Flashback naar dat wonderlijke jaar 1997 toen Dirk Engelen, Evert Crols en Sven Grooten beslisten om de handen in elkaar te slaan. “We hadden alle drie in Antwerpen gestudeerd, maar elkaar pas goed leren kennen in het Berlage Instituut in Amsterdam, waar we een masteropleiding volgden”, vertelt Sven Grooten.
“Terug thuis hebben we samen deelgenomen aan de eerste open en anonieme wedstrijd van de Vlaamse overheid voor de verbouwing van de Brusselse Beursschouwburg. Ik had nog nooit iets gebouwd en kwam recht van school. Dirk en Evert, die enkele jaren ouder zijn, hadden al wat kleine verbouwingen in hun vriendenkring gerealiseerd. We wonnen de wedstrijd en namen een vliegende start.”
Blikvanger op de Politietoren
De drie stichtten hun eigen bureau, dat onmiddellijk van zich liet spreken. Walter Van Beirendonck die ze van de Antwerpse Academie kenden, vroeg hen een garage te verbouwen tot boetiek. De hagelwitte ruimte met zwevende balie, verplaatsbare rekken en een reusachtige liggende teddy beer als blikvanger werd opgepikt door designmagazines.
“We maakten ophef: wat zijn die drie gasten van plan?”, lacht Grooten. “We hadden ons bureau in de Lombardenstraat, een pand dat we deelden met ontwerpster Sarah Corynen, die toen haar eigen kledinglijn opstartte. In die beginperiode verspreidde onze naam zich snel door de modewereld.”
B-architecten ontwierp niet alleen boetieks, maar zorgde ook voor de visualisering van het modejaar Landed/Geland 2001. Zo zag heel Antwerpen hun werk, want als blikvanger hadden ze de A op de Boerentoren gezet en de Politietoren en de Groenplaats versierd met enorme kleurbanden.
Diamantslijperij
In 2001 verhuisde B-architecten naar de plek waar het nu nog altijd zit. In de Borgerhoutsestraat verbouwden ze een uitgerangeerde diamantslijperij tot bureau en zeventien casco flats. Sven Grooten: “Die plek achter het station was toen niet evident. We zijn zelf op zoek gegaan naar investeerders en hebben alles basic aangepakt. Geen individuele terrassen dus, maar een goedkope gemeenschappelijke binnentuin. Verschillende creatievelingen zoals kinderkledingontwerpster Anne Kurris en grafische vormgeefster Madeleine Wermenbol hebben net als B onmiddellijk een unit gekocht en we zijn er zelf gaan wonen. De rest is gevolgd. Het bleek fantastisch: een dorpje in de stad. En ons kantoor lag centraal en goed bereikbaar.”
En het functioneert nog steeds, terwijl de buurt errond helemaal opveerde. Wel is de locatie veel te klein geworden want B-architecten groeide uit tot een pittige onderneming van inmiddels tachtig medewerkers. “Dit is het schoon verdiep geworden”, licht Sven Grooten toe. “De klanten komen hier en we ontmoeten er ook elkaar. De werkplekken werden geïnstalleerd in gerenoveerde panden in de onmiddellijke buurt, in de Provinciestraat en de Bloemstraat.”
Horizontale structuur
Parallel met de groei werd het bedrijf ook gereorganiseerd en opgedeeld in units. In 2008 kwam er B-bis bij, dat zich met interieur en kleinschalige aanpassingen bezighoudt. In 2020 zag B-city het levenslicht, een unit die zich toelegt op urbanisatie en complexe transformaties. Onder B-architecten ressorteerden de teams die grote bouwprojecten behartigden. Overkoepelend werd de firmanaam B geïntroduceerd.
“B kan functioneren los van zijn drie stichters”, stelt Sven Grooten. “De horizontale structuur creëert een grote betrokkenheid van de medewerkers en iedereen kan de rol opnemen die best bij hem of haar past. Wij hebben alle competenties in huis. We ontwerpen van deurklink tot stadswijk, via aparte cellen. Al naargelang van het type opdracht heb je immers andere architecten nodig. De klant is anders, de ontwerpprocessen en bouwprocedures verschillen.”
Een interieurarchitect staat heel dicht bij de klant en werkt doorgaans met korte deadlines. Vele projecten van B-bis worden binnen het jaar afgerond. Bij B-architecten gaat het om gelaagde opdrachten van drie tot vijf jaar, waaraan teams van architecten samenwerken. Bij B-city gaat het om complexe procedures van soms meer dan tien jaar met economische, sociale en politieke impact. Het overstijgt architectuur. Een van de medewerkers van B-city is oud-burgemeester Patrick Janssens, die expertise heeft in het begeleiden van stadsvernieuwing.
Brussel
Omdat B de laatste jaren stevig in Brussel aan de slag ging, opende het vorig jaar een kantoor in de hoofdstad. “In Brussel hebben we veel krediet gekregen door wijkcontracten die we hebben uitgevoerd”, zegt Grooten. “Dat is een vorm van stedenbouwkundige acupunctuur in moeilijke buurten, waarvoor de gemeenten toelagen krijgen van het Brussels gewest. De realisaties geven impulsen.”
De sociale huisvesting L28 in Molenbeek, de renovatie van het station van Laken en de buurtplek Centr’Al in Vorst genoten bijval en sleepten architecturale prijzen in de wacht. Momenteel lopen er in Brussel belangrijke werven zoals het Museum van Elsene, het hoofdkantoor van de Brusselse politie in het De Lignegebouw en een centrum voor het OCMW in de Marollen. In Anderlecht wonnen ze de wedstrijd voor City Dox, een gebouw met woningen, winkels en een school.
Volgens Sven Grooten ligt er nog veel meer potentieel in Brussel en Wallonië, wat zeker meespeelde om een vestiging in de hoofdstad te openen. “We hadden al Brusselaars in ons team. Met onze Brusselse antenne komt daar nog veel talent bij, ook eentalig Frans. Om het beste creatieve bureau van het land te zijn, prospecteren we actief in Brussel maar ook bijvoorbeeld in Charleroi. Het is comfortabel om in de buurt van de werven een kantoor te hebben. We denken ook voorzichtig aan Nederland en Frankrijk, maar enkel als we onze eigenheid kunnen behouden. Enkel naar het buitenland gaan om het volume te vergroten is geen strategie.”
Circulariteit
Cruciale aspecten van de eigenheid van B zijn circulariteit en duurzaamheid. “Dat behelst een andere manier van denken”, weet Grooten. “Niet elk gebouw hoeft beeldbepalend of een uiting van ego-architectuur te zijn. De periode van ‘stararchitects’ is voorbij. Met een boutade heb ik al eens verklaard dat architecten misschien moeten stoppen met ontwerpen. We moeten in cirkels durven denken en ons bezinnen over gebruik en hergebruik. Is het nodig om alles integraal af te breken? Soms zegt men: het is lelijk, weg ermee. Dat is een gevaarlijk argument dat louter op smaak berust. Wat vandaag lelijk of schoon is, kan morgen helemaal anders ervaren worden. Nieuwbouw is slechts één optie. En als het nieuw moet zijn, laten we dan zeker zorgen dat het lang hergebruikt kan worden. Sommigen argumenteren dat gebouwen na 30 jaar afgeschreven zijn. Ik geloof dat we moeten denken in cycli van 100 of 200 jaar.”
Recente voorbeelden van die duurzaamheid zijn het Scoutshuis en het EcoHuis Mundo-a in Antwerpen en de site van Aquafin in Aartselaar. Voor het Scoutshuis werd een bescheiden kantoorgebouw herdacht via hout terwijl het EcoHuis er een zwevende houten voorbouw bijkreeg die het straatniveau vrijhoudt. Bij Aquafin werden twee gebouwen gesloopt om meer groen en open ruimte te krijgen en gebeurden alle uitbreidingen alweer met hout.
Boek
Naar aanleiding van 25 jaar B verscheen een boek met daarin de opmerkelijkste creaties van B-architecten, B-bis en B-city. Daarin zitten spraakmakende realisaties voor de overheid, waarvan het grote publiek kan genieten: de Grote Post in Oostende die omgebouwd werd tot cultuurcentrum en het Muntpunt naast de Muntopera als ontmoetingsplek in Brussel. In Antwerpen zijn er de luifel op het Kiel, de mise-en-scène van het MAS en de vernieuwing van het Modemuseum.
En er ligt nog heel wat op de tekentafel, waar het boek al schetsen van vrijgeeft. Op de Van Meterenkaai komt er een nieuw kopgebouw en in de Kerkstraat staat een groot co-housingproject op stapel. Met de KdG-hogeschool tekenden ze een nieuwe trekpleister op de Meir, waarin de bestaande brutalistische RTT-gebouwen geïntegreerd worden. Voor de site bij Kinepolis aan de Noorderlaan werkt B aan een gestapeld gebouw met allerlei ontspanningsbedrijven samen met grootschalig retail onder één ecologisch dak.
En dan is er ook nog het masterplan voor de Pelikaanstraat, een nieuwe site die een tweede poort tot het station en de oude stad moet vormen. Om genoeg open ruimte te creëren en het toch realiseerbaar te maken, staan er twee torengebouwen ingetekend. Het project zoekt het juiste evenwicht tussen economische, ruimtelijke, sociale, maatschappelijke en politieke afwegingen. “Architectuur is een multidisciplinaire opdracht”, gelooft Grooten. “Het resultaat wordt niet opgelegd maar ontstaat uit creatieve samenwerking en gedeelde toewijding. Dat is onze missie. Het verhaal van B begon 25 jaar geleden, maar de passie om voort te gaan is sterker dan ooit.”
