Ineos bouwt in Lillo onder de naam ‘Project One’ een nieuwe kraker die ethaan moet omzetten in ethyleen. Dat ethyleen zal worden verkocht aan andere bedrijven in Europa, die er bijvoorbeeld verpakkingsmateriaal en pijpleidingen mee kunnen maken. Voor het eerst sinds de heropstart van de werkzaamheden in januari van dit jaar – de werken hadden daarvoor een halfjaar stilgelegen omdat de vergunning was vernietigd – heeft Ineos de pers uitgenodigd om de werf te bezoeken. Het gaat hier niet alleen om een bouwproject van 4 miljard euro, en daarmee de grootste investering in de Europese chemiesector in 25 jaar, maar deze fabriek is ook het strijdtoneel van een ernstig meningsverschil: Ineos vindt zijn nieuwe fabriek een zeer groene investering, een resem milieubewegingen vindt dat niet.
Heel kort gezegd kan je stellen dat de nieuwe ethaankraker van Ineos veel groener is dan alle andere krakers in Europa. Straffer nog: de toekomstige Antwerpse ethaankraker zal volgens Ineos minder dan de helft aan schadelijke stoffen uitstoten dan de meest milieuvriendelijke krakers die vandaag in Europa actief zijn. Maar daartegenover staat bijvoorbeeld dat de basis voor dat ethaan schaliegas is, dat in de Verenigde Staten uit de grond wordt gehaald. Die fossiele oorsprong is een doorn in het oog van veel milieuorganisaties, die de komst van de fabriek nog altijd voor de rechter bestrijden (zie kaderstuk).
“Het is de grootste opslagtank van ethaan in Europa in zijn soort, met een capaciteit van 197.000 kubieke meter”
Rob Ingram
Maar van een of andere crisis is op de site van Project One vandaag niets te merken. Hier wordt stevig gewerkt, door maar liefst 1.300 mensen van meer dan veertig Vlaamse bedrijven. Het kraanbedrijf Sarens zorgt bijvoorbeeld voor de hijs- en zware transportactiviteiten op de werf, terwijl het Kempisch Veegbedrijf reinigingswerken uitvoert. Bovendien werft Ineos nu ook zelf tweehonderd mensen aan voor jobs in de toekomstige fabriek. Dat is opmerkelijk: die fabriek gaat pas eind 2026 open én in februari van dit jaar werd nog een aanwervingsstop ingevoerd, wegens de crisis in de industrie. “Maar we kunnen niet blijven wachten met het aanwerven van nieuwe werknemers”, zegt Nathalie Meert, woordvoerster van Ineos. “We gaan die mensen allemaal zelf opleiden, en daar willen we onze tijd voor nemen.”
“Het is technisch mogelijk om onze kraker binnen de tien jaar volledig op waterstof te laten draaien”
Nathalie Meert
Op deze bouwwerf vallen verder nog twee dingen meteen op. Eén: er is een bus nodig om de werf te bezoeken. Ineos Project One is dan ook maar liefst 180 voetbalvelden groot en er wordt 45.000 ton staal gebruikt. Dat is zes keer meer dan de Eiffeltoren in Parijs. Twee: hier staat nu al de buitenwand van een grote ethaantank van 45 meter hoog. “In die tank zal in de toekomst ethaan worden opgeslagen”, zegt Rob Ingram, CEO van de Europese polymerenafdeling van Ineos. “Het is de grootste opslagtank van ethaan in Europa in zijn soort, met een capaciteit van 197.000 kubieke meter. Door de grote opslagtank kunnen we veel ethaan in één keer opslaan, en moeten er dus minder schepen met ethaan vanuit de Verenigde Staten naar Antwerpen komen. Zo beperken we onze milieu-impact.”
Formateur is aanwezig
“Met Project One leveren we trouwens de eerste nieuwe kraker in bijna drie decennia tijd in Europa”, zegt Rob Ingram. “Door deze investering wordt Europa minder afhankelijk van de invoer van ethyleen uit China, de Verenigde Staten en het Midden-Oosten.” Woordvoerster Nathalie Meert voegt eraan toe dat 60 procent van de energie van de nieuwe fabriek vanaf de eerste dag met waterstof zal worden opgewerkt. Die waterstof wordt gehaald uit de warmte die bij het kraakproces vrijkomt. “Bij die waterstof komt dus geen CO₂ meer vrij”, zegt Meert. “Het is technisch mogelijk om onze kraker binnen de tien jaar volledig op waterstof te laten draaien. Er moet dan wel voldoende waterstof beschikbaar zijn, en ook de infrastructuur moet aanwezig zijn.”
Ook minister Matthias Diependaele (N-VA), die momenteel een nieuwe Vlaamse regering probeert te vormen, was aanwezig. Hij werd uitgenodigd door ondernemersorganisatie Voka, die hem vroeg om met de volgende Vlaamse regering een rechtszeker vergunningenbeleid uit te werken én om een minister aan te duiden die bevoegd is voor de industrie. “Ik vind die vragen heel begrijpelijk”, zegt Matthias Diependaele. “Het is belangrijk dat we ervoor zorgen dat ondernemers nog zin hebben om te investeren. Het is bovendien geen meerwaarde dat we het ethyleen dat we in Europa nodig hebben, zouden blijven importeren uit verre landen.”
Dat wil niet zeggen dat Ineos geen beroep doet op die ‘verre landen’ om de fabriek hier uit te bouwen. Er werken nu meer dan duizend mensen op de site in Antwerpen, maar bij dit project zijn in totaal zo’n tienduizend mensen betrokken. Veel essentiële onderdelen voor Project One worden op werven in Thailand, de Verenigde Arabische Emiraten en de Filipijnen gemaakt, waarna ze op een schip naar Antwerpen worden gezet.
“Het is geen meerwaarde dat we het ethyleen dat we in Europa nodig hebben, zouden blijven importeren uit verre landen”
Matthias Diependaele
Milieuorganisaties gaan opnieuw in beroep
Vandaag is er geen officieel beroep aangetekend tegen de vergunning van Project One. Dat komt omdat Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) eind juli plots een nieuwe vergunning heeft afgeleverd.
Die nieuwe vergunning geeft Ineos meer rechtszekerheid, omdat er in de vergunning specifiek wordt verwezen naar het stikstofdecreet, dat de hoeveelheid stikstof structureel moet verminderen. Dat decreet was in januari, toen de vorige vergunning aan Ineos werd uitgereikt, nog niet gestemd.
Doordat er een nieuwe vergunning is, vervallen alle beroepsprocedures tegen de vorige vergunning. Enkele milieuorganisaties, zoals ClientEarth, bevestigen aan onze redactie dat ze ten laatste midden september opnieuw beroep gaan aantekenen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Het duurt doorgaans makkelijk een klein jaar voor de Raad een uitspraak doet.
