Driekwart van de woningen in ons land is meer dan 45 jaar oud: in totaal gaat het om 4,3 miljoen woningen die gebouwd werden toen er nog geen energienormen bestonden. Om tegen 2050 CO2-neutraal te wonen, moet de renovatiesnelheid de komende jaren dan ook stevig opgetrokken worden: in Vlaanderen maal 3, in Brussel en Wallonië zelfs maal 4. Concreet zouden we in België liefst 471 woningen per dag moeten renoveren in plaats van slechts 144 vandaag.
Jammer genoeg blijkt uit recente cijfers van Statbel het tegenovergestelde. Het aantal vergunde woningrenovaties kalft sinds 2022 continu af. Ook tijdens de eerste helft van 2024 nam hun aantal verder af, met 4% meer bepaald. Een aantal energetische renovaties (zoals de isolatie van muren, installatie zonnepanelen,…) kan weliswaar zonder vergunning worden uitgevoerd, maar om te komen tot een echt energiezuinige woning zal je grondiger moeten renoveren en dus wel een vergunning nodig hebben.
Vergunningen woningrenovaties in België
| Jaar | Eerste 6 maanden | Evolutie (op basis van eerste 6 maanden) | Volledig jaar | Evolutie op jaarbasis |
| 2020 | 16.247 | 32.353 | ||
| 2021 | 19.493 | +20% | 37.102 | +15% |
| 2022 | 16.737 | -14% | 31.979 | -14% |
| 2023 | 15.522 | -7% | 29.930 | -6% |
| 2024 | 14.917 | -4% | / | / |
Bouw- en installatiebedrijven, actief in de woningrenovatie, zien hun activiteit sinds 2023 dan ook sterk terugvallen. In 2022 nam de activiteit nog toe met 4,3%, maar sindsdien viel die in 2023 (+1,2%) en 2024 (+1,6%) sterk terug. Ook in 2025 blijft de situatie (+1%) voor deze bouwtak moeilijk. “Net als bij de nieuwbouw leidde de sterk gestegen hypothecaire rente tot terughoudendheid bij de potentiële verbouwers”, weet Niko Demeester, gedelegeerd bestuurder van Embuild. “De rente is ondertussen gelukkig weer gedaald en zal wellicht verder afnemen de komende maanden. Dat obstakel valt dus voor een stuk weg.”
Beleidskeuzes maken
Om deze gigantische renovatieoperatie betaalbaar te houden, vraagt de bouwfederatie ondersteunend politiek beleid. Daarom is het belangrijk om de btw op renovatie op 6% te behouden. Een btw-verhoging naar 9%, een piste die momenteel blijkbaar op de federale onderhandelingstafel ligt, zal de prijs van een renovatie voor de consument immers gemiddeld met 3000 à 4500 euro verzwaren en zo de noodzakelijke renovatie verder vertragen, terwijl we het omgekeerde nodig hebben. “Dat is dus echt contraproductief”, benadrukt Demeester. “Bovendien riskeert een btw-verhoging de renovatie opnieuw in het zwart circuit te duwen, wat absoluut onwenselijk is en ook niet goed voor de schatkist.”
In sommige gevallen is een sloop en herbouw van een verouderde woning te verkiezen boven een renovatie om op een kostenefficiënte manier tot energiezuinige woningen te komen. Daarom vraagt Embuild dat ook verkoopprojecten met sloop en herbouw in aanmerking zouden komen voor het BTW-tarief van 6%. Dat is ook belangrijk om het aantal woningen uit te breiden om op die manier de bevolkingstoename op te vangen.
