Een nieuwe nulenergie woning bouwen is vandaag al evident. Een oude woning renoveren tot een bijna nulenergie woning is dat evenwel nog niet. De bouwgroep Saint-Gobain is de uitdaging samen met verscheidene dochterondernemingen en partners aangegaan aan de Schoonselhoflei in Antwerpen. Het project kon al die weken gevolgd worden op futurfantastic.be en loopt ondertussen nog verder.
Futurfantastic.be is het Belgische Multi-Comfort Sustainable Habitat-pilootproject van de groep Saint-Gobain. Die ging in 2013 de uitdaging aan om een modale woning in het Antwerpse te renoveren tot een bijna-nulenergiewoning. Zowel particuliere verbouwers als professionelen uit de bouwsector konden het hele proces ‘in real time’ en ‘in real life’ volgen op de www.futurfantastic.be-website en de futurfantastic-facebookpagina. Op dit moment, een goed jaar later, zijn de werken klaar en bewijst het Futurfantastic-renovatieproject heel concreet dat vandaag al verbouwen tot bijna-nulenergie geen mission impossible is. Integendeel.
Het Futurfantastic.be-project is een initiatief van verscheidene dochterondernemingen van Saint-Gobain waarvan de meesten overigens een vestiging hebben in het Antwerpse. Het gaat dan om de producent van gipssysteemoplossingen Gyproc de isolatiefabrikant Isover, de vlakglasproducent Saint-Gobain Glass en de mortelfabrikant Weber. Ze krijgen daarbij de steun van hun partners warmtepompproducent Daikin, Reynaers aluminium, verfproducent Sigma en dakvensterfabrikant Velux.
Gyproc, Isover, Saint-Gobain Glass en Weber maken alle deel uit van de Saint-Gobain-groep die overal ter wereld zogenaamde Multi-Comfort Sustainable Habitat-pilootprojecten opzet. Al deze pilootprojecten beantwoorden aan de Multi-Comfortcriteria die de groep internationaal heeft uitgestippeld: een zeer laag energieverbruik gekoppeld aan een hoog thermisch, akoestisch en lichtcomfort, een gezond binnenklimaat en een hoge duurzaamheid. Ze presteren bij oplevering steevast beter op al die criteria dan wat de nationale markt op dat moment voorschrijft. De Saint-Gobain-pilootprojecten kunnen dan ook als een soort modelwoningen van de toekomst worden voorgesteld.
Met Passief-Live zette Saint-Gobain België al een paar jaar geleden een passief-nulenergienieuwbouwproject op punt. Met Futurfantastic.be trekt de groep nu resoluut de kaart van renovatie. Niet verwonderlijk, want door de schaarse en dure nieuwbouwgrond wordt er almaar meer gerenoveerd. Tevens stimuleert de overheid een energiezuinige aanpak door het verstrekken van premies voor energiezuinige ingrepen.
Met hun Futurfantastic-pilootproject willen Gyproc, Isover, Saint-Gobain Glass en Weber zowel aan particulieren als aan professionelen heel concreet bewijzen dat een zeer energiezuinige en comfortabele woning binnen ieders handbereik ligt. Ook voor eigenaars van een bestaande woning.
Vorig jaar koos de groep Saint-Gobain ervoor om samen met architecten- en studiebureau denc!-studio een modale woning aan de Schoonselhoflei in Antwerpen, die op energetisch vlak zo lek was als een zeef, op een kostenbewuste manier te renoveren tot een bijna-nulenergiewoning.
De concrete uitdaging? Zo goed isoleren dat het energieverbruik voor verwarming gereduceerd kan worden tot 53 kWh/m² per jaar en dit verbruik, samen met de energie die nodig is voor sanitair warm water (berekend op 2.540 kWh/jaar), kan worden opgewekt met een warmtepomp gekoppeld aan pv-panelen. Hierdoor zou de energierekening van de toekomstige bewoners – zijnde de energiefactuur voor het elektriciteitsverbruik door elektrische apparaten en verlichting – slechts +- € 60 per maand bedragen.
Nu de werken afgerond zijn, mag gesteld worden dat de groep Saint-Gobain in zijn missie is geslaagd, zo blijkt uit externe studies en rapporten.
– Terwijl het originele EPC-rapport alarmerend rood kleurde, wijst het huidig rapport in een uitgesproken groen een berekende energiescore van 58 kWh/m² per jaar aan.
– Het E-peil is ‘futurfantastisch’ veel gedaald van 546 naar 23, net zoals het K-peil van 285 naar 33 ging en de luchtdichtding van een n50 14,5 h-1 naar een schitterende 1,12 h-1.evolueerde. Ook de U-waarden per bouwdeel zijn drastisch verbeterd.
– Het thermografisch rapport dat voor de werken gemaakt werd, visualiseerde duidelijk koudebruggen en een totale afwezigheid van isolatie. Op het thermografisch rapport na de werken tekenen koudebruggen aan de binnenkant zich nog nauwelijks af. Daar is er m.a.w. geen risico op condensatie.
– Ook het akoestisch rapport van de Futurfantastic-woning is uitgesproken positief. De luchtgeluidsisolatie werd gemiddeld verbeterd met ongeveer 10 dB, de contactgeluidsisolatie tussen de zolder en onderliggende kamers met ongeveer 24 dB en de gevelisolatie met ongeveer 5 dB. Schitterende resultaten, als je weet dat een verbetering met 10 dB al een halvering van het oorspronkelijke geluidsniveau impliceert. Finale conclusie van het rapport: in de huidige woning werd woningscheidend tot verhoogd woningscheidend comfort gecreëerd.
Om het hele renovatieproces tot bijna-nulenergie aanschouwelijk te maken en zowel aan professionelen als aan particulieren te tonen hoe je vandaag al je woning kan laten beantwoorden aan de normen van morgen werden de website www.futurfantastic.be en de Futurfantastic-facebookpagina in het leven geroepen.
Op de website worden onder de button ‘Jouw renovatie’ bijna alle maatregelen opgelijst om het energieverbruik van een bestaande woning te verminderen, het wooncomfort te verhogen en het energieprestatiecertificaat – en dus de waarde – van een woning te verbeteren. Je kiest er gewoon een onderdeel uit (‘dak en zolder’, ‘ramen en glas’, ‘muren en wanden’, ‘plafonds’, ‘vloeren’ of ‘technieken’) en vindt er op een heel overzichtelijke en praktische manier uitleg over wat de overheid voor een welbepaalde situatie adviseert, welke oplossingen voorhanden zijn om aan deze richtlijn te voldoen, op welke premies en steunmaatregelen je een beroep kan doen en waar verdelers en plaatsers te vinden zijn. Wie nog meer te weten wil komen over bepaalde oplossingen kan er ook bijkomende documentatie downloaden.
De website houdt het echter niet bij woorden, maar legt vooral de nadruk op concrete daden. Alles wordt namelijk geïllustreerd aan de hand van de verbouwing van de woning van ‘Jan en Marie’. Zij communiceren via blogposts, via facebookstatussen en via filmpjes over bijna elke stap die ze bij hun renovatie tot bijna-nulenergiewoning zetten. ‘Jan en Marie’ zijn virtuele personages om het hele renovatieproces persoonlijker te maken, maar het huis zelf en de renovatie zijn natuurlijk écht.
In het dak van ‘Jan en Marie’ werd in totaal 30 cm glaswol aangebracht. Omdat tussen de kepers slechts plaats was voor 6 cm isolatiedikte werd de bijkomende 24 cm isolatie op ophangstangen gespiest. Deze stangen fungeren ook als drager van het vochtregulerend lucht/dampscherm dat luchtdicht geplaatst werd met behulp van kleefband en dichtingsmastiek. Het resultaat? Een dak met een U-waarde van
0.12 W/m²K dat voldoet aan de passiefhuisnorm.
De buitenmuren van het huis van ‘Jan en Marie’ werden zowel in de spouw als aan de binnenkant geïsoleerd. In de spouw werden glaswolvlokken ingeblazen: een zeer beperkte ingreep, met minimale kosten (+-25 euro/m² , nog te verlagen met de premies) en een onmiddellijk voelbaar resultaat: de muren verliezen zo immers 2 tot 3 keer minder warmte dan voorheen. Daarnaast isoleerden ‘Jan en Marie’ hun buitenmuren zelf met een voorzetwandsysteem. Hierbij werd tegen de binnenkant van de buitenmuren eerst een Metal Stud-structuur geplaatst waarachter en waartussen glaswolisolatiepanelen met een dikte van 12 cm werden aangebracht en vervolgens zorgvuldig luchtdicht gemaakt. Een tweede profiel van 5 cm bood ruimte voor een eveneens geïsoleerde leidingenschacht. Zo verkregen ‘Jan en Marie’ een buitenmuur met een U-waarde van 0,2 W/m².K. Eveneens een schitterend resultaat!
Voor de keuze van hun beglazing hielden ‘Jan en Marie’ rekening met de oriëntatie van de woning, de thermische isolatie van het glas (Ug-waarde), de mate waarin het glas de warmte van de zon doorlaat (g-waarde) en de prijs van het glas in functie van de energetische prestatie. De voorgevel op het noordoosten werd ingevuld met het thermisch isolerend hoogrendementsglas SGG Climapmlus One (Ug-waarde 1,0 W/m²K en g-waarde 0,5). De raamopeningen in de gevels die naar het zuidoosten en zuidwesten georiënteerd zijn, kregen de drievoudige beglazing met uitzonderlijk hoge zontoetredingsfactor SGG Climagop Lux(Ug-waarde 0,7 W/m²K en g-waarde 0,62). Zo maximaliseren ‘Jan en Marie’ de passieve zonnewarmtewinsten en genieten ze van veel daglicht in de woning.
Inzake schrijnwerk kozen ‘Jan en Marie’ voor CS-86 HI-profiel van Reynaers Aluminium. Dat is een aluminium raamprofiel met multikamerstrippen, dat met een Uf-waarde van 1.35 W/m²K à 1.74 W/m²K, superisolerend is, uitgerust kan worden met dubbel en driedubbel glas en qua prijs-kwaliteitverhouding ideaal is voor lage-energiewoningen en renovaties. Voor het dakvenster werd gekozen voor een wentelend, vochtbestendig en onderhoudsvriendelijk dakvenster van Velux. Het raamwerk bestaat uit een houten kern die naadloos omhuld werd met een witte polyurethaancoating en is gevuld met een drievoudige ‘Energy Star’-beglazing met Ug-waarde van 0,7 W/m²K.
Als warmtepompsysteem viel de keuze van ‘Jan en Marie’ op het Daikin Altherma-systeem. Dit bestaat uit een buitenunit, een binnenunit en warmwatertank, aangevuld met convectoren. De buitenunit onttrekt warmte aan de lucht en geeft die via de binnenunit en de warmwatertank in inox af aan het sanitair warm water enerzijds, en de verwarming (vloerverwarming op het gelijkvloers, verwarming via ventiloconvectoren op de eerste verdieping en de zolderverdieping) anderzijds.
Een ventilatiegroep van Veneco met warmteterugwinning zorgt voor een continue luchtverversing in de woning van ‘Jan en Marie’ die heel goed luchtdicht werd gemaakt – een conditio sine qua non voor het goed functioneren van een ventilatiesysteem. Dankzij het warmteterugwinningssysteem waarbij de warme (vervuilde) binnenlucht de buitenlucht opwarmt door middel van een warmtewisselaar wordt het energieverlies tot een minimum herleid.
De benedenverdieping van de woning van ‘Jan en Marie’ werd bedekt met een gietvloer van Weber. ‘Jan en Marie’ vielen voor de strakke vormgeving, de snelle plaatsing en de hedendaagse look ervan en voor het feit dat gietvloeren slijtvast en makkelijk te onderhouden zijn doordat ze naadloos zijn. Gietvloeren op basis van epoxy leveren een egaal en uniform uitzicht en zijn verkrijgbaar in alle RAL-kleuren. Ze zijn vloeistofdicht en bestand tegen chemische en thermische belasting. Cementgebonden gietvloeren zijn verkrijgbaar in diverse grijstinten van lichtgrijs tot donker antraciet. De vloeren hebben de uitstraling van een polybetonvloer, maar kunnen in een veel geringere dikte (gemiddeld 10 mm) gegoten worden. Bij renovaties kan dat een wereld van verschil uitmaken. Met deze gietvloeren is ook een ‘levende’ vloer mogelijk, waarvan de kleurschakeringen een uniek patroon vormen. Dankzij hun eigenschappen zijn ze overal even sterk, goed vlak en snel en arbeidsvriendelijk te plaatsen.
Last but not least werd de woning van ‘Jan en Marie’ volledig afgewerkt met de verfsystemen van Sigma. Voor de binnenmuren in de woonkamer werd gekozen voor Sigmacryl Ecoplus Matt, een matte muur- en plafondverf gecertificeerd met het Europees milieulabel EcoLabel, voor de binnenmuren in de andere ruimtes voor Sigmapearl Clean Matt. De gevel werd afgewerkt met
Sigma Siloxan Filipromer en Sigma Siloxan Topcaot Matt, een kalkmat, sterk waterdampdoorlatend gevelverfsysteem dat slagregendicht en vuilafstotend is en ook geschikt is als thermische isolatie.
Het communicatieproject rond de Futurfantastic.be-verbouwing loopt nog even verder. Nog tot eind oktober wordt de blog op www.futurfantastic.be en de Futurfantastic-Facebookpagina geüpdatet met posts en filmpjes over de technieken en afwerking. Daarna is de website 100% afgewerkt en kan de surfer gemakkelijk vanuit de verschillende onderdelen onder ‘Jouw renovatie’ doorklikken naar de blogposts van ‘Jan en Marie’ die op dat onderdeel betrekking hebben. Zo kan hij zien hoe ‘Jan en Marie’ een concrete invulling aan hun eigen verbouwplannen gaven. Omgekeerd kan ook: de surfer kan vanuit de verschillende blogposts naar de ‘Jouw renovatie’-onderdelen doorklikken wanneer hij het voorbeeld van ‘Jan en Marie’ wil volgen.
Wat het huis aan de Schoonselhoflei zelf betreft… Dat zal nu ook daadwerkelijk bewoond worden om de resultaten van de monitoringsystemen die in het huis geïnstalleerd werden zo representatief mogelijk te maken. Zo zullen tal van parameters waaronder. de lucht- en gevoelstemperaturen in de woning per kamer, de buitentemperatuur, de temperatuur in de woning, de relatieve vochtigheid buiten, de windsnelheid, de neerslag, de temperatuur en de relatieve vochtigheid van zowel de inkomende als de uitgaande ventilatie, het algemeen elektriciteitsverbruik, het verbruik van de ventilatie, de verwarming, de opbrengst van de pv-panelen alsook de binnenluchtkwaliteit constant in het oog worden gehouden.
