Coppens verwacht in 2024 dat het aangekondigde economische herstel zal leiden tot een nog veel krappere arbeidsmarkt: “We moeten ons schrap zetten, want er zal een enorme vraag naar arbeid komen met voor sommige sectoren niet in te vullen tekorten”, aldus Coppens. “De verduurzaming en de elektrificatie van vervoer gaan enorm veel gekwalificeerde mensen vragen. We hebben al een krappe arbeidsmarkt en dan zijn er ook nog eens mensen nodig die hele specifieke technische kennis nodig hebben. De vraag is dan: hoe benut je de huidige arbeidsmarkt beter, hoe zorg je ervoor dat je de nodige opleidingen gaat faciliteren en stimuleren. Dat kan bijvoorbeeld door opleidingen gratis te maken, door meer samenwerking tussen bedrijven en scholen in de format van Duaal Leren, door bedrijven aan te sporen om te investeren in degelijke opleidingsplannen, of door bijzonder flexibele arbeidsvoorwaarden te bieden. Op die manier kunnen onderwijs en werk nog gemakkelijker gecombineerd worden en wordt het dus interessanter om bij te studeren terwijl je toch (deeltijds) aan de slag bent. Ook de arbeidsbemiddelingsdiensten in ons land moeten absoluut blijven inzetten op technische opleidingstrajecten. Er komen steeds meer kansen voor technisch geschoolde jongeren om hun vakmanschap in te zetten. We moeten dus ook zeker technische en beroepsrichtingen op school dringend van hun imagoprobleem afhelpen.”
De kracht van flexibel werken
Flexibel werk blijft onverminderd populair, ook in 2024. Er zullen altijd mensen zijn die graag op detacheringsbasis of als freelancer willen werken, vooral hoogopgeleiden.
80% van de bijverdieners met een flexi-statuut geeft namelijk aan ‘iets volledig anders te willen doen’ dan in hun hoofdjob. Dat blijkt alvast uit recent onderzoek van NOWJOBS, het digitale uitzendplatform voor bijverdieners en deel van House of HR. NOWJOBS ziet de populariteit van flexi-jobs al langer groeien. In bepaalde periodes uit 2023 verdriedubbelden het aantal inschrijvingen in de app ten opzichte van dezelfde periodes in het jaar daarvoor.
“Die behoefte aan flexibiliteit, van zowel medewerkers als werkgevers, zullen we ook wettelijk moeten regelen”, vindt Coppens. “Voor lager geschoolde werknemers biedt het zelfstandigenstatuut meer nadelen dan voordelen omdat een sociaal vangnet ontbreekt. Maar we zien in België dat ook laagopgeleiden met vast werk graag een bijbaan nemen voor een of twee dagen per week, om meer variatie te hebben.”
Met de nieuwe wetgeving voor flexi-jobbers speelt de regering in op de toenemende populariteit van flexi-jobs door het statuut toe te laten in 12 nieuwe sectoren, al gaat de uitbreiding volgens Rika Coppens niet ver genoeg. “In tegenstelling tot wat sceptici beweren, vormen flexi-jobs geen bedreiging voor reguliere jobs”, zegt de gewezen Manager van het Jaar. “Het structurele tekort op de arbeidsmarkt bewijst de nood aan méér werkkrachten, die arbeidsplaatsen vullen in plaats van bestaande jobs te verdringen. Als er niets verandert, verwachten we tegen 2030 een structureel tekort van 10% op de arbeidsmarkt.”
Uitzendwerk via kantoren biedt heel wat bescherming in vergelijking met heel wat andere minder gereguleerde systemen. “Haal als overheid dus niet te veel flexibiliteit weg van het systeem, want anders gaan (buitenlandse) slecht controleerbare constructies opduiken”, zegt ze nog. “Idealiter evolueert onze wetgeving zo dat ze meer differentieert naar doelgroepen en flexibiliteit mogelijk maakt in tijd, type job en al dan niet thuiswerken. En als de we dit niet aan de regering kunnen overlaten, zullen er steeds meer initiatieven ontstaan vanuit het bedrijfsleven die een flexi-job toch mogelijk maken. Meer projectmatig werken zal daarbij vaak een oplossing zijn.”
Het belang van arbeidsmigratie
Arbeidsmigratie en flexibiliteit op de arbeidsmarkt kunnen ervoor zorgen dat essentiële sectoren zoals de zorg, techniek en logistiek normaal kunnen functioneren. Dat is de diepste overtuiging van Rika Coppens.
“De overheid zou moeten zorgen dat asielzoekers en geopolitieke inwijkelingen sneller aan het werk kunnen”, vindt Coppens. “Zeker in een globale context die economische onrust combineert met geopolitieke instabiliteit, zullen we extra werk moeten maken van de integratie van nieuwe inwijkelingstromen. We zien hoeveel mensen ons land binnenkomen en gemotiveerd zijn om zich hier te vestigen: ze leren de taal én willen werken. Ze brengen nieuwe ervaringen mee, visies en inzichten. Ze kunnen ons helpen om de krapte op de arbeidsmarkt op een intelligente manier te reduceren. Laten we die nieuwe instroom verwelkomen en in een modern arbeidsmarktbeleid integreren.”
Het impact van AI
House of HR ziet nu al dat AI meer ingezet wordt om de arbeidsproductiviteit te vergroten. De rol van ChatGPT hierin zal in 2024 alleen maar toenemen. Denk aan vacatureteksten automatisch opstellen, het maken van vertalingen voor arbeidsmigranten en AI inzetten om snellere maar nog steeds kwalitatieve keuzes te maken tijdens een selectieproces.
“Dat is geen kwade evolutie, zegt Rika Coppens. “Met behulp van AI kun je veel gemakkelijker matches maken, alhoewel daarin ook een gevaar schuilt omdat discriminatie door automatische selectie op de loer ligt. Daarom verwachten we dat in 2024 en de jaren erna er steeds meer aandacht komt voor het verantwoord inzetten van AI. Als grotere organisatie in de HR, maken wij zelf al beleid en afspraken voor de ethische inzet van AI in HR. Maar AI zal ook een invloed hebben op de arbeidsmarkt en sommige types jobs. Copywriters, software-ontwikkelaars, vertalers, … zullen steeds minder nodig zijn en ook vandaag reeds vervangen gesofisticeerde chatbots callcentermedewerkers. Toch zal de arbeidsmarkt altijd nood blijven hebben aan mensen die met technologie kunnen werken. Een opleiding AI voor bedienden is dus absoluut geen overbodige investering. Wees alert en school bij, dat is de boodschap. Want wat de industrialisatie en automatisering hebben betekend voor arbeidersjobs, zal AI betekenen voor bediende jobs. Zorg dus dat je bijblijft en met AI kan werken.”
Boeiende tijden
Als je alle ontwikkelingen samen beschouwt, wordt het een interessant jaar voor werkgevers en werknemers. “Ons pleidooi aan de politiek is vooral: zorg voor goed beleid op de arbeidsmarkt”, zegt Rika Coppens tot slot. “Zorg voor een arbeidsmarkt die kan meebewegen met wat werkgevers nodig hebben en wat werknemers het liefste willen. En dat kan alleen als er een goede balans is tussen flex en vast, als mensen goed opgeleid worden voor de nieuwe banen op de arbeidsmarkt en als we voldoende mensen van buiten kunnen aantrekken om de hoge personeelstekorten het hoofd te bieden. Als de overheid dit alles te moeilijk maakt, bedreigt dat onze welvaart en zullen bedrijven en werkgevers zelf veel creatiever moeten zijn in de mogelijkheden voor flexibele en vaste banen.”
