In 2023 werden in totaal 120.478 nieuwe eenmanszaken en vennootschappen opgericht. Vergeleken met 2023, toen er voor het eerst in ruim tien jaar een terugval was na het vorige recordjaar 2022, gaat het om een stijging met 4.833 of 4,2%. “We knopen dus opnieuw aan met de groei van de voorbije jaren”, zegt Eric Van den Broele van GraydonCreditsafe. Die groei lijkt zich bovendien ook dit jaar voort te zetten: in het eerste kwartaal is er voorlopig sprake van een toename met bijna 2%.
Vooral in Vlaanderen stijgt het aantal starters. In absolute cijfers zijn de meeste starters daar terug te vinden in de provincies Antwerpen (20.338) en Oost-Vlaanderen (15.819), en de minste in Limburg. Afgezet tegen het aantal inwoners is Vlaams-Brabant echter het ondernemendst, met 12 starters per duizend inwoners, gevolgd door Antwerpen (10,6). Limburg staat daarbij met 9,8 op een gedeelde laatste plaats met West-Vlaanderen. In Wallonie en Brussel ligt het aantal starters per duizend inwoners met respectievelijk gemiddeld 7,0 en 9,7 wel nog lager. In Vlaanderen ligt het gemiddelde op 10,5.
De meeste nieuwe ondernemingen kwamen er net als de voorbije jaren in de dienstensector, met 38,5% van het totale aantal starters in België. Daarna volgen de vrije beroepen (16%), de bouw (12,3%) en de detailhandel (7,3%). In die laatste twee sectoren, net als in de horeca en de groothandel, is er sprake van een daling van het aantal starters tegenover 2022.
Vooral voor de bouw is dat volgens Unizo-topman Danny Van Assche opmerkelijk. “We hebben een verhoging van de rente gehad, en die zal zeker bij private gebouwen een impact hebben gehad, maar het blijft verwonderen”, zegt hij. “Men zegt altijd dat zowel gebouwen van bedrijven en overheden als private woningen veel beter geïsoleerd moeten worden en dat we moeten investeren in alternatieve energie. Dat zou een boost moeten geven aan de bouw, maar eigenlijk zien we dat de sector een slecht jaar heeft gehad.”
Naast het aantal starters kende ook het aantal stopzettingen een record en rondde dat in 2023 met 101.973 voor het eerst de kaap van honderdduizend. Bovendien stegen ook de faillissementen. Daardoor is er met ruim 1,266 miljoen ondernemingen begin 2024 maar sprake van een nettogroei van 1,46%. “Dat is het laagste groeicijfer in tien jaar”, aldus Van den Broele.
Met name de vrije beroepen (+4,29%) en de dienstensector (+2,4%) voeren die nettogroei aan. In de horeca (-2,01%), de detailhandel (-1,25%), de groothandel (-0,92%) en de industrie (-0,6%) is er sprake van een nettodaling van het aantal ondernemingen.
De dalingen zijn volgens Van den Broele in het algemeen onder meer te verklaren door “een zekere veroudering van de ondernemers”. Zo is bijna een derde van de zelfstandigen 55-plusser. Daarnaast speelt ook veranderend gedrag van de consument, die volgens de directeur van de studiedienst van GraydonCreditsafe bijvoorbeeld minder uitgeeft in de horeca en meer onlineaankopen doet.
Volgens zowel Unizo als zijn Franstalige tegenhanger UCM tonen de cijfers aan dat het belangrijk is dat de overheden blijven inzetten op het stimuleren van ondernemerschap. Van Assche pleit met name voor de invoer van een ondernemersaftrek in de personenbelasting voor zelfstandigen met een eenmanszaak (een op de twee ondernemers) en een administratieve vereenvoudiging.
“Ons voorstel voor administratieve vereenvoudiging is eenvoudig: voor elke euro rompslomp die erbij komt, moet voor 3 euro andere rompslomp afgeschaft worden”, aldus de Unizo-baas. “Dat kan perfect gemeten worden, Angelsaksische landen doen dat al lang.”
