Wat al een tijdje werd gevreesd, is dinsdagochtend bewaarheid. Het staalconcern ArcelorMittal gaf een update over de plannen om zijn staalproductie in Europa verregaand koolstofvrij te maken. De grote boodschap: alle beslissingen over die plannen worden uitgesteld.
Dat heeft grote gevolgen, ook in ons land. Een van de projecten die nu uitgesteld worden, is de vervanging tegen 2030 van een van de twee hoogovens van de staalfabriek van ArcelorMittal in de Gentse haven door meer energiezuinige installaties. Die zouden de fabriek op termijn zelfs koolstofvrij kunnen maken.
Vlaamse lening
ArcelorMittal heeft nu besloten om dat niet te doen, omdat naar eigen zeggen “de Europese beleids-, energie- en marktomstandigheden zich niet in gunstige zin hebben ontwikkeld”. Dat geldt niet alleen voor het vergroeningsproject in Gent. Ook voor de plannen in Duinkerke in Noord-Frankrijk en Eisenhüttenstadt en Bremen in Duitsland duwt ArcelorMittal op de pauzeknop.
In al die landen ontving ArcelorMittal royale financiële steun voor de aangekondigde vergroeningsprojecten. In ons land kon het concern rekenen op een lening van 600 miljoen euro van de Vlaamse overheid, terwijl de federale regering zich garant stelde om de fabriek tien jaar lang van goedkope stroom te voorzien. De Vlaamse minister-president Matthias Diependaele (N-VA) verzekert dat er “voldoende waarborgen zijn ingebouwd” over de toekenning van de lening.
Huiswerk voor Europa
Volgens de topman van het staalconcern, Aditya Mittal, zou het bedrijf graag sneller zijn gegaan. Wat loopt er dan mis? Mittal wijst op de zeer langzame weg van groene waterstof tot een “levensvatbare brandstofbron”. In afwachting aardgas gebruiken in een zogenaamde DRI-installatie, waarin ijzererts een eerste bewerking ondergaat, is evenmin haalbaar: daarvoor ligt de aardgasprijs in Europa te hoog.
ArcelorMittal steekt ook niet onder stoelen of banken dat Europa zijn huiswerk moet overdoen. Het stelt dat er “belangrijke zwakke punten” hangen aan de koolstoftaks die Europa aan de buitengrenzen wil heffen. En de maatregelen om de handel te beschermen, moeten worden versterkt als reactie op de toenemende invoer door de overcapaciteit in China, vindt het.
Minister-president Diependaele zit op dezelfde golflengte. “Ik kan ArcelorMittal volgen in zijn bedrijfslogica. Het is essentieel om te weten wat de Europese Commissie zal beslissen rond de staalindustrie. Vanuit Vlaanderen verwachten wij daadkracht en dus een duidelijk signaal van Europa.”
Klanten niet bereid
Ten slotte erkent het staalconcern dat de bereidheid bij zijn klanten om meer te betalen voor staal met een lage koolstofuitstoot, beperkt is.
ArcelorMittal geeft niet aan wanneer de tijd dan wél rijp kan zijn voor zijn vergroeningsprojecten. Alvorens te beslissen, wil de staalproducent een volledig zicht hebben op hoe de overheid ervoor zal zorgen dat de productie van staal met hogere kosten in Europa kan concurreren met het staalaanbod uit andere werelddelen. Het bedrijf zegt uit te kijken naar belangrijke ontwikkelingen in 2025 “die nodig zijn om de businesscase voor investeringen in het koolstofarm maken van de economie in Europa, vorm te geven”.
Het uitstel van de vergroening zal een impact hebben op de huidige doelstelling voor de reductie van CO₂ tegen 2030. ArcelorMittal sluit een herziening niet uit, maar voegt er meteen aan toe dat zijn uitstoot vandaag bijna 30 procent lager ligt dan in 2018, door de zwakke vraag naar staal.
Grootste uitstoter
Het vergroeningsplan voor de Gentse staalfabriek werd in het najaar van 2021 met veel bombarie aangekondigd in het Gentse stadhuis, in de aanwezigheid van de kopstukken van de familie Mittal en van verscheidene ministers. Toen werd een prijskaartje van 1,1 miljard euro geplakt op de investering. Daarmee was het veruit het grootste klimaatproject in de Belgische bedrijfswereld. Het kostenplaatje liep sindsdien op tot ruim twee miljard euro.
Hoogovens zijn zeer grote individuele uitstoters van CO₂. Het maakt dat ArcelorMittal Gent momenteel met een jaarlijkse uitstoot van 9 miljoen ton CO₂ de grootste CO₂-voetafdruk van ons land heeft. In zijn eentje is het bedrijf zelfs goed voor 8 procent van alle broeikasgas-emissies in ons land.
Het vergroeningsplan voor de fabriek moest die CO₂-uitstoot op termijn met 3 miljoen ton reduceren. De bouw van een DRI-installatie, die eerst zou draaien op aardgas en later op groene waterstof, en van twee vlamboogovens, die op stroom werken, moest dat mogelijk maken. Dat resulteert immers in een forse daling van de CO₂-uitstoot, omdat niet langer steenkool nodig is om ijzererts tot staal om te vormen. Het zou in één klap volstaan om de CO₂-uitstoot van ons land met drie procent te reduceren.
De staalfabriek heeft de voorbije jaren wel al enkele kleinere vergroeningsplannen uitgevoerd, zoals een fabriek om afvalhout om te vormen tot houtskool. Daardoor hebben de hoogovens minder steenkool nodig. Er werd ook een installatie geplaatst die een deel van de CO₂-emissies opvangt en omvormt tot biobrandstof.
