Ari Epstein trad in 2010 aan als CEO van het Antwerp World Diamond Center, maar was voordien al de onbetwiste nummer twee binnen de sectororganisatie. Kort na zijn rechtenstudies aan de Universiteit Antwerpen werd hij in 2005 verantwoordelijk voor Diamond Office bij de toenmalige Hoge Raad voor Diamant. Diamond Office staat onder meer in voor de douanecontrole op het importeren en exporteren van diamant. Op die manier deed hij niet alleen ervaring op, maar leerde hij de sector ook door en door kennen en bouwde hij een netwerk uit, zowel binnen als buiten de organisatie.
Meteen na zijn aantreden als CEO maakte Epstein van transparantie zijn speerpunt. De diamantsector kreeg in die periode af te rekenen met enkele grote historische fraudezaken, wat zwaar woog op het imago van Antwerpen als betrouwbare diamantstad. Epstein zag het als zijn missie om het imago van de diamant op te poetsen en versterkte onder meer daarom de banden tussen Antwerpen en Rusland.
Lastig parket
In tegenstelling tot diamant uit Afrikaanse landen beschouwde de sector Russische diamant als conflictvrij. Met Russische diamant werden, althans officieel, geen gewapende conflicten gefinancierd. Dat voordeel zette Epstein aan tot een hechte samenwerking met de Russische diamantmijn Alrosa. Tijdens Epsteins bestuursperiode groeide de import van Russische diamant in Antwerpen tot wel veertig procent van de totale invoer. Enkele maanden voor de invasie van Rusland in Oekraïne hernieuwde Epstein zelfs nog de samenwerking met Alrosa tijdens een bezoek van de Russische topman Sergey Ivanov aan Antwerpen.
De hechte banden tussen Antwerpen en Rusland zorgden na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne voor controverse. Verschillende landen, waaronder de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, verboden de handel van Russische diamant op hun grondgebied en ook in de EU gingen steeds meer stemmen op voor een embargo op Russische diamant. Dat Antwerpen zo afhankelijk was van de Russen, bracht Antwerpse diamantairs – maar ook de sector en diens vertegenwoordiger Epstein – in een lastig parket.
Interne twisten
Onder invloed van de diamantsector verzette België zich lang tegen een embargo op Russische diamant binnen de EU. “Russische ruwe diamanten worden nu naar India, Dubai en Israël verscheept, worden daar geslepen en komen daarna alsnog de EU binnen via Antwerpen”, klonk het toen binnen de sector. “Als er een verbod komt, moet dat waterdicht zijn en voor iedereen gelden”, was de algemene teneur.
Epstein werkte samen met de sector en de overheid een plan uit om de invoer van Russische diamant aan banden te leggen en de import vanuit Afrikaanse landen weer aan te zwengelen. Zo werd een systeem bedacht waarbij het hele traject van een diamant via blockchain zou worden vastgelegd, van in de mijn tot bij de juwelier. Daardoor zou een nieuwe markt ontstaan waarbij de diamanthandel binnen de zeven rijkste industrielanden (G7) volledig zou worden gecontroleerd door Antwerpen.
Vertragingen
Bij het AWDC liepen discussies over het nieuwe plan zo hoog op dat de toenmalige voorzitter van de raad van bestuur in 2023 ontslag nam. Maar ook de Afrikaanse partnerlanden waren niet te spreken over de “disproportioneel grote rol” die Antwerpen in deze nieuwe markt zou spelen. De samenwerking met Afrikaanse landen is nochtans essentieel om Russische diamant van de Europese markt te weren.
Hoe dan ook werd de invoer van Russische diamant in de EU begin dit jaar alsnog verboden. Dat zorgde voor een overbelasting van Diamond Office, waar vrijwel alle diamanten bestemd voor de EU worden gecontroleerd. De overbelasting leidde tot grote vertragingen en wrevel bij de Antwerpse diamantairs omdat de administratieve achterstand hen miljoenen kostte. Het wantrouwen van de diamantairs jegens het AWDC nam daardoor de afgelopen maanden aanzienlijk toe. Of dat aan de basis van Epsteins ontslag ligt, is niet duidelijk.
