Bij Ineos Phenol in Kallo (Doel) werken meer dan 170 mensen. Maar sinds oktober 2022 staan de machines daar stil. Dat komt omdat de wereldwijde vraag naar fenol, een basischemieproduct dat onder meer in de bouw- en de autosector terechtkomt, sterk is afgenomen. Eind vorig jaar gaf Ineos in deze krant ook aan dat er meer concurrentie is van Aziatische bedrijven die fenol produceren, en dat de energiekosten in Duitsland lager zijn dan in België. Daarom is de productie van Kallo sinds oktober 2022 verhuisd naar de Ineos-fabriek in het Duitse Gladbeck.
Dat heeft opmerkelijke gevolgen. De fenol die nu in Duitsland wordt geproduceerd, is vooral bedoeld voor het bedrijf Covestro in de Antwerpse haven. In plaats van de vers geproduceerde fenol rechtstreeks vanuit Kallo in een pijpleiding voor Covestro te steken, rijden er nu elke dag tien tot twintig vrachtwagens van Gladbeck naar Kallo met fenol aan boord. Werknemers in Kallo moeten die fenol dan lossen en via metalen darmen naar een tank pompen, zodat Covestro zijn broodnodige basisproducten krijgt.
Alle installaties leeggehaald
“De directie heeft de werknemers nu meegedeeld dat de fabriek in Kallo productvrij wordt gemaakt”, zegt Levi Sollie, secretaris van de socialistische vakbond ABVV. “Alle installaties worden dus leeggehaald, en de resterende producten worden naar Duitsland gebracht. De directeur heeft ons expliciet gezegd dat Ineos Phenol niet wordt gesloten. Er wordt wel bekeken of er opnieuw economische werkloosheid kan worden ingevoerd voor een deel van de werknemers. Maar veel mensen vragen zich af hoe je een fabriek ooit weer ordentelijk terug kunt opstarten, als er al bijna twee jaar geen onderhoud meer is gebeurd. Eigenlijk zijn er veel factoren die erop wijzen dat Ineos niet meer met de vestiging in Kallo wil verdergaan. Wij hebben een gevoel zoals bij het Antwerpse havenbedrijf Arlanxeo: daar heeft de directie een sluiting ook een tijdje afgehouden, maar uiteindelijk kondigde ze in juni 2023 wel het einde aan. 278 mensen hebben toen hun job verloren.”
Dit jaar geen heropstart
Nathalie Meert, woordvoerder van Ineos, zegt dat de vraag naar fenol op de wereldmarkt nog altijd erg pover is. “Er is weliswaar een lichte verhoging van de vraag naar fenol in Europa sinds begin dit jaar, maar niet voldoende om de fabriek dit jaar nog terug op te starten. De producten in de fabriek in Kallo zullen inderdaad uit de leidingen worden gehaald, om eventuele lekken te voorkomen. Maar wij blijven wel geloven in het potentieel van Ineos Phenol, omdat het de fabriek is met de hoogste efficiëntie. Concreet: de opbrengst van ons eindproduct is hier maximaal, ten opzichte van de grondstof die we inzetten. Er is dus weinig verlies tijdens de productie.”
Tijd voor actie
De malaise bij Ineos Phenol is een uiting van de diepe crisis in de Antwerpse chemiesector, die in de provincie Antwerpen meer dan 36.000 mensen tewerkstelt. De export van de Belgische chemie- en farmasector is vorig jaar met achttien procent gedaald ten opzichte van 2022. En er staat bijna een recordaantal machines stil. Volgens het meest recente cijfer van april van dit jaar wordt ruim 33 procent van de machines in de sector vandaag niet gebruikt. De concurrentie met het buitenland, waar de loon- en energiekosten lager zijn, is te groot.
“Er zijn geen tekenen van beterschap”, zegt Gert Verreth, woordvoerder van essenscia Vlaanderen, de sectororganisatie van de chemie- en farmabedrijven. “Er is een situatie van hoogdringendheid. De volgende federale regering moet de loon- en energiekosten laten dalen. Ook de regeldrift moet worden aangepakt en vergunningen moeten vlotter worden verleend. De politici hebben de mond vol van een verbetering van de koopkracht voor de mensen. Maar ook de concurrentiekracht van de bedrijven moet dringend worden verbeterd, want dat is de basis van onze koopkracht. Wij vragen ook dat er in de volgende Europese Commissie een commissaris voor de Industrie komt, die ervoor zorgt dat we het industriële weefsel in Europa kunnen behouden. Politici, het is nu dus echt wel tijd voor actie.”
