Dat er bij de graafwerken op de leien archeologische vondsten zouden gebeuren stond zowat in de sterren geschreven. Voor archeologen moeten die ondertunnelingswerken dan ook een feest zijn. En ja hoor, aan het Kipdorp is na 150 jaar een majestueuse archeologische site blootgelegd.
Kipdorp was een van de vijf toegangspoorten van de Spaanse omwalling, die gebouwd werd in opdracht van Karel V tussen 1542 en 1553. Ze bestond uit 4 delen: het bastion, de brug, de poort en de stadsmuur. Met de werken aan de Noorderlijn is een deel van het bastion nu opgegraven, en wordt gestart met het vrijmaken van de brug. De kazematvloeren van het bastion worden eind deze week verwijderd. De brug wordt bewaard en zal vanaf 2019 deel uitmaken van het vernieuwde Operaplein.
Het grote bouwwerk naast de nieuwe tunnelsleuf van de Noorderlijn, te zien als je van de Rooseveltplaats naar het Kipdorp wandelt, is het Kipdorpbastion. Dat zorgde tijdens de Spaanse bezetting voor de verdediging van de Kipdorppoort en -brug. Momenteel brengen de archeologen het bastion volledig in kaart.
Archeologische resten zullen zichtbaar blijven
De Kipdorpsite is de belangrijkste oostelijke toegangsweg van de 16de eeuw tot 1865 voor wie vanuit de Kempen de stad binnenkwam. Schepen van onroerend erfgoed Rob Van de Velde: “Dat archeologische resten zichtbaar zullen blijven als onderdeel van het vernieuwde Operaplein, is een enorme troef om de geschiedenis van Antwerpen opnieuw te beleven.”
De zuidflank van het bastion wordt momenteel door archeologen onderzocht. Er zijn de twee wanden van de poterne, de ondergrondse doorgang waarlangs de 19de-eeuwse kazemat werd bereikt. Voorts is er de kazemat zelf, de ruimte met drie geschutsvloeren waar de kanonnen werden opgesteld. Twee van deze vloeren liggen vrij en geven een idee van hoe de stadstoegang werd verdedigd. Later deze week worden de vloeren verwijderd om de 16de-eeuwse bastionfase te onderzoeken.
Bastions waren in de 16de eeuw een innoverende toevoeging voor de verdediging van een stad, en een uitvinding van Italianen. Karel V liet daarom het ontwerp van de omwalling uittekenen door de Italiaanse ingenieur Donato di Boni. Antwerpen had zo de eerste volledig gebastioneerde stadsomwalling van de Nederlanden. Aan het einde van de 19de eeuw werd de stadsomwalling afgebroken om plaats te maken voor de Leien. De verder gelegen Brialmontomwalling zou dan zorgen voor de verdediging van Antwerpen.
