Het Zorgbedrijf Antwerpen telt 45 dienstencentra, 3.750 serviceflats en achttien woonzorgcentra in de stad Antwerpen zelf. De laatste jaren kijkt het Antwerpse Zorgbedrijf ook meer buiten de stads- en provinciegrenzen. Sinds 2017 nam het 22 zorgvoorzieningen over en lopen er nog vier andere overnamedossiers (zie kader). Dat blijkt uit het antwoord van Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) op parlementaire vragen van nationaal covoorzitter van Groen Jeremie Vaneeckhout.
In ongeveer de helft van de gevallen gaat het om organisaties buiten de provincie Antwerpen: Boortmeerbeek, Haacht, Sint-Genesius-Rode en Zemst in Vlaams-Brabant en Aalst, Deinze, Nazareth, Sint-Niklaas, Zelzate en Zottegem in Oost-Vlaanderen.
Bedreiging voor zorgkwaliteit
Een zorgwekkende tendens vindt Groen, de partij die zowel in Antwerpen als in Vlaanderen in de oppositie zit. Vaneeckhout en Antwerpse Groen-voorzitter Bogdan Vanden Berghe waarschuwen voor wat zij de “expansiedrang van het Zorgbedrijf” noemen. “Zorginstellingen aan de andere kant van het land vallen binnenkort onder Antwerpse controle”, zegt Vaneeckhout. “Dat is absurd.”
“Het is algemeen geweten dat het stadsbestuur het Zorgbedrijf wil privatiseren. Nu dreigen al die organisaties dus op termijn in handen te komen van private uitbaters. Dat vormt een bedreiging voor de zorgkwaliteit. We weten uit onderzoek dat commercialisering de zorgkwaliteit vaak onder druk zet, terwijl het kostenplaatje voor de zorggebruikers oploopt.”
Financiële motieven?
Bogdan Vanden Berghe ziet in de overnames een slinkse manier van het stadsbestuur om de eigen besparingspolitiek en financiële problemen van het Zorgbedrijf recht te trekken. Met de daling van de stedelijke financiering en de stijgende personeels- en energiekosten botste het Zorgbedrijf dit jaar op een stevig financieel tekort. De stad Antwerpen paste daarvoor 70 miljoen euro bij. “‘Eerst brengt het stadsbestuur het Zorgbedrijf in moeilijke papieren door het kapot te besparen”, zegt Vanden Berghe. “En zo wordt het Zorgbedrijf gedwongen om elders extra geld te zoeken: met overnames en het aantrekken van private investeerders. Daarmee dreigen de overgenomen instellingen mee in de miserie te belanden.”
De Antwerpse voorzitter stelt zich ook vragen bij de positie van Vooruit in het dossier. “Het is op z’n zachtst gezegd opmerkelijk dat Vooruit in het Vlaams Parlement de commercialisering aanklaagt, maar dat de partij in het Antwerps stadsbestuur de uitverkoop van onze zorg mee organiseert”, vindt Vanden Berghe.
Kritischer opstellen
Volgens Jeremie Vaneeckhout gaan ook de lokale besturen die instemden met de overnames niet vrijuit. “Als je je lokale zorginstellingen uit handen geeft, laat je elke lokale binding van je zorgbeleid los”, zegt hij. “Lokale besturen in heel Vlaanderen zouden zich kritischer moeten opstellen tegen deze Antwerpse expansiedrang. De jacht op onze zorgvoorzieningen is niet onschuldig.”
“Als je je lokale zorginstellingen uit handen geeft, laat je elke lokale binding van je zorgbeleid los”
Jeremie Vaneeckhout, nationaal covooriztter
“En ook de Vlaamse regering laat dit zomaar toe”, zegt Vaneeckhout. “Blijkbaar laat het haar koud of Vlamingen in de toekomst nog toegang hebben tot kwalitatieve en betaalbare zorg.”
In haar antwoord verwijst Vlaamse minister Crevits naar de lange traditie van samenwerkingen tussen verschillende OCMW’s. “Ik ben dan ook een groot pleitbezorger van het feit dat de OCMW’s die wensen samen te werken gebruikmaken van de mogelijkheden tot samenwerking en schaalvergroting”, schrijft ze. “De welzijnsverenigingen (zoals het Zorgbedrijf, red.) die hun werkingsgebied willen uitbreiden door diensten te leveren buiten eigen grondgebied, maan ik aan dat te doen binnen de decretaal bestaande mogelijkheden.”
Els van Doesburg (N-VA), voorzitter Zorgbedrijf Antwerpen: “Kwaliteit blijft gegarandeerd”
Antwerps schepen Els van Doesburg (N-VA), voorzitter van het Zorgbedrijf Antwerpen, laat via haar kabinet weten dat de overnames noodzakelijk zijn. “Zorg is een concurrentiële markt met hoge kosten. Veel lokale besturen stoten daarom hun zorg af. Wij doen dat niet, maar geven het Zorgbedrijf wel ruimte om voldoende schaal te realiseren om de kosten beheersbaar te maken en de zorg betaalbaar. Voor alle duidelijkheid: alles is gebeurd in overleg met de bevoegde overheden die ook de nodige erkenningen gegeven hebben. Deze overnames zijn meestal van kleine gemeenten of private zorgverstrekkers die zelf vragende partij zijn.”
Nog volgens haar kabinet blijft de kwaliteit van de dienstverlening hoog. “Die zorgkwaliteit bewaken we niet alleen zelf, maar ook het departement Zorg & Gezondheid doet dat. Sinds de overname door het Zorgbedrijf heeft plaatsgevonden zijn er door de toezichthoudende overheid geen opmerkingen geweest over de kwaliteit of het aanbod. Je moet kwaliteit bieden, anders stappen klanten over naar een andere zorgaanbieder.”
