De in arbeidsrecht gespecialiseerde afdeling van advocatenkantoor Arts-Cleeren in Genk gaf ons enkele antwoorden op veelgestelde vragen over de geplande stakingsacties:
1. Q – Mijn onderneming heeft toch niets te maken met de plannen van de regering. Mogen mijn werknemers toch zonder mijn akkoord meedoen aan de algemene staking?
A – Ja toch wel. Het recht op staken is niet beperkt tot collectieve conflicten binnen de onderneming. Er wordt geen enkel onderscheid gemaakt tussen professionele stakingen, solidariteitsstakingen en politieke stakingen.
2. Q – Kan ik beroep doen op uitzendkrachten als mijn werknemers staken?
A – Neen. Het is uitdrukkelijk verboden om uitzendkrachten in te zetten bij collectieve conflicten zoals stakingen. Dit verbod geldt ook bij staking van een gedeelte van het personeel. Dit verbod geldt niet enkel voor nieuwe uitzendkrachten, maar ook voor uitzendkrachten die al in uw bedrijf werkzaam zijn. Alle uitzendkrachten moeten dus noodgedwongen thuis blijven op de stakingsdag.
3. Q – Heeft een staker recht op loon tijdens een staking?
A – Een staker heeft geen recht op loon. Hetzelfde geldt voor een werknemer die op de nationale stakingsdag niet aanwezig is om elders te betogen. Betogers worden op dezelfde wijze behandeld als stakers.
4. Q – Heeft een werkwillige recht op loon tijdens een staking wanneer hij het werk niet kan aanvatten of voortzetten?
A – Een werkwillige die niet kan beginnen werken door bv. een stakingspiket op het bedrijf of het bedrijventerrein, heeft evenmin recht op loon. U kan daar als bedrijf uiteraard een afwijkend beleid over voeren. Of u kan suggereren aan de werknemers dat zij een dag verlof inzetten of meeruren recupereren zodat ze de financiële gevolgen van de staking minimaliseren.
Anders is het wanneer een werkwillige door een staking of een betoging niet of te laat op het werk kan geraken bv. omdat het openbaar vervoer hem niet tot op zijn werk kan brengen. Deze werkwillige heeft wel recht op loon op voorwaarde dat de staking onverwacht is (spontane staking) en hij kan bewijzen dat hij voldoende inspanningen heeft gedaan om zich naar het werk te begeven. Is de staking aangekondigd, zoals de staking van volgende maandag, dan moet hij maar de nodige maatregelen nemen om die dag naar het werk te gaan (bijvoorbeeld privévervoermiddelen).
5. Q – Kunnen de stakers zomaar mijn poorten blokkeren en werkwilligen verhinderen om te werken?
A – Staking gaat niet noodzakelijk gepaard met stakingsposten of blokkades. Stakingsposten zijn op zich niet verboden. Een staking mag echter niet gepaard gaan met omstandigheden zoals gewelddaden en vernielingen. Ook mag de toegang tot het bedrijf voor personen en voertuigen in principe niet verhinderd worden. Werkwilligen zouden bijgevolg hun werk moeten kunnen blijven uitvoeren in het bedrijf. Morele druk uitoefenen op niet-stakers wordt door de meeste rechtspraak als een normale uitoefening van het stakingsrecht beschouwd.
6. Q – Welke gerechtelijke maatregelen kan ik nemen tegen niet geoorloofde omstandigheden die gepaard gaan met de staking?
A – Tegen de staking zelf zal u niet kunnen optreden, tenzij er duidelijk sprake is van misbruik van het stakingsrecht. Tegen de omstandigheden wel. Dit kan via een eenzijdig verzoekschrift bij de kortgedingrechter. Daarbij dient u aan te tonen dat uw bedrijf belangrijke schade lijdt door de blokkering met een overzicht van welke schade dit dan wel is. Een dergelijk verzoekschrift kan door één of meerdere ondernemingen gezamenlijk ingediend worden, bijvoorbeeld bij een blokkade van een bedrijventerrein. Veelal worden eerst gerechtsdeurwaarders ingeschakeld om de omstandigheden vast te stellen. De beslissing van de kortgedingrechter kan gepaard gaan met een dwangsom.
7. Q – Is een staking een voldoende basis voor een ontslag om dringende reden?
A – Neen. Gelet op het recht op staking, kan de staking op zich geen reden zijn tot een ontslag om dringende reden of tot eender welke nadelige maatregel. Ook de deelname aan spontane stakingen wordt vrijwel nooit aanvaard als een dringende reden.
De begeleidende omstandigheden kunnen een ander licht op de zaak werpen. Het recht op staken betekent immers geen vrijgeleide voor geweldplegingen en vernielingen. Het opzettelijk beschadigen van goederen van de werkgever, ook als gebeurt dit ter gelegenheid van een staking, werd al erkend als dringende reden. Wij raden toch steeds aan om voorzichtig om te gaan met een ontslag om dringende reden bij stakingsacties en steeds de concrete omstandigheden in acht te nemen. Indien u een ontslag op deze basis overweegt, zal het in elk geval binnen de drie werkdagen na de feiten moeten plaatsvinden om geldig te zijn.
8. Q – Kan ik werkwilligen thuis laten werken?
A – Het kan inderdaad een optie zijn om werkwilligen thuis te laten werken. Hiervoor is hun akkoord wel vereist (tenzij zij sowieso op de stakingsdag thuiswerk/telewerk zouden verrichten). Dat akkoord zal niet moeilijk te verkrijgen zijn indien zij er zich van bewust zijn dat zij geen recht hebben op gewaarborgd loon indien zij door de staking hun werk op het bedrijf niet kunnen aanvatten. Zoals hoger gesteld, zou u hen ook kunnen vragen om een dag verlof in te zetten of om recup-uren in te zetten.
