De meeste ondernemers krijgen dagelijks advies aangeboden om hun “fiscaliteit te optimaliseren”. Lees: om minder belastingen te betalen. Mijn mailbox puilt alvast elke week uit van de nieuwsbrieven, gratis tips en uitnodigingen voor seminaries allerhande. Daar zou ik dan tips en tricks krijgen om minder belastingen te betalen. Door gebruik te maken van speciale gunstregimes, subsidies, achterpoortjes of fiscale aftrekken. Het lijkt alsof we een magische formule aangeboden krijgen. Eentje waarmee we iedereen te slim af zijn. Helaas: we bedriegen vooral onszelf.
In de eerste plaats combineert België twee unieke fenomenen: we hebben zowat de hoogste belastingdruk ter wereld én een bijzonder complexe fiscaliteit. Dat is niet toevallig. De belastingdruk is torenhoog en via een wirwar aan gunstmaatregelen en aftrekken kunnen allerhande doelgroepen die proberen te verlagen. Een btw-tarief hier, een tax shelter ginder en een subsidie daar. Maar dat is een illusie.
Individueel krijg je misschien een belastingvoordeel of een korting, collectief daalt de belastingdruk niet. De belastingen die je zelf minder betaalt, moet iemand anders namelijk in jouw plaats ophoesten. Zo is een tax shelter voor game-ontwikkelaars, filmsector of podiumkunsten zeker fijn nieuws voor wie er gebruik van kan maken. Maar wat de overheid daar mist aan inkomsten, zal ze ergens anders komen terughalen. Via hogere tarieven, strengere controles of via nieuwe belastingen of heffingen.
Op individueel niveau zijn sommigen gelukkig. Collectief maken we onszelf blaasjes wijs. Het voortdurend doorschuiven van lasten naar iemand anders voegt dan ook geen welvaart toe. Niks. Nul. Nada. Integendeel zelfs.
“Wie zijn weg goed kent in het belastingstelsel of goed kan lobbyen, hoeft niet veel belastingen te betalen. Wie te klein is of zich geen dure fiscalist kan betalen, is de pineut.”
De complexiteit van het belastingsysteem kóst ons vandaag dan ook welvaart. In België heeft elke sector, elk lobby of elke belangengroep zijn eigen fiscale gunstmaatregel. Het gevolg: complexiteit én onrechtvaardigheid. Wie zijn weg goed kent in het belastingstelsel of goed kan lobbyen, hoeft niet veel belastingen te betalen. Wie te klein is of zich geen dure fiscalist kan betalen, is de pineut. Als het optimaliseren van belastingen meer oplevert dan ondernemen zelf, dan is er iets grondig mis. De tijd en lobby-inspanningen die gaan naar het vermijden van belastingen of het verkrijgen van gunstmaatregelen, leveren namelijk geen welvaart op.
De oplossing voor dit probleem is tweeledig. Ten eerste hebben we nood aan een eenvoudig, fair en transparant belastingsysteem. De kwaliteit van je product, je innovatiekracht of je creativiteit horen te bepalen hoeveel je als ondernemer overhoudt op het einde van het jaar. Niet of je toevallig het best kan navigeren in de complexe fiscaliteit. Niet of je goed kan lobbyen. Niet of je een achterpoortje kent.
De energie die we vandaag collectief verprutsen aan het lobbyen voor fiscale cadeaus of het betalen van dure fiscalisten, zouden we beter besteden aan innoveren, groeien en ondernemen. Een transparant en eenvoudig belastingsysteem zou daarbij al veel helpen. Dat zal niet makkelijk zijn – al de huidige belastingkoterijen zijn namelijk ooit voor iemand gebouwd. Al die koterij-bezitters willen allemaal verandering, maar heel weinigen willen zelf veranderen. Het afbreken van belastingkoterijen zal dan ook vaak op weerstand stuiten.
“We kunnen niet eisen dat de overheid elk bestaand probleem oplost en dat tegelijk de belastingen laag blijven.”
Ten tweede hebben we lagere belastingen nodig – gewoon, voor iedereen. En die krijg je maar op één manier: een zuinige en efficiënte overheid die zich uitsluitend concentreert op haar kerntaken. Niks minder, maar ook niks meer.
We kunnen niet eisen dat de overheid elk bestaand probleem oplost en dat tegelijk de belastingen laag blijven. Hoe meer we vragen van de overheid, hoe hoger de belastingen zullen stijgen en hoe vaker we bovendien teleurgesteld zullen zijn in de kwaliteit van de geleverde diensten. Of anders: hoe meer de overheid voor haar rekening neemt, hoe hoger de belastingen uiteindelijk zullen worden. En hoe groter de verleiding om opnieuw koterijen te gaan bouwen.
Willen we minder koterijen en lagere belastingen, dan hebben we maar één ding nodig: een overheid die vaker “nee” zegt.
