McDonald’s, Coca-Cola, Pringles, Nutella, Nike, Lay’s, Starbucks — het is maar een greep uit de lange lijst van Westerse merken die worden gelinkt aan de oorlog in Gaza. Soms omdat de bedrijven in het conflictgebied voet aan grond hebben, soms vanwege “Israëlische sympathieën”, zoals critici zeggen. Kort na de terroristische aanval van Hamas op Israël op 7 oktober bijvoorbeeld, boden enkele Israëlische McDonald’s-restaurants gratis maaltijden aan Israëlische militairen aan. Sindsdien is de impact op de verkoop door de Amerikaanse keten “aanzienlijk”, zei CEO Chris Kempczinski eerder. Ook Coca-Cola ligt, louter als Amerikaans bedrijf, in de vuurlinie vanwege de Amerikaanse steun aan Israël en wordt massaal geboycot.
Op kleine schaal gebeurt dat ook bij ons, door individuele moslims en door handelszaken die Coca-Cola van hun kaart schrappen. “Vooral in Marokkaanse zaken krijgt de boycot navolging”, zegt Jamal Lamkannef van Le Croissant in Deurne. “Ik heb in deze kwestie puur mijn gevoel gevolgd. Bij Colruyt koop ik nu de huismerken, en in de zaak schenk ik geen Coca-Cola meer. Het bedrijf zal mijn kleine actie niet voelen, maar ik vind het toch belangrijk om te tonen: stop deze oorlog nu.” Waarom precies Coca-Cola? “Amerika ís Israël.”
Ook Bistro Frappuccino in Borgerhout heeft Coca-Cola uit het aanbod geschrapt en stapte over op het Duitse Fritz-kola. Zaakvoerster Najet Ashad maakte die beslissing heel snel, toen ze online beelden zag van een Palestijnse jongen die de organen van een familielid in Gaza opraapte, vertelt ze. “Het staat nog op mijn netvlies gebrand. Toen wist ik: dit is een genocide, en ik wil geen bloed aan mijn handen hebben. Ik heb Coca-Cola altijd graag gedronken, maar in deze wil ik verantwoordelijkheid hebben. Eigenlijk gaat het voor mij niet om Palestina, of over moslims. Maar over menselijkheid. We kunnen samenleven als we willen, Antwerpen is daar een bewijs van. In mijn zaak ontvang ik iedereen, ook joden, met de glimlach. En wie toch nog Coca-Cola wil drinken, heeft daar genoeg gelegenheid toe.”
Veel begrip en applaus ontving Najet voor haar stellingname. Ook Jamal zag geen klanten vertrekken. “Al zijn er zeker ook die vinden dat ik geen kant moet kiezen. Anderen appreciëren dat juist. Het is altijd een beetje een risico.”
Kiezen voor of kiezen tegen
Ook wat smaak betreft. Jamal verving de Coca-Cola door cola van Ritchie. “Die is voor mij een stuk duurder, maar ik vraag nog steeds 3 euro. De klant hoeft niet te boeten. Ik win er op dit moment niet bij, maar dan steun ik liever een Belgisch bedrijf. Als Ritchie groter wordt, zal de prijs nog wel zakken.”
Ritchie wordt al enkele jaren groter. Maar de jongste weken voelt het ook de interesse bij “restaurants met een etnische achtergrond” in Antwerpen, Brussel en Luik toenemen. Op sociale media worden boycotervaringen in de moslimgemeenschap dan ook druk uitgewisseld. “Ritchie wordt geregeld getagd in conversaties”, zegt zaakvoerder Jan Verlinden. “Vandaar dat ik weet dat de recente ontwikkelingen in het Midden-Oosten aan de basis liggen van de extra aanvragen die ik krijg. Om nu te zeggen dat de verkoop piekt door de oorlog in Gaza: dat is te vroeg. Het zou ook wrang zijn, want ik heb met miserie niks te winnen. Ik heb ook liever dat mensen vóór Ritchie dan tégen Coca-Cola kiezen.”
Coca-Cola toont zich voorzichtig in de oproep tot boycot. In een statement op zijn website, gaat het bedrijf in op de vraag ‘Is Coca-Cola actief in Israël en de Palestijnse gebieden?’. Antwoord: “Wij doen zaken in elk land waar wij toestemming hebben voor onze activiteiten, inclusief de Palestijnse gebieden en Israël. Wij beschouwen Coca-Cola als het meest inclusieve merk ter wereld. Wij hebben geen voorkeur voor en geven geen voorkeursbehandeling aan eender welk individueel land of eender welke religieuze overtuiging. Zoals ieder die van goede wil is, willen wij graag dat er vrede komt in het Midden-Oosten en overal elders ter wereld.”
“Om tot vrede te komen, moeten wij juist onze stem laten horen”, vindt Najet Ashad. David Joris, uitbater van café Zeezicht in Antwerpen, vindt dat sowieso “knap”, zegt hij. Ten tijde van de Franse kernproeven verkocht Zeezicht geen Franse wijnen, likeuren en sigaretten meer. En toen Donald Trump Amerikaans president werd, deed hij alle Amerikaanse producten in de ban, waaronder Lay’s, Heinz, Tabasco en Coca-Cola. Sinds Biden zijn ze terug. “In de Palestijnse kwestie weten we niet goed of we nu een standpunt moeten innemen — we beslissen daar met een ploeg van 26 mensen over en het is een complexe zaak. Bovendien is Coca-Cola voor heel veel mensen ‘de echte’. Desondanks, laten zien waar je voor staat, het is bewonderenswaardig.”
