een groot probleem om mensen aan de slag te krijgen en te houden. Inactiviteit – een uitkering, werkloosheid, brugpensioen of tegemoetkomingen – is vandaag dan ook veel te aantrekkelijk.
“Wie werkt, betaalt al heel snel de volle pot.”
Zeker voor de laagste lonen is het verschil tussen thuisblijven of gaan werken veel te klein. Sterker nog: meestal is het slimmer om gewoon thuis te blijven. Wie van een uitkering geniet, krijgt namelijk heel wat andere tegemoetkomingen. Huursubsidie, sociaal tarief voor De Lijn, sociaal tarief voor NMBS, verlaagd tarief voor de crèche, sociaal tarief voor gas en elektriciteit, sociaal tarief voor internet en telefonie. Stuk voor stuk goedbedoeld. Maar samen vormen ze een de facto beroepsverbod voor de kleinste verdieners.
Al die steunmaatregelen kosten niet alleen handenvol geld, ze maken inactiviteit veel te aantrekkelijk. Het gevolg? Tegelijkertijd grote overheidsuitgaven, hoge belastingen én veel te weinig mensen die werken. We combineren in dit land een lage activiteitsgraad en de kortste carrières van Europa met de hoogste belastingdruk ter wereld. Wie werkt, betaalt al heel snel de volle pot – met het mediaan-loon zit je hier meteen al in de hoogste marginale belastingschijf.
“Een groot stuk van de belastingen die we betalen, wordt gebruikt voor maatregelen die mensen uit de arbeidsmarkt houden.”
De conclusie is duidelijk: onder de huidige omstandigheden kunnen de belastingen in België onmogelijk dalen. Doe je dat toch, dan vergroot alleen maar het overheidstekort. Lagere belastingen zijn alleen mogelijk wanneer tegelijk veel meer mensen aan de slag gaan. Alleen wanneer meer schouders de belastingen dragen, kan de gemiddelde belastingdruk per persoon dalen. Daarom heeft de Vivaldi-regering zich ook tot doel gesteld om de activiteitsgraad op te trekken tot 80%. Helaas onderneemt ze in de praktijk zo goed als niks om dat doel te bereiken.
Toch is het best doenbaar: andere landen bewijzen dat het wel kan. Zo zijn in Estland en Tsjechië 79% van de 20 tot 64-jarigen aan de slag en in Duitsland en Nederland zelfs meer dan 80%. Stuk voor stuk landen met een sterke economie én begroting. In België is vandaag maar 72% van de 20 tot 64-jarigen aan de slag. Vooral Brussel en Wallonië zullen nog een tandje moeten bijsteken – daar is nauwelijks 66% van de mensen aan de slag tegenover 77% in Vlaanderen.
Maak werken lonend
Inactiviteit, knelpuntvacatures, begrotingstekorten en hoge belastingdruk zijn vandaag één groot veelkoppig monster. Een groot stuk van de hoge belastingen die we betalen, wordt namelijk letterlijk gebruikt voor maatregelen die mensen uit de arbeidsmarkt houden – van werkloosheid zonder tijdsbeperking tot brugpensioen tot allerhande sociale voordelen. Maatregelen die mensen verhinderen om op eigen benen te staan. Die mensen verhinderen zelf bij te dragen aan het systeem, waardoor de belastingdruk hoog blijft voor wie wél werkt.
De conclusie is duidelijk: geloof niemand die vandaag lagere belastingen belooft. Dat is met de huidige begrotingskrater onmogelijk. Tenzij er tegelijk een geloofwaardig plan ligt om de werkloosheidsval af te breken en veel meer mensen aan de slag te krijgen. Alleen wanneer werken veel meer loont dan niet werken, zullen de belastingen hier ooit kunnen dalen.
